بررسیها نشان میدهد که طی سالهای اخیر اگرچه روند رشد اقتصادی کشور از حالت منفی خارج و مثبت شده، اما همچنان نرخ بیکاری بالا میرود.
«رشد بدون اشتغال»، پدیدهای است که این روزها زیاد در رابطه با آن میشنویم. اولین بار علی ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی از بروز این پدیده خبر داد و گفت امروزه اشتغال در کشور ما ناشی از سرمایهگذاری و رشد بهسرعت به دست نمیآید و ما با پدیده رشد بدون اشتغال مواجه هستیم.
بررسیها نشان میدهد که طی سالهای اخیر اگرچه روند رشد اقتصادی کشور از حالت منفی خارج و مثبت شده، اما همچنان نرخ بیکاری بالا میرود. آخرین گزارش بانک مرکزی از نرخ رشد اقتصادی در سال ۱۳۹۵ نشان میدهد که رشد تولید ناخالص داخلی با نفت ۱۲٫۵ درصد و بدون نفت ۳٫۳ درصد بوده است. این در حالی است که نرخ بیکاری به ۱۲٫۴ درصد افزایش یافته است. براساس این گزارش، نرخ بیکاری در مناطق شهری ۱۳٫۷ درصد و در مناطق روستایی ۸٫۹ درصد بوده است. به این ترتیب، نرخ بیکاری زنان ۲۰٫۷ درصد و مردان ۱۰٫۵ درصد گزارش شده است.
این اتفاق حاکی از آن است که سیاستهایی که در حوزه اشتغالزایی اتخاذ شده، با وجود تاثیرگذاری روی روند تولید، اما نتوانسته نرخ اشتغال را بالا ببرد و نامعادله رشد بدون اشتغال ایجاد شده است. براساس تحلیلهای کارشناسی، این نامعادله سه دلیل دارد: «پایین بودن نرخ بهرهوری نیروی کار»، «سرمایهبر بودن مشاغل ایجاد شده» و «عدم تاثیر اعطای تسهیلات به بنگاههای تولیدی روی افزایش نرخ اشتغال».
شرایط بیکاران و شاغلان کشور
آمارهای منتشر شده از وضعیت نرخ بیکاری در کشور نشان میدهد که جمعیت بیکار در سال ۱۳۸۴ از ۲ میلیون و ۶۷۴ هزار و ۸۶۶ نفر به ۲ میلیون و ۳۹۲ هزار و ۱۷۹ نفر در سال ۱۳۸۷ افت پیدا کرده، اما با افزایش این رقم در طول سالهای ۱۳۸۸ و ۱۳۸۹ به ۳ میلیون ۲۱۸ هزار و ۳۲۹ نفر رسیده است. جمعیت بیکار کشور در سال ۱۳۸۸ نیز ۲ میلیون و ۸۳۹ هزار و ۹۷۳ نفر گزارش شده است.
از سال ۱۳۸۹ دوباره روند جمعیت بیکاران کشور نزولی بوده؛ به طوری که در سال ۱۳۹۰ این تعداد در حدود ۲ میلیون و ۸۷۷ هزار و ۶۰۸ نفر، در سال ۱۳۹۱ حدود ۲ میلیون و ۸۴۸ هزار و ۲۳۷ نفر و در سال ۱۳۹۲ در حدود ۲ میلیون و ۴۸۸ هزار و ۳۷۲ نفر اعلام شده بود. اما از سال ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۵ جمعیت بیکاران دوباره افزایش یافته و به ۳ میلیون و ۲۰۳ هزار و ۳۹۸ نفر رسیده است.
گزارشها درباره وضعیت شاغلان نیز نشان میدهد که تعداد شاغلان کشور طی یک دهه اخیر افزایش پیدا کرده؛ به طوری که از ۲۰٫۶ میلیون نفر در سال ۱۳۸۴ به ۲۲٫۵ میلیون نفر رسیده است. به این ترتیب، تعداد شاغلان سال ۱۳۸۴ از ۲۰ میلیون و ۶۱۴ هزار نفر به ۲۱ میلیون نفر در سال ۱۳۸۶ رسیده است و این رقم در سال ۱۳۸۷ به ۲۰ میلیون و ۴۸۳ هزار نفر کاهش داشته و در سال ۱۳۸۸ با کمی افزایش به ۲۱ میلیون نفر رسیده است. دوباره این رقم تا سال ۱۳۹۱ روند کاهشی داشته و در سال ۱۳۹۲ به ۲۱ میلیون و ۳۳۷ هزار نفر افزایش داشته است. تعداد شاغلان در سال ۱۳۹۳ حدود ۲۱ میلیون و ۳۰۱ هزار نفر بوده و به ۲۱ میلیون و ۹۶۸ هزار نفر در سال ۱۳۹۴ افزایش یافته و همین رقم در سال ۱۳۹۵ به ۲۲ میلیون و ۵۸۴ هزار نفر رسیده است.
جست وجوی ریشه بیکاری در ۳۵ سال قبل
مسعود نیلی، مشاور ارشد اقتصادی رییسجمهور ریشه بیکاری کنونی کشور را مربوط به ۳۵ سال قبل میداند. به باور نیلی، «جمعیت کشور در آن زمان ۱۶ میلیون نفر از سالهای ۶۰ تا ۶۵ افزایش یافت و از سال ۶۵ تاکنون به طور میانگین سالی یک میلیون نفر به جمعیت کشور اضافه شده است.»
این در شرایطی است که به گفته وی، «در نیمه دوم دهه ۸۰ شغلی ایجاد نشده، اما در مقابل در نیمه دوم دهه ۸۰ درآمد ارزی کشور به ۸ هزار و ۴۵۵ میلیارد دلار رسید، بنابراین با این منابع میشد برای همه کسانی که به بازار کار وارد میشوند، شغل ایجاد کرد.»
مشاور اقتصادی رییسجمهور متذکر میشود: «در این دوره به دلیل زیاد نبودن متقاضیان اشتغال، نرخ بیکاری در این سالها افزایش نیافته است؛ دلیل اصلی این موضوع، گسترش آموزش عالی و افزایش بسیار تعداد دانشجویان کشور بود. اما هماکنون این فارغالتحصیلان وارد بازار کار شدهاند و از پاییز سال ۹۳ یکباره یک میلیون نفر به متقاضیان کار افزوده شده است. این در حالی است که از سال ۸۴ تا ۹۱ ورودی بازار کار تقریبا صفر بوده است.»
عدم همراهی رشد اقتصادی و اشتغال با یکدیگر
بررسی نرخ رشد اقتصادی و میزان اشتغال ایجاد شده طی یک دهه اخیر نشان میدهد که همبستگی مثبتی میان این دو شاخص هیچگاه وجود نداشته است. به عبارت دیگر، گاها مشاهده شده در سالهایی که رشد اقتصادی منفی بوده، اشتغالزایی وجود داشته و در سالهایی که رشد اقتصادی بالایی وجود داشته، اشتغالزایی اتفاق نیفتاده است.
براساس گزارش مرکز پژوهشهای مجلس، در سال ۱۳۹۱، ۱۳۹۲ و ۱۳۹۴ نرخ رشد اقتصادی به ترتیب ۶٫۸ -، ۱٫۹ – و ۱٫۶ – درصد بوده است؛ این در شرایطی است که در همین سالها به ترتیب ۱۱۸ هزار نفر، ۷۰۰ هزار نفر و ۶۷۰ هزار نفر به جمعیت شاغلان اضافه شده است. در مقابل در سال ۱۳۸۹ نرخ رشد اقتصادی به ۶٫۵ درصد رسیده، در حالی که نرخ بیکاری در این سال افرایش داشته و به ۱۳٫۵ درصد رسیده و اشتغالزایی در این سال صفر بوده است.
خبر آنلاین
از: اقتصاد ایران آنلاین
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید