کانون شهروندی زنان: بعدازظهر چهارشنبه ۳۰ اردیبهشت ماه ۱۳۹۴، در گرمای ۳۴ درجه تهران، خانواده «نرگس محمدی»، میزبان جمعی از فعالان زن از حوزه های مختلف بود که به فراخوان «کانون شهروندی زنان» گردهم آمده بودند تا نگرانی خود را نسبت به وضعیت نرگس در زندان اوین، ابراز کنند. در این مراسم که با حضور طیف های گوناگون همراه بود، تعدادی از حاضران در باره نرگس محمدی صحبت کردند. گوهر عشقی (مادر ستار بهشتی)، فائزه هاشمی، نوشین احمدی خراسانی، معصومه کریم بیگی، مهدیه گلرو، حمیده ابراهیمی، آمنه رضایی، منصوره خسروشاهی، معصومه دهقان، زهرا رحیمی از جمله فعالان زنی بودند که در این مراسم در اعتراض به دستگیری نرگس محمدی سخنرانی کردند.
شیما قوشه سپس از دوستانی که مایل بودند در مورد نرگس سخنی بگویند دعوت کرد. ایتدا نوبت به درد دلهای مادر ستار بهشتی رسید:
«گوهر عشقی» مادر ستار بهشتی در ابتدای برنامه به شرح ماجرای دستگیری نرگس پرداخت و گفت: صبح، نرگس محمدی قرار داشت که جایی برود و منتظر کسی نبود اما یکدفعه در آپارتمان را زدند. ما از چشمی در نگاهی کردیم که دیدیم مأموران هستند. آنها مدام می گفتند که اگر در را باز نکنید ما در را می شکنیم چون اجازه ورود داریم. من هم حالم از برخورد این مأموران بد شده بود و روی صندلی افتادم. بالاخره در را باز کردیم و آنها با برخورد نامناسبی وارد شدند و نرگس را بردند…» مادر ستار بهشتی ادامه داد: «از همین جا به همه آنها که به ما ظلم کرده اند اعلام می کنم که نرگس مثل دختر من است و اگر یک تار موی نرگس در زندان کم شود، من خودم را می کشم. نرگس در تمام این مدت که ستار نبود یار و یاور من بود و من مثل دخترم و حتا بیشتر، او را دوست دارم. بنابراین وای به روزی که برای نرگس در زندان اتفاقی بیافتد و یک مو از سر او کم شود دنیا را به آتش می کشم.»
«فائزه هاشمی» از فعالان سیاسی زن و نماینده پیشین مجلس هم درباره نرگس محمدی اظهار داشت: «من زمانی که به زندان رفتم با نرگس محمدی و فعالیت هایش آشنا شدم. ضمن این که این اواخر هم که او درباره نقد و نفی سلول انفرادی فعالیت هایی انجام می داد، با او ارتباط بیشتری داشتم و احساسم این بود که او واقعاَ دغدغه جامعه مدنی دارد. با توجه به همین میزان شناخت من نسبت به خانم محمدی می خواهم بگویم که او زنی است که در راستای قوانین موجود و در راستای مبارزه با نقض حقوق بشر کار می کرد. اینها فعالیت هایی است که قطعاَ انسان دوستانه است و هیچ کس با حقوق بشر مخالفتی ندارد.»
فائزه هاشمی در ادامه صحبت هایش به مسأله انتخابات مجلس پیش رو هم اشاره کرد و گفت: ما باید به عنوان مردم اینجا، در انتخابات شرکت کنیم و پای صندوق های رأی برویم و مشارکت جدی ما قطعاَ تأثیرگذار خواهد بود»؛ میان صحبت های فائزه هاشمی ناگهان فردی با انتقاد از او گفت که: «چرا مشارکت در انتخابات مهم است؟» که فائز هاشمی در پاسخ به او با لحنی منطقی اظهار داشت: «مجلس هشتم انتخابات تحریم شد و کسی پای صندوق رأی نرفت آیا تغییری در شرایط ایجاد شد؟ غیر از این بود که ما مجلسی یکدست داشتیم؟ بنابراین من فکر می کنم بهتر است در انتخابات مشارکت جدی داشته باشیم تا بهانه ها را به حداقل برسانیم.»
«نوشین احمدی خراسانی» در این مراسم گفت: «همه ما که امروز اینجا گردهم آمده ایم نرگس محمدی را می شناسیم و با فعالیت هایش آشناییم. نرگس، یک فعال حقوق زنان است، اما دغدغه های برابری خواهانه اش را صرفاَ شخصی پیش نمی برد به همین دلیل، به جای فعالیت فردی در این حوزه، تلاش کرد که در کنار جمعی از زنان هموطن اش برای تأسیس و بالندگی یک نهاد زنانه که نامش را «کانون شهروندی زنان» گذاشتیم، اقدام کند. نرگس یک فعال حقوق بشر است، اما دغدغه های حقوق بشری اش را با «خط کش» جداسازی قومیتی، مذهبی، زبانی و عقیدتی آلوده نکرد: آنجا که برخورداری از حقوقی مشروع را برای زندانیان به رسمیت می شناخت دیگر زندانی سنی مذهب، کورد و ترک و بلوچ را از هم تفکیک نمی کرد و امکان دادرسی عادلانه برای زندانیان سیاسی همفکرش همانقدر برایش دغدغه بود که دادرسی عادلانه برای زندانیان سنی مذهب و کوردزبان و یا بهایی. از این رو نگرانی از وضعیت زندانیان زن همچون بهاره هدایت، فاران حسامی و خیلی های دیگر همانطور برایش دغدغه بود که حصر دکتر زهرا رهنورد و دیگر زندانیان با تفکرات مختلف.»
نوشین احمدی خراسانی، عضو کانون شهروندی زنان در ادامه گفت: «نرگس یک مادر است، اما نه مادری از سر غریزه بلکه مادری آگاه به همه جوانب تربیت بچه هایش. او هرگز «مادری کردن» را صرفاَ در تغذیه و بهداشت کودکان خود، محدود نکرده است بلکه دغدغه جامعه ای را در سر دارد که قرار است فرزندان خردسالش «علی و کیانا» و دیگر کودکان این مملکت در آن بزرگ شوند. نرگس، مادری کردن را در آن نمی بیند که بچه های خود را صرفاَ از آب و گل بیرون بکشد و بعد هم با توجه به تنگناهای جامعه، آنها را راهی کشورهایی کند که فعالان حقوق زن و حقوق بشر آن کشورها را به جای بهتری برای آینده کودکان شان تبدیل کرده اند. او آنقدر از مادری کردن آگاهی دارد که وقتی در اوج آلودگی هوای تهران، سرفه های علی کوچولو را می دید، به جای آن که درهای خانه اش را ببندد و فقط هوای خانه شخصی اش را پاکیزه نگه دارد، در خانه اش را به روی مدافعان محیط زیست گشود و به کمک آنها، به آلودگی هوا اعتراض کرد تا همه فرزندان مملکت اش بتوانند در هوای بهتری استشمام کنند. وقتی می دید کیانای ۷ ساله اش هنگام تحصیل در مدرسه، برخلاف پسرش، با آن همه لباس و مقنعه نمی تواند جم بخورد و کودکی کند، به جای آن که کیانا را به خارج بفرستد تا کودکی اش را فارغ از جنسیت اش تجربه کند، به قوانین دست و پاگیری که بر علیه زنان اعمال می شود اعتراض کرد تا بلکه کیانا و کیاناها در آینده، «حقوق خود» را در کشوری دیگر نجویند و در سرزمین خود، از حقوق انسانی برخوردار شوند. در واقع مادری کردن او از خودخواهی مادرانه شخصی و سنتی و غریزی، فاصله گرفته است. او برای تمام فرزندان کشورش مادری کرده است.» این پژوهشگر مسایل زنان در ادامه افزود که: «نرگس یک همسر است، اما خودخواهی عاشقانه سبب نشد همسرش را که در خطر بود از رفتن بازدارد یا عشق و تعهد اجتماعی خود را به پای عشق و تعهد شخصی اش قربانی کند، بلکه توانست جسورانه آنها را به صورت زیبا و خردمندانه ای بهم پیوند بزند.» وی در انتهای سخنانش گفت: «نرگس محمدی مانند همه ما نقش ها و دغدغه های متفاوتی دارد، او یک زن، یک مادر، یک فعال حقوق بشر و یک فعال حقوق زنان است، ولی برخلاف برخی از ما، توانسته تمام دغدغه های متفاوت فردی اش را با منافع جمعی همنوعان اش پیوند بزند و با این جهت گیری حرکت کند. بنابراین شایسته است به احترامش برخیزیم و خواهان آزادی اش شویم.»
«معصومه کریم بیگی»، از خانواده شهدا، نیز در این مراسم از خاطراتش با نرگس، سخنان کوتاهی ایراد کرد: «طی این سالها که ما به خاطر از دست دادن عزیزان مان درد و رنج می کشیدیم نرگس همیشه در کنار ما و همراه مان بوده و ما را تسلی داده است. همین عشق و تعهد به همنوعان اش است که او امروز در زندان به سر می برد». وی ادامه داد: «او به دلیل این که مادر دو تا بچه ی خردسال است خیلی راحت می توانست فقط به دغدغه های شخصی خودش برسد اما نرگس دغدغه های هموطنانش را دارد، دغدغه زندانیان، اعدامیان و همه کسانی که مظلومانه درد و رنج می کشند؛ او همیشه در کنار آنان بوده است.» معصومه کریم بیگی سخنانش را با این جمله به پایان برد که: «امیدوارم هرچه زودتر نرگس از زندان آزاد شود».
«آمنه رضایی»، حقوقدان و از دیگر اعضای کانون شهروندی زنان، یکی دیگر از سخنرانان مراسم بود. وی نرگس محمدی را زنی پُرتلاش، معتدل و امیدوار توصیف کرد و گفت: «نرگس محمدی همیشه به ما امید می داد و هر کسی را که دور و برش از ناامیدی سخن می گفت، تلاش می کرد که امید به آینده را به او منتقل کند. از دیگر خصوصیات ویژه نرگس میانه روی و اعتدال اش در همه امور است. او تمام سعی و تلاش اش را می کرد که تنش ها را تا آنجا که ممکن است کاهش دهد و فضای مناسب برای انجام گفتگو و همکاری و تعاون حاکم شود.» رضایی در ادامه به شرح ماجرای روز دستگیری نرگس پرداخت و در انتها نیز ابراز امیدواری کرد که هر چه زودتر نرگس محمدی آزاد شود.
«حمیده ابراهیمی»، از اعضای مادران صلح نیز در این مراسم اظهار داشت: «نرگس محمدی یک مادر صلح واقعی است… من سالهاست نرگس را می شناسم. در دوره ای که ارزش ها زیر پا له شده و به نام دین و قرآن، ظلم ها، فسادها و دروغ ها گفته می شود، من نرگس را در کلاس های قرآن که چند نفری با هم داریم، شاهد بودم که چطور تلاش می کرد تا برای یافتن زندگی بهتر، در سطور قرآن جستجو کند. نرگس به من می گفت هنگام تنهایی، وقتی شب ها در کنار بچه هایم که به خواب رفته اند احساس تنهایی می کنم یاد و نام خداست که به من آرامش می دهد.» وی در ادامه گفت: «هر کدام از ما کافی بود که فقط یکی از مشکلات نرگس را داشته باشیم و به راحتی راه خود را کج کنیم و برویم دنبال زندگی مان، اما نرگس علیرغم انبوه مشکلات و گرفتاری های شخصی اش، جلو ظلم و بی عدالتی ایستاده است و برای بشر و حقوق بشر بسیار غیرتمندانه دفاع می کند.» ابراهیمی در ادامه گفتارش افزود: «نرگس چه اینجا در خانه خودش و چه در سلول زندان، حرف خودش را می زند، کار خودش را می کند و رفتاری که شایسته نرگس بودن است را انجام می دهد. ما هم باید تلاش کنیم که نمونه کوچکی از نرگس ها شویم.»
«مهدیه گلرو»، از دیگر اعضای کانون شهروندی زنان نیز در این مراسم گفت: «اگر این فرض را قبول کنیم که هیچ کس دلش نمی خواهد کاری بکند که بازداشت و زندانی شود و اگر این فرض را هم بپذیریم که هر کسی خانواده ای دارد که نگران اش است ، حالا این خانواده ممکن است همسر، یا بچه هایش و یا پدر و مادرش باشد. با این همه اما گاهی خواسته هایی برای انسان ها وجود دارد که به زندگی شان هویت و معنا می بخشد و برای همین هم هر زندانی به رغم همه نگرانی ها و دلتنگی هایش برای خانواده اش، اما نمی تواند از معنا و هویت زندگی اش هم بگذرد. من فکر می کنم کسانی که زندانی کشیده اند، درک خالص تری هم از زندگی دارند. برای نمونه وقتی در زندان هستی و نتوانی مدتی طولانی آسمان شب را ببینی چون هواخوری زود بسته می شود، درک خاصی از شب و آسمان شب پیدا می کنی که احتمالا کسی که حسرت ندیدن آسمان شب را نداشته، پیدا نمی کند. وقتی همسرت، بچه هایت و… را دوست داری، تا وقتی از آنها جدا نشده ای درک درستی از میزان عشق و علاقه ات به آنها نداری. برای همین است که یک زندانی بیش از کسی که تا حالا زندانی نشده، از میزان رابطه عاشقانه اش با خانواده و کسانی که دوست شان دارد، درک ژرف تری دارد. بنابراین کسی که زندانی می شود میزان عشق و درک اش از رابطه عاشقانه با فرزندان و پدر و مادر و خانواده و همسرش، نسبت به کسی که خودش را در این تنگنا قرار نداده، عمیق تر و آگاهانه تر است. زیرا آنهایی که برای زندگی عادلانه و بهتر تلاش می کنند و به زندان می افتند، برای چیزی بهتر و انسانی تر برای اطرافیان و عزیزان شان هستند.»
«منصوره خسروشاهی»، یکی دیگر از اعضای مادران صلح نیز در این مراسم گفت: «من می خواهم به «آقای ظریف» بگویم که این زندانیان از جمله نرگس محمدی نه چریک بودند، نه قیام مسلحانه کرده اند و نه کسی را کشته اند، آنها فقط به وضع موجود انتقاد و اعتراض کرده اند. یعنی همان انتقاد و اعتراضی که همه ماها داریم ولی بعضی ها مثل نرگس محمدی صدای اعتراض شان را بلندتر مطرح کرده اند، بنابراین آقای ظریف در این موارد باید بگوید که آنها به چه دلیل زندانی شده اند.» وی در ادامه سخنانش اظهار داشت که: «زندانی کردن نرگس، مادر دو کودک خردسال، نه به لحاظ انسانی و اخلاقی درست است و نه به لحاظ دینی، و نه به هیچ لحاظ دیگری درست نیست. بنابراین از مسئولان می خواهیم که او را هرچه زودتر آزاد کنند.»
«معصومه دهقان»، فعال مدنی و عضو کانون صنفی معلمان که در این گردهمایی صمیمی حضور داشت از موقعیت نرگس صحبت کرد و گفت: «وقتی می خواهم اسم نرگس را که مادر دو فرزند است بیاورم، به یاد همه مادرانی می افتم که به خاطر دلایل عقیدتی، سیاسی، امنیتی و… در زندان هستند. من واقعاَ شرم ام می آید که بگویم یک مسلمان، یک مادری را که بچه هایش را با چنگ و دندان بزرگ کرده، از بغل اش می کشند و به زندان می اندازند و بچه ها را رها می کنند! این عمل در کدام قانون و قاموس انسانی می گنجد؟ من نرگس را از منظر یک مادر نگاه می کنم، نرگس یک مادر است، هر چند که نرگس همواره دغدغه حقوق بشر و انسان ها را داشته است. نرگس می گفت با این اعدام ها آبروی نظام می رود و ما باید تلاش کنیم که اعدام ها کم شود. حال واقعاَ باید پرسید آیا فردی با چنین رویکردی که اساساَ دید تقابلی با نظام نداشت را باید به زندان بیاندازند؟»
«زهرا رحیمی»، فعال مدنی و همسر «آقای قدیانی» زندانی سیاسی نیز در این مراسم ضمن ابراز نگرانی از بازداشت نرگس محمدی گفت: «من خودم به شخصه به جز آن که اظهار تأسف کنم از چنین شرایطی که امروز در جامعه به وجود آمده و زنانی مثل نرگس محمدی را به زندان می اندازند، چه می توانم بگویم؟ البته ما تنها نباید به اظهار تأسف اکتفا کنیم و باید تلاش کنیم تغییری ایجاد کنیم. به خاطر این که حتا اگر از لحاظ دینی هم بخواهیم این شرایط را بررسی کنیم می بینیم که در قرآن هم گفته شده هیچ قومی سرنوشت اش تغییر نمی کند مگر آن که خود آن قوم بخواهد. و ما متأسف ایم که می بینیم در جامعه این همه بی تفاوتی وجود دارد. بی تفاوتی به دنبالش یک فاجعه است.» وی در ادامه افزود که: «مگر نرگس محمدی از مردم یمنی بیگانه تر است که دولت جمهوری اسلامی دلش برای بچه های مردم یمن می سوزد ولی برای بچه های نرگس دلسوزی ندارد؟» زهرا رحیمی سخنرانی اش را با این آرزو به پایان برد که: «امیدوارم مردم ایران همه به این آگاهی برسند که سکوت نکنند در برابر این سختی و ظلم هایی که به بچه های کوچکی مثل کیانا و علی روا می شود».
در ادامه پریسا آزادی، یکی از حاضران در این برنامه، خواستار صحبتی متفاوت در جمع شد و ادامه داد که: «من خودم نه تنها درد زندان را کشیده ام بلکه از سال های دهه شصت خانواده ام دچار مشکلات فراوانی شدند. از این رو فکر می کنم که نه تنها زندانیان از سال ۸۸ را باید در نظر داشته باشیم بلکه ما باید دغدغه همه زندانیان سیاسی و سرنوشت آنان را نیز داشته باشیم. ما باید با هم باشیم تا بتوانیم این دردها را بهتر منعکس کنیم.» وی در ادامه از وضعیت آتنا فرقدانی و فعالیت هایی که در این رابطه انجام شده گزارش کوتاهی ارائه کرد و افزود: «ما باید تلاش کنیم و اجازه ندهیم زندانی که با گمنامی دستگیر می شود، گمنام باقی بماند.»
در این مراسم همچنین دکتر محمد ملکی و محمد نوری زاد از «کارزار لگام» نیز درباره نرگس محمدی صحبت کردند.
آخرین وضعیت نرگس محمدی
در این مراسم خانوادۀ نرگس محمدی آخرین وضعیت وی را چنین توضیح دادند: «نرگس روز دوشنبه ۲۸ اردیبهشت پس از آن که اعلام اعتصاب غذایش به خاطر عدم دسترسی به برخی از داروهایش مطرح شده بود، با منزل تماس گرفت و اعلام کرد که داروهایش را به او داده اند. همچنین مسئولان زندان یک ملاقات حضوری هم روز سه شنبه ۲۹ اردیبهشت به کیانا و علی برای دیدار مادرشان دادند. یعنی بچه ها توانستند مادرشان را حضوری ببینند. در واقع ما پس از ملاقات روز یکشنبه به شدت نگران وضعیت جسمانی نرگس بودیم و نیز نگران از اعتصاب غذایش، ولی خوشبختانه نرگس به خواسته اش رسید و داروهایش را به او دادند؛ علاوه بر آن ملاقات حضوری هم با بچه ها انجام شد.»
پیش از اختتام مراسم، شیما قوشه، از طرف جمع حاضران و به نمایندگی از کانون شهروندی زنان، از مادر آقای تقی رحمانی، همچنین از برادر نرگس محمدی، و از مادر ستار بهشتی به خاطر آن که از زمان دستگیری نرگس تاکنون به رغم گرفتاری های شخصی و روزمره شان، در کنار کیانا و علی بوده اند تشکر کرد. شیما قوشه در لحظات پایانی مراسم نیز بیانیه ای را که به مناسبت همین گردهمایی، تهیه و تدوین شده بود قرائت کرد و از حاضران خواست که در صورت تمایل آن را امضاء کنند و افزود که می توانند در زیر بیانیه و همراه با امضاء، جملاتی به یاد نرگس محمدی بنویسند. متن کامل این بیانیه را که در همین نشست به امضای بیش از پنجاه نفر همراه با جملاتی برای نرگس مزین شد در زیر می خوانید:
بیانیه گردهمایی جمعی از فعالان زن در دیدار با خانواده نرگس مجمدی: ما نگرانیم
ما امروز اینجا گردهم آمدیم تا ضمن دیدار با خانواده «نرگس محمدی»، نگرانی خود را نسبت به وضعیت وی ابراز کنیم.
ما نگرانیم؛ نگرانِ آینده سرزمین مان که به جای ارج نهادن بر فعالیت های مسالمت آمیز و مدنی زنانی همچون نرگس محمدی ـ که جز به سربلندی و اصلاح امور جامعه نمی اندیشند ـ به بند کشیده می شوند.
ما نگرانیم؛ نگرانِ اجرای سیاست های زن ستیزانه در کشورمان هستیم که هر روز به بهانه های گوناگون نه تنها زنان سرزمین مان را از حقوق انسانی شان محروم می کند بلکه زنانی همچون نرگس محمدی را که برای حقوق اولیه و انسانی زنان تلاش می کنند، به بند می کشد.
ما نگرانیم؛ نگرانِ آینده کودکان مملکت مان هستیم که قرار است در جامعه ای بزرگ شوند که با انواع محرومیت های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی دست و پنجه نرم می کند و در این میان مادران مسئولی همچون نرگس محمدی را که دغدغه کاهش این محرومیت ها را دارند به حبس و زنجیر می کشند.
ما نگران بسیاری از مشکلات و فجایعی هستیم که امروز در جامعه مان رخ می دهد، ولی امروز اینجا گردهم آمدیم تا نگرانی خود را نسبت به زندانی شدنِ زنانی ابراز کنیم که همچون همه ی ما دغدغه آینده این مرز و بوم و بهبود وضعیت زنان را دارند، زنانی همچون نرگس محمدی، بهاره هدایت، ساجده عرب سرخی، آتنا دائمی، مریم شفیع پور، فاران حسامی و…
آری ما بسیار نگرانیم و امروز اینجا گردهم آمده ایم تا با صدای بلندتر اعلام کنیم: نرگس محمدی جرمی مرتکب نشده است، او را آزاد کنید.
