توبه‌نامه کهریزک
پس از هفت سال سعید مرتضوی با نوشتن نامه از مسوولیت خود در کهریزک ابراز پشیمانی کرد
گفت‌و‌گوی« اعتماد» با خانواده‌های سه قربانی کهریزک، رضوانه رضایی‌پور: ۷ سال باید می‌گذشت تا از آن واقعه به «جنایت» تعبیر کند. ۷ سال باید می‌گذشت تا در کنار نام قربانیان کهریزک، واژه «شهید» را به زبان بیاورد و ۷ سال باید می‌گذشت تا انتظار غروبی را بکشد که پایان‌بخش گناهان او باشد.
او در پایان همه این هفت سال به هفتمین عرفه که می‌رسد دست‌های خود را به سوی خداوند بالا برده و دعا می‌کند؛ دعای بخشش برای آنچه بر سه شهید کهریزک رفته و طلب عفو از خانواده‌هایی که در تمام این سال‌ها، کابوس از دست دادن پسران‌شان همنشین شب‌های‌شان و اشک خونین‌شان، همدم روزهای‌شان بود. سعید مرتضوی ادامه همان کسی است که تغییر را می‌شد در پس جلسات آخرین دادگاه او دید؛ تغییری که دیگر نمی‌توان اثری از صلابت یک دادستان را در او سراغ گرفت و نه او را آنچنان از حکم به نفع خود مطمئن یافت که هر زمان خود را آماده دفاع ببیند. مرتضوی در سومین جلسه دادگاه تجدیدنظر خود و در دفاعیاتی که برای خلاص شدن از اتهامات وارده دارد، ترجیح را بر عذرخواهی و طلب بخشش می‌بیند؛ ترجیحی که آن را به یمن همزمانی برگزاری جلسه دادگاه با روز عرفه لازم دانسته تا علنا و برای نخستین بار هم که شده اقدامات انجام شده در بازداشتگاه کهریزک را به گردن بگیرد و این‌بار به سراغ خانواده‌های شهیدان کهریزک برود. خانواده‌های داغداری که اگرچه راه زیادی را برای به ثمر نشستن شکایات خود از متهم ردیف اول پرونده کهریزک پیمودند، اما با صدور رای دادگاه بدوی، از ادامه مسیر منصرف شدند. در این میان تنها یک خانواده بود که هیچگاه راضی به پذیرش حکم پرونده کهریزک نشد. پدر و مادر محسن روح‌الامینی یکی از سه شهید بازداشتگاه کهریزک تا آخر این مسیر پرپیچ و خم استوار ایستادند تا در انتها به نتیجه‌ای که می‌خواستند دست یابند. اما درست در روزی که به نظر می‌رسید آخرین جلسه رسیدگی به پرونده کهریزک در شعبه ۲۲ دادگاه تجدیدنظر استان باشد، سعید مرتضوی فرصت را غنیمت دانسته تا در دفاعیات نهایی خود مسائلی را مطرح کند که شاید خیلی‌ها انتظار آن را نداشتند.
غروب عرفه؛ غروب گناهان
دادستان سابق تهران دفاعیات خود را که خطاب به ریاست و هیات قضات شعبه ۲۲ دادگاه تجدیدنظر استان تهران می‌نویسد، اینگونه آغاز می‌کند: با سلام بر محمد و آل طاهرینش و با درود و سلام به پیشگاه حضرت ولی عصر و امام راحل و رهبر فرزانه انقلاب اسلامی و شهدای گرانقدر. سعید مرتضوی در نخستین جملات خود از علت نوشتن این دفاعیات اینگونه یاد می‌کند: «به استحضار می‌ر‌ساند تقارن سومین جلسه دادگاه در این پرونده و نوبت دفاعیات اینجانب با نهم ذی‌الحجه روز عرفه را به فال نیک می‌گیرم. زیرا در این تقارن ایام و مناسبت‌های دینی و الهی رمزو رازهایی است که آن را اتفاقی و بی‌حکمت و بی‌حاصل ندانسته و به برکت و فضل این ایام در گشایش قفل‌های بسته و مشکلات بیش از پیش امیدوارم». دادستان سابق تهران در ادامه عنوان می‌کند: «عرفه روزی است به زیبایی شب قدر و دریایی است به وسعت بخشش الهی؛ روز عرفه روزی است که درهای آسمان برای تضرع‌های عاشقانه بندگان گشوده می‌شود. روزی که عارفان حق، از خیمه وجود خویش بیرون می‌آیند و با آتش شوق و اشتیاق به دعا و نیایش متوسل می‌شوند» و می‌افزاید: «در این روز عزیز که سجاده‌ای به وسعت هستی گسترده است دست‌های خود را به سوی آن بی‌نیاز بالا برده دعا می‌نماییم که خدایا غروب این روز را با غروب گناهان و تقصیرات ما یکی گردان.»
از مقام شهیدان مظلوم پوزش می‌طلبم
سعید مرتضوی در ادامه و با بیان اینکه «اینجانب به عنوان دادستان عمومی و انقلاب تهران در زمان فتنه بزرگ سال ۱۳۸۸ مطالبی را به عنوان دفاع در پرونده منعکس نموده‌ام ولکن در این جلسه که نوبت به دفاع نهایی است با عنایت به اینکه انتظار بحق رهبر معظم و عزیزتر از جان‌مان این بود که مهار اغتشاش و خنثی نمودن فتنه حتی در آن شرایط اضطراری بدون ایراد خسارت و هرگونه لطمه‌ای به شهروندان عزیر انجام شود» مطالبی را در تکمیل دفاعیات به عمل آمده اظهار می‌کند. نخستین بند از دفاعیات دادستان سابق تهران، به خانواده قربانیان کهریزک اختصاص یافت. جایی که سعید مرتضوی برخورد بسیار شایسته از طرف خانواده‌های آسیب‌دیده را قابل تقدیر و سپاس دانست و گفت: «لذا در همین رابطه رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز به خاطر این متانت و بردباری و پیگیری از درون نظام و دست رد زدن به مداخله بیگانگان آنان را مورد تفقد قرار دادند؛ بنابراین مجددا مراتب ادب و احترام و تجلیل خود را از مقام شامخ این خانواده‌های بزرگوار اعلام می‌نمایم». اما در بند دوم این دفاعیات، سعید مرتضوی از واژه شهیدان مظلوم در کنار نامهای جوادیفر، روح‌الامینی و کامرانی استفاده کرده و اظهار داشت: «در رابطه با واقعه خونبار تیرماه ۸۸ که متعاقب فتنه بزرگ و توطئه پس از انتخابات ریاست‌جمهوری به وقوع پیوست رهبری معظم انقلاب به خاطر عمق فاجعه از آن به جنایت تعبیر فرمودند. به عنوان دادستان وقت عمیقا ابراز تاسف و اعتذار می‌نمایم و از مقام شهیدان مظلوم این حادثه جوادیفر، روح‌الامینی و کامرانی طلب پوزش نموده و علو درجات آنها را از خداوند بزرگ مسئلت می‌نمایم.»
هیچ عمدی نداشتم و پوزش می‌طلبم
دادستان سابق تهران در سومین بند از این دفاعیه، عنوان کرد: «در این وقایع خونبار امام شهیدان روح‌شان آزرده و قلب رهبر معظم انقلاب و ملت شهیدپرور ایران عموما و خانواده‌های داغدار خصوصا مکدر و جریحه‌دار گردید که به راحتی قابل التیام نیست. ضمن اینکه با چارچوب‌های عدالت‌محور نظام مقدس جمهوری اسلامی و آرمان‌های امام (ره) و شهیدان و رهبری معظم انقلاب اسلامی سازگاری ندارد. لذا اینجانب به سهم خود از محضر مقدس امام زمان، که صاحب اصلی انقلاب هستند، روح بلند و ملکوتی امام راحل و شهیدان، رهبر عظیم‌الشأن انقلاب اسلامی و ملت بزرگوار و خانواده‌های این عزیزان صمیمانه پوزش طلبیده و ابراز تاسف و تاثر و اعتذار دارم و امیدوارم این اعتذار و دلجویی بتواند مرهمی بر این زخم و التیامی بر این داغ باشد». سعید مرتضوی در بند چهارم این نامه از عدم نقش خود در فاجعه کهریزک یاد و تاکید کرد: «اینجانب به عنوان دادستان وقت تهران در پیشگاه خداوند و وجدان خود از وقوع این حادثه هولناک اگرچه خداوند باریتعالی عالم است، در شکل‌گیری آن هیچ عمدی نبوده، ابراز شرمندگی می‌کنم». اما پایان‌بخش نامه دادستان سابق تهران، با توصیه‌ای به مسوولان نظام همراه شد؛ جایی که سعید مرتضوی ابراز امیدواری می‌کند که «تلخی این حادثه و هزینه‌های عظیم این خسارت معنوی همچنان در حافظه مسوولان مربوطه باقی مانده و من بعد شاهد تکرار اینگونه وقایع تلخ در کشور عزیزمان ایران اسلامی نباشیم.»
چرا پس از ۷ سال؟
اما چرا دادستان سابق تهران پس از هفت سال لب به اعتراف می‌گشاید؟ او که در تمام جلسات دادگاه رسیدگی به پرونده کهریزک، خود و سایر قضات را بی‌گناه دانسته و حتی در یکی از این جلسات عنوان می‌کند در تیرماه ۸۸ برای کار روی رساله دکتری خود در مرخصی به سر می‌برد، چگونه در آخرین مراحل رسیدگی به فکر عذرخواهی افتاده و حتی فراتر از آن قربانیان کهریزک را با نام شهید مورد خطاب قرار می‌دهد؟ سعید مرتضوی در تمام سال‌هایی که پرونده کهریزک در دادگاه کیفری استان در حال بررسی بود، هیچگاه از مواضع اولیه خود مبنی بر بی‌تقصیری در حادثه کهریزک کنار نکشید. او که در پایان هر دادگاه -که البته غیرعلنی بودن آن همه را از بیان جزییات معذور می‌دانست- با صلابت از بی‌گناهی خود و حکمی که به تبرئه خواهد رسید، حرف می‌زد، چطور در آستانه رسیدن به رای نهایی در نامهای طلب بخشش از خانواده‌های قربانیان می‌کند؟ «معاونت در قتل» که عنوان اتهامی سعید مرتضوی در این پرونده است را شاید بتوان تنها عامل تاثیرگذار در این تصمیم بزرگ او مطرح کرد. اینکه دادستان سابق تهران چقدر از تایید این عنوان اتهامی که یک‌بار از آن تبرئه شده است، نگران بوده که موجب نگارش چنین نامهای شده را باید در تاثیرگذاری این حرکت جست‌وجو کرد. اگر فرض را بر این بدانیم که سعید مرتضوی با نگارش این نامه می‌تواند دل خانواده روح‌الامینی را به دست آورده و رضایت آنان را جلب کند، با جنبه عمومی جرم چه خواهد کرد؟ آیا دادگاه تجدیدنظر که هنوز مشخص نیست جلسه روز یکشنبه را به عنوان ختم جلسات انتخاب کند، تاثیری از این عذرخواهی خواهد گرفت یا نه؟ برای بحث جنبه عمومی جرم باید منتظر رای نهایی دادگاه تجدیدنظر نشست اما در جنبه خصوصی جرم، هیچ چیز قابل پیش‌بینی نیست. اینکه خانواده روح‌الامینی چقدر تحت تاثیر این نامه قرار خواهد گرفت را اصلا نمی‌توان پیش‌بینی کرد. آن هم برای خانواده‌ای که سال‌ها در پی رسیدن به درخواست خود که همانا محاکمه سعید مرتضوی به دلیل آنچه در بازداشتگاه کهریزک روی داده است، بود. با همه این اتفاقات، بد نیست نگاهی به یازده جلسه برگزاری دادگاه رسیدگی به پرونده کهریزک داشته باشیم. جایی که از یک سو متهمان این حادثه و در راس آنها، سعید مرتضوی بر بی‌گناهی خود تاکید دارند و از سویی دیگر خانواده قربانیان با وجود همه تلاش‌های خود در به ثمر رسیدن این پرونده از این امر گله داشتند که چرا هیچ عذرخواهی از سوی متهمان حادثه صورت نمی‌گیرد.
واکنش‌ها به نامه دادستان سابق تهران
انتشار نامه عذرخواهی سعید مرتضوی از آنچه در بازداشتگاه کهریزک روی داده، با واکنش‌های برخی چهره‌های سیاسی همراه بوده است. ماشاءالله شمس‌الواعظین، روزنامه‌نگار و فعال سیاسی اصلاح‌طلب در نخستین واکنش به این اظهارات گفت: «آنچه امروز می‌توانم به شما توصیه کنم این است که از جریان کهریزک عبرت بگیرید و به سال‌هایی بازگردید که بر جایگاه قضاوت نشسته بودید و روزنامه‌نگاران کشور را به محاکمه می‌کشیدید. اگر در آن ایام و آن سال‌ها فراستی و فطانتی به کار می‌رفت و اگر خود جنابعالی به احکام صادره از سوی نهاد مافوق احترام می‌گذاشتید و از مسند قضاوت کنار می‌رفتید چه بسا وقایع بعدی در دوره صدارت قضایی شما به وقوع نمی‌پیوست و امروزه ناگزیر از عذرخواهی و طلب عفو از خانواده قربانیان فاجعه کهریزک نمی‌شدید.»
آذر منصوری، فعال سیاسی اصلاح‌طلب نیز طی یادداشتی عنوان کرد: «به نظرم یک اقدام مثبت و اگر نگوییم بی‌سابقه، کم سابقه است و این عذر خواهی و طلب بخشش و توصیه به همکیشان خود، برای اجتناب از تکرار چنین اشتباهات بزرگی، می‌تواند خود یک تجربه و درسی بزرگ برای همه کسانی باشد که به ازای مسوولیتی که به آنان واگذار شده است، به تکلیف انسانی، دینی و اخلاقی خود عمل کنند و بپذیرند که عالم محضر خداست و او از هر چه بگذرد از حق مردم نمی‌گذرد».
از: اعتماد
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید