رئیس مجلس ایران از اظهارات وزیر دفاع در مورد طرح همکاری نظامی ایران و روسیه در مجلس انتقاد کرده و همچنین گفته است که پرواز هواپیماهای روسی از این پایگاه متوقف نشده است.
به گزارش خانه ملت – خبرگزاری مجلس شورای اسلامی – علی لاریجانی، رئیس مجلس، در نطق پیش از دستور خود در جلسه روز سه‌شنبه، ۲ شهریور (۲۳ اوت)، نسبت به سخنان وزیر دفاع در مورد اظهارات نمایندگان مجلس پیرامون استفاده هواپیماهای نظامی روسیه از پایگاه نوژه همدان واکنش نشان داد.
سه روز پیش، سرتیپ پاسدار حسین دهقان، وزیر دفاع، در مورد طرح این موضوع در مجلس گفت که استفاده هواپیماهای روسیه از یک پایگاه هوایی در خاک ایران در راستای همکاری‌های سه جانبه روسیه، جمهوری اسلامی و صوریه و با مصوبه شورای عالی امنیت ملی صورت گرفته و “ارتباطی به مجلس ندارد.”
آقای لاریجانی در جلسه روز سه‌شنبه، با یادآوریپرسش یکی از نمایندگان در مورد لزوم کسب مجوز مجلس برای استقرار پایگاه نظامی خارجی در خاک ایران، گفت که “توضیح دادم که هیچ پایگاهی به هیچ کشوری ندادیم و این یک امر موقتی بوده برای سوختگیری و به همین دلیل هم احتیاج به اجازه در مجلس نداشت.” وی تاکید ورزید که “طبق قانون اساسی، این کار [دادن پایگاه نظامی به کشور خارجی] ممنوع است و نظام این کار را نکرده است.”
رئیس مجلس در مورد اظهار نظر وزیر دفاع گفت: “لازم است به وزیردفاع این تذکر داده شود که نسبت به مجلس درست حرف نزدند. باید ادب حکمرانی را در این مسائل رعایت می‌کردند.” آقای لاریجانی با اشاره به اظهارات رهبران سابق و کنونی جمهوری اسلامی در مورد اینکه “مجلس در راس امور است” گفت: “بنابراین، در نظام باید هم در بیان مطالب و هم در اجرا به این موضوع توجه داشت و لذا از همه می‌خواهم به این ساختار نظام و درجات آن توجه کافی داشته باشند.”
در جلسه روز سه‌شنبه، آقای لاریجانی در پاسخ به تذکر آئین نامه‌ای محمود صادقی، نماینده مجلس، نیز با اعلام اینکه پروازهای هواپیماهای روسی از این پایگاه متوقف نشده، گفت که: “متوقف نشده است. ما و روسیه در مبارزه با تروریسم اتحاد داریم که این به نفع مسلمانان منطقه است. در همدان پایگاهی به روسیه داده نشده و این نشست و برخاست‌ها فقط برای سوختگیری بوده است. با این حال به موضوع تقاضای شما برای برگزاری جلسه غیر علنی رسیدگی می‌شود.”
روز گذشته، وزارت خارجه جمهوری اسلامیگفته بود که پرواز هواپیماهای روسی از پایگاه همدان “عجالتا پایان یافته است” هر چند بعدا منابع آمریکایی در صحت این اظهار نظر تردید کردند.
آقای صادقی یادآور شده بود که هفته گذشته، نامه ای به امضای بیست نماینده حاوی درخواست برگزاری جلسه غیرعلنی درباره “درباره دلایل در اختیار قرار دادن پایگاه نظامی به یکی از قدرت های جهانی” تسلیم هیئت رئیسه مجلس شده بود. وی گفت: ” ما در کل قضیه ایراد نداریم بلکه می‌خواهیم در جریان امور قرار گرفته و هماهنگی و هم‌افزایی و همگرایی بیشتری وجود داشته باشد. این تقاضا را مطرح کردیم.” آقای صادقی افزود: “البته اعلام شده که پرواز هواپیماهای روسی متوقف شده است؛ با این وجود ما بر تقاضایمان برای برگزاری جلسه غیر علنی با استناد به صحبت‌های وزیر که ممکن است دوباره این اتفاق براساس ضرورت از سر گرفته شود، اصرار داریم.”
همچنین، اردشیر نوریان، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس به خبرگزاری خانه ملت گفته است که “اگر وزیر دفاع معتقد باشد که موضوع همکاری‌های ایران و روسیه در همدان به مجلس شورای اسلامی ربطی ندارد، قطعا با قانون اساسی مغایر خواهد بود.”
وی در عین حال یادآور شده که مصوبات شورای امنیت ملی با تایید رهبر جمهوری اسلامی ضمانت اجرایی پیدا می‌کند و افزوده است که موضوع همکاری‌های ایران و روسیه در استفاده از پایگاه هوایی همدان در این راستا قابل پذیرش است. آقای نوریان گفته است: “احتمالا سخنان وزیر دفاع ناظر بر این بوده است که با توجه به وجود مصوبه شورایعالی امنیت ملی، قطعا نیازی به اخذ مصوبه قانونی از مجلس وجود نداشته نه اینکه موضوع اساسا به مجلس شورای اسلامی ارتباطی ندارد.” عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفته است که وزیر دفاع “قطعا نیت خود را به صورت شفاف و روشن بیان خواهد داشت.” و اظهار داشته که با توجه به شرایط سوریه “همکاری‌های این چنینی بین ایران و روسیه برای کشور ما هم یک ضرورت محسوب می‌شود.”
سه‌شنبه هفته گذشته، یک وبسایت خبری عرب زبان گزارش کرد که هواپیماهای نظامی روسیه در پایگاه هوایی همدان مستقر شده‌اند و ساعاتی بعد، وزارت دفاع روسیه هم خبر پرواز هواپیماهای جنگی آن کشور از این پایگاه را منتشر کرد.
روز پس از انتشار این خبر، حسین فلاحت‌پیشه، از نمایندگان مجلس، مجلس با اشاره به ماده ۱۴۶ قانون اساسی که دادن هر گونه پایگاه نظامی به خارجیان را ممنوع کرده، از رئیس مجلس پرسید که آیا در این مورد تخلفی از قانون اساسی صورت گرفته است یانه؟ آقای لاریجانی در پاسخ گفت که پایگاهی داده نشده و در نتیجه، تخلفی از قانون صورت نگرفته و این موضوع در مجلس هم مطرح نشده است.
در مورد “استقرار هواپیماهای روسی” در همدان، آقای فلاحت‌پیشه به این احتمال هم اشاره کرده بود که این اقدام با استناد به استنباطی از ماده ۱۷۶ قانون اساسی در مورد استفاده از تمامی امکانات مادی و معنوی کشور در امور امنیتی و دفاعی براساس مصوبه شورایعالی امنیت ملی گرفته باشد و آن را قابل قبول ندانسته بود. کارشناسان نیز با اشاره به نص صریح قانون اساسی در منع اعطای پایگاه نظامی به خارجیان، گفته بودند که عموما اقدام بر اساس “استنباط” یا تفسیر یک بخش از یک قانون نمی‌تواند ناقض نص صریح در بخش دیگر همان قانون باشد. به نظر می‌رسد که رئیس مجلس با اظهار اینکه اقدامی در دادن پایگاه به خارجیان صورت نگرفته و تاکید بر اینکه دادن پایگاه مجاز نیست، بر این نظر صحه نهاده است.
وزیر دفاع همچنین تلویحا گفت که قرار نبود موضوع استفاده روسیه از پایگاه نظامی همدان علنی شود و روسیه با افشای این خبر “نوعی خودنمایی و بی‌معرفی” کرده و قصد داشته خود را یک قدرت دارای نفوذ منطقه‌ای معرفی کند.
در زمان شوروی سابق، آن کشور با تعدادی از کشورهای عرب خاورمیانه روابط نزدیک داشت و آنها را متحدان منطقه‌ای خود در برابر غرب می‌دانست. بعد از فروپاشی شوروی، روسیه خود را جانشین شوروی در صحنه جهانی معرفی کرد اما با توجه به لزوم توسعه اقتصادی و سیاسی و جبران عقب ماندگی نسبت به کشورهای غربی، برای چند سال توجه خود را بر حل مسائل داخلی متمرکز کرد. در چند سال اخیر، دولت روسیه در صدد برآمده بار دیگر به عنوان یک ابرقدرت نظامی و سیاسی در صحنه جهانی ظاهر شود و به اقداماتی در این زمینه مبادرت کرده هر چند به گفته منتقدان دولت کنونی، این رویکرد تلاشی به منظور سرپوش نهادن بر مشکلات اقتصادی و سیاسی داخلی است..
در حال حاضر، روسیه در سوریه پایگاه نظامی رسمی دارد اما برخی منابع روسی، با توجه به روابط سرد جمهوری اسلامی و غرب، از ایران نیز به عنوان کشوری در “حوزه نفوذ” روسیه نام برده‌اند و احتمالا اظهار نظر وزیر دفاع جمهوری به “خودنمایی” روسیه در انتشار خبر همکاری دو طرف به این موضوع اشاره دارد.
از: بی بی سی
