«مسعود پزشکیان»، جراح قلبی که از مجلس شورای اسلامی به خیابان پاستور، مقر ریاست‌جمهوری ایران می‌رود، با چالش‌های متعدد و فوری رو‌به‌رو است. هرچند او وعده مشخصی برای بهبود وضعیت ایرانیان نداده، اما به هر روی به‌زودی باید با مسائلی جدی دست‌و‌پنجه نرم کند که به‌صورت تلویحی، وعده‌هایی درباره حفظ حقوق شهروندان درباره آن مطرح کرده است.
***
ساعاتی پس از پیروزی پزشکیان در انتخابات ریاست‌جمهوری غیرمنتظره ایران، چهره‌های سیاسی شروع به صحبت از مشکلات پیش روی او کردند.
مشکل اصلی مانند گذشته‌ها، نداشتن اختیارات در بسیاری از حوزه‌های وعده داده شده است، هرچند که او نسبت به برخی از نامزدهای دوره گذشته کمتر وعده داده و همچنین درگیری او با نهادهای قدرت در دوره انتخابات، کمتر از بقیه بوده است.
در این میان اما از همه مهم‌تر، وضعیت اقتصادی است؛ به‌خصوص موضوع انرژی که می‌تواند بحران‌هایی چون آبان۱۳۹۸ را برای دولت رقم بزند. او برای حل این مشکلات، نیاز به کاهش تنش در سیاست خارجی دارد. جنگ در اوکراین و غزه اما وضعیت جهانی را متفاوت و شرایط سیاست خارجی را نیز، پیچیده‌تر کرده است.
حضور دو «محمد جواد» دولت «حسن روحانی» در تبلیغات انتخاباتی، چشم‌اندازی از برنامه پزشکیان را به دست می‌دهد؛ اما پزشکیان حتی امکان استفاده از این دو محمدجواد در دولت را به سختی دارد.
در این میان، گشت ارشاد و فیلترینگ نیز یکی از موضوعات درگیری او با نهادهای قدرت است.
۱. چالش در چینش کابینه
اولین چالشی که در روز پس از انتخابات خود را به رخ می‌کشد، مشکل در انتخابات اعضای کابینه است.
ساعاتی پس از پیروزی پزشکیان، گمانه‌زنی‌ها درباره کابینه او آغاز شده است. او هم از جهت یافتن نیروهای نزدیک به خود و کارآمد و هم جلب نظر رهبر جمهوری اسلامی و کسب رای اعتماد از مجلس مشکل دارد.
«علی عبدالعلی‌زاده»، رییس ستاد پزشکیان، که می‌توانست جزو گزینه‌های معاون اولی باشد، ممکن است توان لازم جسمی برای این سمت را نداشته باشد. از سوی دیگر، انتصاب چهره‌های دولت‌های «محمد خاتمی» و روحانی مانند «بیژن زنگنه» و «عباس آخوندی» به این سمت، حساسیت برانگیز است.
او درباره وزرای خاص مانند اطلاعات، خارجه، علوم و کشور نیز باید نظر رهبر جمهوری اسلامی را جلب کند. در این میان محمد جواد ظریف گفته که تمایلی به وزارت ندارد و مجلس هم احتمالا به او رای نخواهد داد.
چهره‌هایی چون «عباس عراقچی» یا «مهدی سنایی»، ممکن است بتوانند جایگزین ظریف شوند، اما یافتن یک روحانی نزدیک به پزشکیان و مورد تایید خامنه‌ای برای وزارت اطلاعات، کار دشواری است. برخی پیشنهاد کردند که «مصطفی پورمحمدی»، از نامزدهای انتخابات این دوره، وزیر پیشنهادی اطلاعات باشد؛ فردی که زمانی معاون این وزارتخانه هم بوده است.
در این میان، تعدادی از وزرای احتمالی او نیز برای گرفتن رای اعتماد از مجلس مشکل جدی خواهند داشت. مگر اینکه از برخی از گزینه‌های مورد نظر خود صرف نظر کرده و پیش از معرفی با مجلس رایزنی کند.
۲. بحران وضعیت اقتصادی و قیمت بنزین
قیمت بنزین یکی از مشکلات اصلی دولت پزشکیان خواهد بود. طبیعتا اصول‌گرایان بدشان نمی‌آید که آزادسازی قیمت بنزین در دولت او انجام شود، همان‌گونه که همچنان دولت روحانی را بابت افزایش قیمت بنزین و اعتراضات سال ۱۳۸۸ ملامت می‌کنند.
در این میان،او با مشکلات اقتصادی متعددی مواجه است که بخشی از آن‌ها نیز به موضوع سیاست خارجی گره خورده است.
۳. وضعیت ناپایدار برنامه اتمی
موضوع روابط خارجی در دولت پزشکیان با دولت روحانی به‌کلی متفاوت شده است. عملا احیای برجام به‌شکل سابق منتفی شده و حوادث متعدد دیگری نیز رخ داده است. جنگ در اوکراین و غزه، شرایط جهانی را برای ایران نیز متفاوت کرده و نیاز به یک توافق جامع و گسترده وجود دارد.
پیش از پیروزی پزشکیان، مذاکراتی بین ایران و آمریکا در جریان بوده است. از این جهت شاید دولت او شبیه به دولت روحانی است که مذاکرات با آمریکا، در دولت «محمود احمدی‌نژاد» آغاز شده بود. اینک نیز وضعیت مشابه است؛ تنها با این تفاوت که پزشکیان مانند روحانی، چک موفقیت خارجی را در رقابت‌های سیاسی داخلی خرج نمی‌کند و از این جهت ممکن است خامنه‌ای و جریان مقابل، قدرت مانور بیشتری به او بدهند.
برخی چهره‌های سیاسی نیز گفته‌اند پزشکیان به‌دنبال اجماع‌سازی سیاست‌گذاری در کشور است.
۴. حجاب اختیاری و زنان ایران
گشت ارشاد، ازجمله موضوعات مطرح در جریان رقابت‌های انتخابات بود؛ هرچند که اصل مطرح شدن گشت ارشاد در جریان انتخابات موضوع جدیدی نیست و «میرحسین موسوی» نیز در سال ۱۳۸۸ وعده داد گشت ارشاد را جمع می‌کند. با‌این‌حال اعتراضات سال ۱۴۰۱ و مطرح شدن گسترده موضوع حجاب، اهمیت این موضوع را بیشتر کرده است.
پزشکیان نیز مانند روسای جمهور قبل، ابزاری برای جمع‌آوری گشت ارشاد ندارد و تنها می‌تواند این موضوع را در هماهنگی با نهادهای دیگر حاکمیت انجام دهد. در این میان، بخش‌هایی از حکومت نیز با ایده آسان‌گیری درباره حجاب موافقند؛ اما ممکن است گروهی دیگر از این موضوع برای فشار بر دولت استفاده کنند.
۵. فیلترینگ و فیلترشکن
حضور «محمد جواد آذری جهرمی» در تبلیغات انتخاباتی پزشکیان، موضوع فیلترینگ را مطرح کرده است. او اما در این حوزه مشکلات بسیاری دارد و حتی در کسب رای اعتماد مجلس برای فردی چون محمد جواد آذری جهرمی نیز، دچار مشکل خواهد شد.
در این میان، سیاست‌های مربوط به فیلترینگ نیز در نهادهای بالادستی تصویب می‌شوند و درگیری با این نهادها دولت را به یک درگیری کلان‌تر با دیگر ارکان حاکمیت می‌کشاند.
۶. چالش میلیون رای حامیان جلیلی
پزشکیان پس از محمود احمدی نژاد، دومین رییس‌جمهور مرحله دومی در ایران است. در این میان، تفاوت آرای او با رقیبش در دور دوم، تنها سه میلیون است. حامیان جلیلی در این میان، یکی از موانع اصلی پزشکیان خواهند بود.
بخشی از این حامیان، در مجلس و نهادهای دیگر حضور دارند و با اقدامات و تبلیغات، کار را برای او سخت خواهند کرد.
خود سعید جلیلی نیز در پیام تبریک به پزشکیان خطاب به هواداران خود نوشت «اطمینان می‌دهم به پشتوانه نزدیک به ۱۴ میلیون رای شما، تمام تلاش و توان خود را در جهت پشتیبانی از نقاط قوت و کمک به تصحیح خطاها و رفع نقص سعیدها در روندهای جاری» به کار خواهم بست.
۷. بحران فزاینده جانشینی خامنه‌ای
در چند ساله گذشته، بسیاری از اتفاقات سیاسی در کشور به موضوع جانشینی رهبری گره خورده است. در این میان، دولت پزشکیان نیز از این موضوع مستثنی نیست و ممکن است که درگیری‌های فزاینده بر سر جانشینی بر دولت او نیز تاثیر بگذارد.
این موضوع در تایید صلاحیت افرادی چون «علی لاریجانی» نیز تاثیر داشته است. مشکل لاریجانی همچنان نگرانی از قدرت گرفتن تیم روحانی و برادرش «صادق لاریجانی» در فضای عمومی و برنامه‌ریزی برای رهبری آینده بود.
تفاوت پزشکیان با افرادی مانند لاریجانی این است که خود به‌صورت مستقیم در موضوع جانشینی دخیل نیست و از این بابت، نگرانی کمتری برای خامنه‌ای و بیت رهبری و زوایای پنهان قدرت در ایران دارد.
از: ایران وایر