آمریکا ساعاتی پس از سخنرانی رهبر ایران اعلام کرد، امکان دسترسی به سایت‌های نظامی بخش مهمی از هر گونه توافق هسته‌ای قدرتهای جهانی با ایران خواهد بود. به گفته سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در غیراینصورت “به مشکل برخورده‌ایم.”
ماری هارف، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در واکنش به سخنان تازه آیت‌الله خامنه‌ای تأکید کرده است که بازرسی از تأسیسات نظامی ایران بخش مهمی از هرگونه معامله‌ای با ایران بر سر برنامه هسته‌ای این کشور خواهد بود.
خانم هارف چهارشنبه (۳۰ اردیبهشت/ ۲۰ مه) در نشست خبری خود گفت: «اگر قدرتهای جهانی نتوانند به آنچه که بدان نیاز دارند دسترسی پیدا کنند، آنوقت ما به مشکل برخورده‌ایم.»
رهبر جمهوری اسلامی روز چهارشنبه در یک سخنرانی در تهران با اشاره به مذاکرات هسته‌ای میان تهران و قدرتهای جهانی گفته بود: «اجازه نمی‌دهیم از هیچیک از مراکز نظامی ایران هیچگونه بازرسی از سوی بیگانگان صورت بگیرد.»
او همچنین در ادامه سخنانش درخواست مصاحبه با دانشمندان هسته‌ای ایران را “زیاده‌روی” خوانده و تأکید کرده بود که دولت ایران “هرگز و مطلقا چنین اجازه‌ای را به بیگانگان” نمی‌دهد.
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در پاسخ به خبرنگاران گفت: «ما و ایران توافق کرده‌ایم که در طی روندی ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای ایران بررسی شود. بخشی از این توافق شامل دسترسی (به سایت‌های نظامی) است.»
به گفته خانم هارف “طبق پروتکل الحاقی که ایران آن را اجرا خواهد کرد و خود این کشور به عنوان بخشی از توافق اعلام کرده که آن را اجرا خواهد کرد، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی امکان دسترسی (به این سایت‌ها را) خواهد داشت.”
تفسیرهای متفاوت از پروتکل الحاقی
رهبر جمهوری اسلامی در حالی در سخنانی شدید‌الحن امکان بازرسی از تأسیسات نظامی ایران از سوی بازرسان آژانس را کاملا منتفی دانسته که عباس عراقچی، مذاکره‌کننده ارشد هیئت ایران، چندی قبل از امکان “بازرسی مدیریت شده” سخن به میان آورده بود.
آقای عراقچی در آخرین دور مذاکرات بر سر تهیه متن پیش‌نویس توافق جامع که روز ۱۵ مه (۲۵ اردیبشهت) در وین آغاز شد، دسترسی بازرسان انرژی اتمی به مراکز غیرهسته‌ای را که شامل مراکز نظامی نیز می‌شود، ممکن دانسته بود. وی اذعان داشته بود که در چارچوب پروتکل الحاقی دسترسی‌هایی به آژانس داده خواهد شد که بیشتر “بازرسی میدانی” خواهد بود.
بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که زیر نظر سازمان ملل متحد فعالیت می‌کنند اجازه دارند به طور مرتب تأسیسات هسته‌ای اعلام شده از سوی ایران را نظارت می‌کنند. اما آژانس سال‌هاست که از عدم دسترسی این نهاد به تمامی سایت‌ها، تجهیزات، اسناد و محققانی که مشغول کار روی برنامه هسته‌ای ایران هستند، شکایت می‌کند.
مقامات غربی می‌گویند اگر ایران خواستار رسیدن به توافق با قدرتهای جهانی و به تبع آن لغو تحریم‌های کمرشکن اقتصادی علیه این کشور است، باید با آژانس همکاری کامل داشته باشد.
ایران و کشورهای ۱+۵ روز دوم آوریل (۱۳ فروردین) در لوزان به توافقی رسیدند که اجازه می‌داد بازرسان سازمان ملل با استناد به پروتکل الحاقی از تأسیسات هسته‌ای ایران به طور سرزده دیدار کنند. در متن بیانیه مشترک لوزان آمده بود که ایران حاضر به اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی شده و آژانس “از دسترسی‌های توافق شده بیشتری از جمله به منظور روشن کردن موضوعات گذشته و حال برخوردار خواهد شد.”
اما با این همه از آن زمان تا کنون هر دو طرف تفسیرهای کاملا متفاوت و متناقضی از دسترسی‌هایی که تحت پروتکل الحاقی قابل اجرا هستند، داشته‌اند.
از: دویچه وله