حامد آئینه وند – دانش آموخته دکترای روابط بین الملل
صادق زیبا کلام استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران در غیاب بسیاری از نخبگانی که جلای و طن کرده اند، اساتیدی که تسویه شدند و اساتیدی که مجالی برای حرف زدن ندارند به مدد تریبونهای مختلفی که اصلاح طلبان حکومتی در اختیارش می گذارند “خاتمی وار” از نظام دفاع می کند. در چنین فضایی او میدان دار دانشگاهیان در نقد نظام حاکم بر ایران شده است. زیباکلام در جریان نقدهای ملیحش از نظام در مراسم گرامی داشت ۱۶ آذر و در مناظره با پیام فضلی نژاد می گوید که نه تنها کلیت نظام را قبول دارد وخواهان سقوط نظام نیست بلکه برای جلوگیری از سقوط نظام هر کاری لازم باشد انجام می دهد. تا اینجای ماجرا حرفی نیست او اعتقادش را بیان کرده است و نه تنها حق دارد که خواهان سقوط نظام نباشد یا برای حفظ آن بکوشد بلکه می تواند به نظام عشق هم بورزد. مساله اما از قسمت دوم صحبت او شروع می شود جایی که می گوید اگر الان نمره دموکراسی در ایران ۱۲ است با سقوط نظام نمره دموکراسی در ایران ۱ می شود. اگرچه او دانشجویان را از حضور و غیاب معاف کرده بود و افراد به دلخواه بر سر کلاس حاضر می شدند اما یاد ندارم به کسی کیلویی نمره داده باشد. تعجب آور است که او تلویحا وضعیت سیاسی موجود در ایران را دموکراتیک قلمداد می کند و به اصطلاح دموکراسی ایران نمره قبولی می دهد. ایشان که دغدغه سقوط نظام رادارند بهتر از بنده می دانند که سقوط هیچ نظام سیاسی ناگهانی نیست. سقوط نظامهای سیاسی حتی در کودتا محصول یک پروژه سیاسی نیست، این پروسه های سیاسی طی شده در ذیل یک نظام سیاسی و میزان رضایت مندی مردم از مجوعه سیاست های حکومتهاست که باعث می شود یک خیزش اجتماعی وسیع به انقلاب بینجامد یا کودتای ارتش با استقبال یا سکوت مردم مواجه شود. در واقع سقوط یا مانایی نظامهای سیاسی محصول عملکرد درونی آنهاست نه فرآیندی که از بیرون به آنها تحمیل می شود. بر این مبنا ایشان به این سوالات پاسخ دهند که چگونه جمهوری اسلامی را نظامی دموکراتیک می خوانند؟
- فرآیند انتخابات در ایران، دور باطل موجود در قانون اساسی کشور و نظارت استصوابی که منصوبان رهبری در شورای نگهبان اعمال می کنند و حتی به داوطلبان نمایندگی یا ریاست جمهوری دلیل رد صلاحیت را نمی گویند به کدامیک از دموکراسی های موجود در جهان شبیه است که بر آن اساس ایشان دموکراسی ما را بارم بندی کرده و نمره دادند؟
- یکی از شاخص های مهم دمکراسی در هر کشوری حاکمیت قانون و شفافیت است، تقریبا نیمی از اقتصاد کشور در اختیارنهادهایی است که از زیر نظارت مجلس و دولت خارج هستند. بر این مبنا ایشان باید توضیح دهند که در حوزه شفافیت اقتصادی و اختلاس های کلان نمره دموکراسی ما چه نمره ای است؟در حوزه حقوق اساسی و حقوق شهروندی مفهوم حصر داری چه بار حقوقی است و رهبران جنبش سبز بر چه مبنای قانونی در این دموکراسی بدون محاکمه زندانی هستند.
- از شاخص های مهم دموکراسی، آزادی بیان و دسترسی آزادمردم به اطلاعات است، در صورتی که مطابق قانون استفاده از ماهواره در کشور جرم تلقی می شود و شبکه های اجتماعی چون فیس بوک و توئیتر، فیلتر هستند. بر این مبنا دموکراسی موجود در کشور ما به کدامیک از کشورهای دموکراتیکی که ایشان می شناسند شباهت دارد؟
- تعداد قابل توجهی از دانشجویان به دلیل گرایشات سیاسی یا عقیدتی از حق بدیهی تحصیل محروم هستند. ممانعت از تحصیل دانشجویان در حالی اعمال می شود که این محرومیت هیچ وجه قانونی ندارد. این مساله به نظر ایشان چقدر با مبانی دموکراسی سازگار است؟
- رئیس جمهور منتخب مردم در انتخاب وزرای کلیدی نقشی حداقلی دارد و این مساله اینقدر بدیهی است که کسی زیر بار انکار آن نمی رود، اینکه نهادهایی بیرون از دولت و ساز کار قانونی انتخاب وزرا، همکاران رئیس جمهور را به او تحمیل کنند چقدر با دموکراسی ساز گاری دارد؟
- در تمام دموکراسی های دنیا معلمان اگر بیشترین حقوق را دریافت نکنند دست کم جزء اقشاری هستند که بالاترین حقوق ها را دارند در حالی که معلمان در ایران غرق در مشکلات معیشتی هستند و تعدادی از آنها به دلیل اعتراض به وضعیت صنفی خود در زندان به سر می برند، و ضعیت معلمان در ایران با وضعیت معلمان کدام یک از کشورهای دموکراتیکی که ایشان می شناسند شباهت دارد؟ تصویر مختصری که از وضعیت کشور منهای خیلی از مسائل چون نسل کشی تابستان ۶۷، حمله به کوی دانشگاه، توقیف فله ای مطبوعات، بازداشت غیر قانونی روزنامه نگاران و سرکوب خونین جنبش سبز دادم نشانگر فقدان دموکراسی است اما ایشان هم دیدند هم نمره دادند.