ایران وایر
«مهشید فیروزی»، دانشیار دانشگاه نیوکاسل، محقق ارشد و شیمیدان ایرانی-استرالیایی است. او مدرک لیسانس و فوقلیسانس خود را در رشته مهندسی شیمی از دانشگاه علم و صنعت ایران دریافت کرد و در سال ۲۰۱۰ برای دکترا راهی بریزبن استرالیا شد. حالا او روشی را ابداع کرده که در صنعت نفت و گاز انقلابی بهجا کرده است.
فیروزی که نامش بهعنوان یکی از دو زن دانشمند از استرالیا در کتاب ۵۰ زن دانشمند برتر آسیا آمده و داستان زندگیاش در آن روایتشده، بارها در مصاحبههایش گفته که «مریم میرزاخانی»، ریاضیدان برجسته و درگذشته ایرانی، الگو و روشنکننده مسیر راه او در حوزه علم بوده است.
تحقیقات او مشخصا میتواند در ایران که سالهاست با فرسودگی تجهیزات استخراج و پالایش نفت و گاز همراه است و در نبود کشف مخازن تازه، استخراج از چاههای قدیمی و پیر هم هزینههای کلانی به مردم ایران وارد میکند و هم محیطزیست و هوای شهرهای ایران، بهویژه مناطق نفتخیزی چون استان خوزستان را آلوده میکند، حیاتی باشد.
***
مهشید فیروزی کیست و درباره دستاوردهای علمیاش چه میدانیم؟
مهشید فیروزی، دانشیار دانشگاه نیوکاسل و محقق ارشد دانشگاه کوئینزلند در بریزبین استرالیاست. او سال ۲۰۱۰ برای تحصیل در مقطع دکترای مهندسی شیمی راهی دانشگاه کوئینزلند شد. سال ۲۰۱۴ دکترایش را گرفت و دوره فوق دکترایش را هم همان سال آغاز کرد.
فیروزی از سال ۲۰۱۷ و پس از اتمام دوره فوق دکترایش، بهعنوان محقق ارشد در دانشگاه کوئینزلند مشغول به کارشده و با موسسات مختلفی در صنعت نفت و گاز کار میکند.
او در توصیف علایق تحقیقاتیاش به «انجمن آکادمیها و مجامع علمی آسیا»، انجمنی متشکل از ۳۰ کشور در آسیا و اقیانوسیه، گفته است که به دینامیک سیالات و تعاملات بین سطحی گاز، مایع، جامد در جریانهای چند فازی علاقهمند است و با استفاده از مدلسازی ریاضی و تجزیهوتحلیل کلان دادهها و آزمایش، تلاش دارد میزان بازیابی انرژی از منابع نفت و گاز را با کاهش اثرات مخرب محیطزیستی همراه کند.
مهشید فیروزی از کودکی مشتاق علم و بهویژه ریاضیات بود. پیشتر در مصاحبهای با بخش فارسی رادیو «اس بی اس»، رادیو ملی استرالیا گفته است که علاقهاش به ریاضی به دلیل معلم خوبی بوده که در دوره راهنمایی داشته است: «الگو میتواند تاثیرات مثبت یا منفی داشته باشد. من خیلی شنیدم از دانشجوها که میپرسیم چرا به ریاضی و فیزیک علاقه ندارید، متوجه میشویم که به خاطر معلم بوده. من از همان زمان به خاطر معلممان خیلی دوست داشتم که رشتهای را انتخاب کنم که هم به شیمی ربط داشته باشد هم به ریاضی و فکر کردم که مهندسی شیمی باید همان باشد.»
خانم فیروزی در مصاحبهای دیگر هم گفته که از نوجوانی به تدریس به دانشآموزانی که به کمک نیاز داشتند، علاقه داشته است. اگرچه بعدا در دانشگاه متوجه شده که شیمی که در مدرسه میآموخته بسیار قویتر بوده، اما همچنان به همین رشته در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا نیز ادامه داده است.
میخواستم پزشک شوم تا مادربزرگم را درمان کنم
برای مهشید فیروزی، معلمها و پدرش در کودکی نقش بزرگی در شکلگیری علاقه او به علوم داشتند. او البته مانند هر دانشمند دیگری، با دیدن نتایج کارش، به این نتیجه رسیده که میخواهد زندگیاش را وقف علم کند: «باید اعتراف کنم که پس از پایان دوره دکترا، میخواستم پزشکی بخوانم تا بتوانم به اطرافیانم در مورد سلامتشان کمک کنم و تاثیر فوری کارم را ببینم. همیشه آرزو داشتم بتوانم به مادربزرگم کمک کنم وقتیکه در مورد مشکل قلبیاش با من صحبت میکرد و از نوهاش که پزشک است اما پزشک نیست، مشاوره میگرفت. سپس متوجه شدم که بهعنوان یک محقق و مهندس، میتوانم با حل سایر مسایل حیاتی زندگی دیگران – ازجمله مادربزرگم – به آنها کمک کنم. میتوانم با حل مشکلات انرژی و زیستمحیطی، زندگی آنها را بهتر کنم. میتوانم نسلهای جوانتر را به عشق ورزیدن به ریاضیات و علوم و کمک به بهبود مستمر زندگی ترغیب کنم.»
این محقق ارشد ایرانیتبار همچنین به نقش مریم میرزاخانی، ریاضیدان برجسته ایرانی-آمریکایی که در تیرماه۱۳۹۶ و وقتی تنها فقط ۴۰ سال داشت در اثر سرطان جان باخت، بهعنوان یکی از الگوهای خود اشارهکرده و میگوید: «مریم به من ثابت کرد که سختکوشی و جاهطلبی، صرفنظر از جنسیت و ملیت، نتیجه میدهد. او نمونه کاملی از هوش و فروتنی است.»
انقلابی در استخراج نفت و گاز
تحقیقات مهشید فیروزی بر منطق و تعاملات فازی است، یعنی تغییرات سه فاز جامد، مایع و گاز ماده ازجمله نفت و گاز در شرایط مختلف در زیرزمین و حین خروج از چاه را با مدلسازی ریاضی، قابل پیشبینی میکند.
او اخیرا توانسته یک فناوری جدید برای افزایش تولید گاز و به حداقل رساندن اثرات محیطزیستی مرتبط در چاههای گاز را توسعه دهد. این فناوری بهعنوان یک اختراع بنام خانم فیروزی ثبتشده است.
بااینحال، او فعالیت خود را بهعنوان یک شیمیدان زن، با اینکه ساکن استرالیاست، خالی از چالش نمیبیند: «بهعنوان یک محقق و مهندس زن، ارتقای جایگاه مهندسان زن در استرالیا، جایی که زنان در مهندسی حضور کمتری دارند را بخشی از ماموریت خود میدانم.»
او حمایتهای اساتید و همکاران مردش را برای غلبه بر محیطهای مردسالار حیاتی دانسته و گفته است که با کمک همکاران و اساتیدش هرگز زن بودن خود را مانعی بر سرکارش ندیده است.
خانم فیروزی، هدف پژوهشی خود در آینده را ورود به حوزه پزشکی دانسته و گفته است: «هدف من بهبود زندگی مردم از طریق حل چالشهای موجود در زمینههای زیستمحیطی، انرژی و (امیدوارم) پزشکی است. امیدوارم روزی بتوانم با درک بهتر جریان خون قلب از طریق مهارتهای مدلسازی جریان خود، در درمان بیماریهای قلبی عروقی نقش داشته باشم.»
به کلیشههای منسوخ جنسیتی تن ندهید
درحالیکه حتی در پیشرفتهترین کشورهای دنیا نیز زنان سهم اندکی در عرصه علمدارند، مهشید فیروزی دختران نوجوان و زنان جوانان را تشویق میکند که وارد حوزه علم شوند. او با تاکید بر اینکه علم تمام «خلاقیت و کنجکاوی» است، تاکید کرده که توانایی در تحقیق در حوزه علم، به هیچ جنسیت خاصی محدود نمیشود.
خانم فیروزی با اشاره به حضور ۱۸ درصدی زنان در عرصه مهندسی در استرالیا باوجود تلاشها برای شکستن شکاف جنسیتی، به رادیو اس بی اس گفته است که موسسات و نهادهای آموزشی «باید علوم را به زبان ساده به بچهها معرفی کنند. کمبود آگاهی و اینکه بچهها نمیدانند مهندسی چیست یا کاربرد ریاضیات و علوم چیست» از سوی خانم فیروزی بهعنوان یکی از موانع ورود زنان به حوزه علم و مهندسی و پر نشدن شکاف جنسیتی در این عرصه از صنعت و علم عنوانشده است.
این دانشمند و محقق ایرانیتبار همچنین از پدر و مادرهای ایرانی هم خواسته که بگذارند بچههایشان هر چه دوست دارند، دنبال کنند: «در فرهنگ ما در ایران باید کاری را انجام دهیم که آرزوی پدر و مادرهایمان بوده. برای بچهها توصیهام این است که حتما در علوم، ریاضی و صنعت وارد شوند، زمینه جالبی است و فان است و میتوانند یاد بگیرند.»
او همچنین به نگرانی بسیاری از دانشجویان جوانی که مشتاق آموزش و تحقیق در حوزه علوم و ورود به عرصه مهندسی هستند، درباره ندانستن یا کم دانستن زبان انگلیسی اشارهکرده و میگوید: «خیلی وقتها فکر میکنیم که زباناصلیمان انگلیسی نیست، شاید نتوانیم موفق شویم، ولی اینطور نیست. من پروفسور مریم میرزاخانی را بهعنوان الگو خود میشناسم که خلاف چنین چیزی را ثابت کرد. واقعا ربطی ندارد که ما از کجا آمدیم و که هستیم، اگر واقعا بخواهیم بهجایی برسیم، لازم است تلاش کنیم و مطمئنم به آن نقطه خواهیم رسید.»