کلارا آبکار؛ نخستین زن مینیاتوریست ایران

هنرمندی که در زمینه‌های نگارگری ایرانی، تذهیب، تشعیرسازی، گره‌ چینی و نقاشی زیرلاکی هنرنمایی می‌کرد

کلارا آبکار (آبکاریان) نگارگر، مینیاتوریست و تذهیب‌کار ایرانی-ارمنی در سال ۱۲۹۴ شمسی دیده به جهان گشود. او از تبار ارمنیان محله جلفا در اصفهان بود. کلارا در هنرستان دخترانه آن زمان به عنوان هنرجو به تحصیل پرداخت و پس از گذراندن دوره‌ ۳ساله‌ هنرستان وارد هنرستان عالی هنرهای زیبا شد. او در این دوره‌ ۳ساله‌ هنرستان، شاگرد استادانی چون طاهر جوادزاده، استاد چیره‌دست مینیاتور و همین‌طور هادی تجویدی و حسین کاشی‌تراش به عنوان استاد گره چینی بوده است. هادی تجویدی نگارگر و نوازنده‌ای بود که مینیاتور ایرانی را پس از نزدیک به سه قرن وقفه و رکود به سبک و شیوه‌ اصیل و سنتی برگرداند و پایه‌گذار مکتبی نو در مینیاتور معاصر با نام «مکتب مینیاتور تهران» شد. بسیاری او را حلقه‌ اتصال هنر نگارگری سنتی به نسل امروز می‌دانند. 

آبکار به نگارگری ایرانی (مینیاتور)، تذهیب، تشعیرسازی، گره‌ چینی و نقاشی زیرلاکی می‌پرداخت و در زندگی خود بیش از ۳۰۰ اثر هنری ماندگار به جا گذاشت. (پوران فرخ‌زاد، کارنمای زنان کارای ایران، تهران، نشر قطره، ۱۳۸۱ ص ۱۸) تشعیرسازی که به آن تشعیراندازی نیز گفته می‌شود، شیوه‌ای در نگارگری کتاب و مرقع است. گره‌ چینی نیز یکی از شاخه‌های معماری و کاشی‌کاری سنتی است. این هنر علاوه بر معماری در صنایع چوب نیز رواج دارد. آبکار در سال ۱۳۱۹ به هنرستان عالی مینیاتور که بعدها به آن نام‌های هنرستان عالی هنرهای ایرانی و هنرستان هنرهای زیبایی کشور داده شد، رفت و در آن‌جا دوره‌ عالی مینیاتور را سپری کرد. او در سال ۱۳۲۰ از سوی وزارت پیشه و هنر، گواهی‌نامه‌ درجه اول هنر کسب کرد.

در سال ۱۳۲۰ از سوی وزارت پیشه و هنر، گواهی‌نامه‌ درجه اول هنر کسب کرد

در سال ۱۳۳۷ ارزش تحصیل در رشته‌های هنرهای زیبا معادل لیسانس شناخته شد و آبکار موفق به اخذ مدرک لیسانس شد. از معروف‌ترین آثار این هنرمند بزرگ می‌توان به «انوشیروان و بزرگ‌مهر»، «شکار بهرام»، «یوسف و زلیخا»، «پیرزن و سلطان سنجر»، و «تاج پیمان» که نگین‌کاری روی نقره بود اشاره کرد. آبکار تابلوهای بسیاری در زمینه‌ تذهیب دارد که تذهیب هشت‌ضلعی او با طرح بته جقه بسیار معروف است. کلارا آبکار در سال ۱۳۵۶ از خدمات دولتی بازنشسته شد. در سال ۱۳۶۸ به این هنرمند از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درجه‌ استادی در رشته‌ مینیاتور که معادل دکترای هنری بود، اعطا شد. 

برای طراحی سیمرغ خود توانست جایزه‌ کارل کروپ را از آن خود کند

آبکار منزل مسکونی خود را به عشق به فرهنگ و هنر برای کلاس آموزشی تقدیم کرد که آثارش نیز در این خانه عرض شد. وی در سال ۱۳۷۲ منزل و کلیه‌ آثار هنری خود را به سازمان میراث فرهنگی اهدا کرد. در ۲۹ اردیبهشت سال ۱۳۷۳و همزمان با روز جهانی موزه مجموعه‌ آثار این بانوی هنرمند در کاخ موزه‌های سعدآباد افتتاح شد. کلارا آبکار برای طراحی سیمرغ خود توانست جایزه‌ی کارل کروپ را از آن خود کند. بنای موزه‌ی مینیاتور آبکار یکی از ساختمان‌های نه چندان قدیمی مجموعه‌ی کاخ سعدآباد است. این بنا در سال ۱۳۷۳ موزه‌ی مینیاتور آبکار نام نهاده شد.

به همراه محمد تجویدی در حال بازدید از آثار حسین بهزاد مینیاتور، موزه استاد بهزاد، اردیبهشت ۱۳۷۳

موزه‌ مینیاتور این هنرمند در دوره‌ محمدرضاشاه ساخته شد. کلارا آبکار همواره از معلم نقاشی دوره‌ متوسطه‌اش «مارکار قرابگیان» به عنوان کسی یاد می‌کرد که بر او تاثیر بسیار گذاشته است. مارکار قرابگیان، نقاش و شاعر ارمنی‌تبار، بود که به دِوْ (DEV) تخلص داشت. آبکار در سال ۱۳۶۷ در حالی ‌که ۷۳ سال سن داشت اولین نمایشگاه خود را در موزه‌ هنرهای ملی ایران برگزار کرد که مورد توجه بسیاری قرار گرفت و تحسین بسیاری‌ها را برانگیخت.

کلارا آبکار در کارهای خود از چهره‌ زنان که به شیوه‌ قلم‌زنی کار می‌شدند، استفاده‌ فراوان می‌کرد. او در تابلو‌های خود از رنگ‌هایی با طیف‌های متنوع و اغلب سفید، سبز، زرد، قهوه‌ای و ارغوانی با زمینه‌ سیاه استفاده می‌کرد. کلارا آب‌کار با وجود نیاز مالی هیچ‌گاه آثارش را به معرض فروش قرار نداد و پاسخش در برابر کسانی که به اصرار خواهان خرید آثارش بودند این بود که مگر شما می‌توانید فرزندانتان را بفروشید. 

سال ۱۳۷۲ منزل و کلیه‌ آثار هنری خود را به سازمان میراث فرهنگی اهدا کرد

کلاره آبکار در اول فروردین سال ۱۳۷۵ پس از یک دوره  بیماری و در سن ۸۱ سالگی درگذشت و در قبرستان ارامنه به خاک سپرده شد.

از توانا

دیدگاهی بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

خروج از نسخه موبایل