هفته وحدت برای اتحاد شیعه و سنی در ایران آغاز شد. سه دهه از برگزاری هرساله این مراسم در ایران می‌گذرد. هفته وحدت تا چه حد شیعه و سنی را نزدیک کرده است؟ دویچه‌وله نظر برخی از صاحب نظران را در این باره پرسیده است.
هفته وحدت امسال (۱۲ تا ۱۷ دی) در بسیاری از مناطق سنی‌نشین کشور برگزار می‌شود. هفته‌ای که با زادروز پیامبر اسلام آغاز و در آن بر سر وحدت شیعه و سنی مشورت و رایزینی می‌شود. رهبران جمهوری اسلامی ایران مطرح می‌کنند که ایران “پرچمدار وحدت در جهان اسلام است”.
حجت‌الاسلام علی سعیدی نماینده ولی فقیه در سپاه پاسداران روز دوشنبه (۵ ژانویه/ ۱۳ دی) گفت: «امروز ما با اسلام ناب محمدی، اسلام افراطی با ترویج عربستان، اسلام سکولاریزه شده ترکیه و با شیعیان افراطی مواجه هستیم.»
سعیدی افزود:«شیعه‌ای که به مقدسات اهل سنت اهانت کند و ترویج کننده عزاداری خشن باشد و اهل سنتی که دست به کشتار انسان‌ها می‌زند، مورد تایید نیستند.»
روحانیان اهل سنت ایران از جمله مولوی عبدالحمید، امام جمعه اهل سنت زاهدان و حسن امینی، حاکم شرع مردمی کردستان در مصاحبه با دویچه وله بارها تاکید کرده‌اند که درخواست‌های اهل سنت ایران ۳ دهه پس از اعلام هفته وحدت و برگزاری همایش‌ها و کنفرانس‌های متعدد مربوط به آن، هنوز هم عملی نشده است. مشارکت سنی‌ها در سیاست‌های کلان کشورو کنارگذاشتن نگرش امنیتی به امور اهل تسنن، از جمله درخواست‌های آنان است.
برخی از روحانیان اهل سنت از افزایش توهین به مقدسات سنی‌ها در رسانه‌های ایرانی از جمله صدا و سیما هم گلایه می‌کنند.
“تنها راه وحدت عدم اهانت به مقدسات است”
محمد حسین گرگیج، امام جمعه اهل سنت آزادشهر با توجه به فرا رسیدن هفته وحدت (۱۲ / ۱۷ دی) می‌گوید تنها راه رسیدن به وحدت واقعی عدم اهانت به مقدسات یکدیگر است. وی انتقاد می‌کند: «توهین به اهل‌بیت پیامبر و سایر نزدیکان ایشان از جمله صحابه را چه به‌صورت فیلم و چه در سخنرانی‌های پخش‌شده از رسانه ملی نمی‌پذیریم. صدا و سیما نباید سبب تفرقه و دودستگی شود.»
امام جمعه اهل‌سنت آزادشهر از مراجع تقلید شیعه در ایران خواست تنها به دادن شعار وحدت بسنده نکنند، بلکه برای تحریم تحریم اهانت به مقدسات اهل‌سنت فتوا بدهند. این روحانی سنی تاکید می‌کند که وحدت باید یک حقیقت باشد و تنها در شعار گنجانده نشود.
پیش تر اکبر هاشمی رفسنجانی هم روز پنج‌شنبه (۱۱ دی / اول ژانویه) در همایش “پیامبر رحمت و مدارا” در دانشگاه تهران ضمن تاکید بر لزوم دعوت جامعه به وحدت، صدا و سیمای جمهوری اسلامی را مورد انتقاد قرار داد و گفت که این رسانه “علائم تفرقه” پخش می‌کند.
“هفته وحدت در حد شعار باقی مانده است”
دکتر جلال جلالی‌زاده، نماینده مردم سنندج در مجلس ششم هم در گفتوگو با دویچه‌وله تأکید می‌کند هفته وحدت به رغم کنفرانس‌ها و تبلیغاتی که برای آن انجام گرفته، تابحال نتیجه و ثمری نداشته است.
جلالی‌زاده تاکید می‌کند: «اگر وحدت فقط در شعار و حرف باشد این وحدت به کینه تبدیل می‌شود. تا به امروز اهداف هفته وحدت در مرحله شعار بوده و تبدیل به عمل نشده است. آنچه اهل سنت انتظار دارند اجرای عدالت اسلامی و رعایت حقوق شهروندی بدون هیچ تفاوتی است.»
این نماینده سابق مجلس “تحمل و مدارا و دگرپذیری” را نخستین شرط گام برداشتن به سمت وحدت می‌داند.
«هفته وحدت فقط مصرف خارجی دارد»
یک روحانی ترکمن اهل سنت از استان گلستان که نمی‌خواهد نامش ذکر شود در گفتوگو با دویچه‌وله انتقاد می‌کند که هفته وحدت یک هفته شعاری شده است. وی تاکید می‌کند: «هفته وحدت در اوایل انقلاب بنا به پیشنهاد آیت‌الله منتظری تعیین شد که بعدها خود وی از حاکمیت طرد شد. برای حاکمان ایران هفته وحدت بیشتر جنبه مصرف خارجی دارد و هیچ راه‌کاری برای وحدت بین شیعه و سنی در ایران به چشم نمی‌خورد.»
این روحانی تاکید می‌کند:«در ترکمن‌صحرا روحانیون سنی چندان استقلالی از خود ندارند و به کسانی که می‌خواهند آزادانه عقاید خود را بیان کنند انگ وهابیت و سلفیت زده می‌شود. جامعه مذهبی ترکمن چندان باوری به صداقت جمهوری اسلامی در زمینه برگزاری هفته وحدت ندارد. وقایع سوریه و طرفداری ایران از بشار اسد و نیز مداخله ایران در امور عراق به بهانه داعش و سرکوب اهل سنت در این کشور باعث شده است وحدت تنها در حد حرف باقی بماند.»
حکومت نباید بانی هفته وحدت باشد
برخلاف این صحبت‌ها سید حیدر بیات، روحانی و پژوهشگر دینی از شهر قم نظر دیگری را مطرح می‌کند. بیات تاکید می‌کند که حکومت مسئولیت برگزاری هفته وحدت را بر عهده حوزه علمیه و جامعه مدنی و مذهبی شیعه بسپارد. وی بر این باور است که هفته وحدت و پیشینه‌اش برای داخل کشور نبوده است، چون از نقطه نظر جمهوری اسلامی اتحاد شیعه و سنی در داخل کشورمسئله‌ای نیست.
حیدر بیات اضافه می‌کند که جمهوری اسلامی ایران در مبارزه با سنی‌ستیزی به دام رادیکال‌ها و افراطی‌های شیعه ایران نیافتاده است و در این خصوص کارنامه موفقی را دارد. وی همچنین تاکید می‌کند انتقادهایی در مسئله حقوق اهل سنت ایران هست که انتقادهای بجایی هستند. بیات هفته وحدت را با “گفت‌وگوی تمدن‌ها” مقایسه می‌کند و نتیجه می‌گیرد که به موضوع گفت‌وگوی تمدن‌ها هم این ایراد وارد بود که شما با کشورها و فرهنگ‌های مختلف جهان گفتوگو می‌کنید ولی با ملیت‌های خود ایران و فرهنگ‌های گوناگون داخل کشور گفتمان را آغاز نکردید.
احمد اسماعیلی، سخنگوی شورای مرکزی سنت (شمس)، ۳ سال امام‌جمعه شهرستان جوانرود استان کرمانشاه بوده و در سال‌های اوایل انقلاب در کنفرانس‌های هفته وحدت در کرمانشاه شرکت کرده است. او به دویچه وله می‌گوید که روحانیون سنی کشور نگران سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران در قبال سنی‌ها هستند.
وی در این رابطه اضافه می‌کند: «در زندان رجائی شهر کرج حدود ۱۷۰ تن از پیروان اهل سنت ایران محبوس‌اند. چرا جمهوری اسلامی ایران در هفته وحدت آنان را آزاد نمی‌کند؟ شعارهای هفته وحدت زمانی تحقق می‌یابد که بستن مدارس دینی سنی‌ها و دخالت در امور دینی آنان متوقف شود.»
اسماعیلی در گفتوگو با دویچه‌وله این پرسش را هم مطرح می‌کند که چرا تاکنون مسجدی برای اهل سنت تهران تاسیس نشده است؟ وی در این رابطه یادآور می‌شود که حساب ویژه کمک به تاسیس مسجد اهل سنت در تهران در سال ۱۳۶۱ مسدود و مصادره شده است.
کارشناسان اهل تسنن در گفتوگو با دویچه‌وله تاکید می‌کنند که با گذشت سه دهه تجلیل ازهفته وحدت در ایران وضعیت اهل تسنن در کشور بهبودی نیافته است.
نویسنده طاهر شیرمحمدی
از: دویچه وله