دکتر سید محمدحسن حسینی – دکترای آموزش و روش تدریس از دانشگاه میسور
یادآوری: مجلات علمی ایران “هیچ” مقاله ای از من را منتشر نمی کنند! دلیلش را در وبلاگم در آخر همین مقاله ببینید.
اگر حوصله خواندن این مقاله را ندارید، ویدیوی آن را که کاملتر هم هست ببینید:
https://www.aparat.com/v/G0V7b
تحقیق و روش تحقیق، پروپزال، مقاله و پایان نامه نویسی
دکتر سید محمدحسن حسینی
دکترای آموزش و روش تدریس از دانشگاه میسور
مقدمه بر این مقاله
(Historical Research) ۱٫ تحقیق تاریخی
(Descriptive Research)2. تحقیق توصیفی
(Experimental Research)۳. تحقیق تجربی
- عنوان و یا موضوع (Title): صفحه اول پایان نامه
- چکیده (Abstract): صفحه دوم پایان نامه
- مقدمه (Introduction): فصل ۱ پایان نامه
- پیشینه و سوابق تحقیق (Review Literature): فصل ۲ پایان نامه
- روش انجام تحقیق/ بررسی (Methodology): فصل ۳ پایان نامه
۳٫۵٫۱ طرح تحقیق (Design)
۳٫۵٫۲ شرکت‌کننده‌ها (Participants)
۳٫۵٫۳ مواد (Instrumentation)
۳٫۵٫۴ شیوه اجرا ((Procedure
- روش‌های تحلیل آمار (Data Analysis)
۳٫۶ نتایج و یافته ها (Results & Findings): فصل ۴ پایان نامه
۳٫۷ بحثDiscussion) ): فصل ۵ پایان نامه
۳٫۸ منابعReferences))
نتیجه این مقاله
ضمنا می توانید نگارش مقاله، کتاب، پروپوزال و پایان نامه خود و دوستان/عزیزان خود را به من بسپارید:
http://drelt.ir تلفن همراه من: ۹۱۵۳۸۵۲۵۹۹
مقدمه بر این مقاله
امروزه هیچ‌کس نمی‌تواند نقش بی‌بدیل تحقیق و پژوهش را در تکامل و سعادت بشر کتمان کند. این واقعیت با نگاهی اجمالی به دنیای پیرامون ما قابل تائید است: رابطه معناداری بین توجه حاکمان و سیاستمداران به مقوله تحقیق و پژوهش و سعادت و یا فلاکت مردمان تحت سیطره آنها وجود دارد. معمولاً جوامعی که از نقش و اهمیت تحقیق و پژوهش غفلت کرده‌اند سرشار از ظلم، ستم، فساد، بزه‌کاری، غارت، ریا و استبداد و فلاکت و عقب‌ماندگی هستند درحالی‌که جوامعی که به اهمیت تحقیق و پژوهش پی برده‌اند و در این زمینه سرمایه‌گذاری کرده‌اند سرشار از صلح، صفا، صمیمیت و رشد و بالندگی و توسعه می‌باشند. بنابراین تمرکز و سرمایه‌گذاری در مقوله تحقیق و پژوهش وجه تمایزدهنده جوامع متمدن از جوامع غیر متمدن می‌باشد. حتی اینجانب بر این باور هستم که حکومت‌های تمامیت‌خواه و دیکتاتوری عمدا به تحقیق و پژوهش و علم و علم اندوزی و عالمان مستقل و غیر درباری اهمیت نمی‌دهند چراکه نتیجه تحقیق و پژوهش و علم‌اندوزی مردمانی متمدن‌تر، خلاق‌تر، متفکرتر و منتقدتر می‌باشند. و همه می‌دانیم که حکومت کردن بر چنین مردمانی توسط حاکمان نالایق و بی کفایت که با ریا و تزویر و رانت و تبانی و زور و تهدید و ارعاب بر مسند قدرت نشسته اند بسیار دشوار، چالش آور و حتی غیر ممکن است.
اهمیت تحقیق و پژوهش در کشورهای پیشرفته مثل آمریکا و کانادا و هند در حدی می‌باشد که تحصیل به‌ویژه در دوره دکترا در این کشورها پژوهش محور است. ضمن اینکه کسانی که در این کشورها تمایل به ادامه تحصیل در دوره دکترا دارند باید دو سال کرس های ویژه و مرتبط با تحقیق و روش تحقیق را بگذرانند و بعد ازآن وارد دوره دکترا شوند.
و اما سؤالی که مطرح می‌شود این است که تحقیق چیست و روش تحقیق چگونه است؟
تحقیق فرایند علمی هدفمندی است که شامل مجموعه‌ای از قواعد، ابزارها و راه‌های معتبر و نظام‌یافته برای بررسی واقعیت‌ها، یافتن روابط بین متغیرها برای رسیدن به پاسخ یک پرسش و یا راه‌حل یک مسئله و یا کشف مجهولات می‌باشد. قبل از پرداختن به روش تحقیق بهتر است ابتدا اشاره‌ای به چند نوع تحقیق مهم داشته باشم:
(Historical Research) ۱٫ تحقیق تاریخی
(Descriptive Research)2. تحقیق توصیفی
(Experimental Research)3. تحقیق تجربی
. تحقیق تاریخی:۱
در تحقیق تاریخی به مطالعه و بررسی پدیده، واقعه و یا امری در گذشته پرداخته می‌شود. یکی از اهداف این نوع تحقیق ارتباط یافته‌ها در گذشته به موارد مشابه در شرایط حاضر به‌منظور ارتقای کیفیت و یا بهبود متغیر مورد نظر در زمان حاضر می‌باشد. به‌عنوان‌مثال “بررسی سطح رفاه مردم در دوره شاه” نمونه‌ای از تحقیق تاریخی می‌باشد.
- تحقیق توصیفی:
در این تحقیق محقق سعی می‌کند به توصیف پدیده و یا امری در زمان حاضر بپردازد. “کالبدشکافی رژیم آموزشی ایران”می‌تواند نمونه‌ای از این تحقیق می باشد که اینجانب آن را به عنوان یک مقاله چاپ کرده‌ام. البته این مقاله برگرفته از هفدهمین کتابم بود. در این مقاله به توصیف رژیم آموزشی ایران پرداخته‌ام و بر این نکته تأکید داشته‌ام که سیستم آموزشی فعلی ما نه‌تنها به رشد و شکوفایی قوای فکری از قبیل تفکر انتقادی و خلاقیت فراگیران نمی‌انجامد بلکه مانع رشد آنها هم می‌شود. این رژیم آموزشی به‌تدریج قدرت تفکر و خلاقیت فراگیران را تقلیل می‌دهد و در عمل – هرچند در درازمدت – از آنها گوسفند می‌سازد. همان‌طور که می‌دانیم یکی از ویژگی‌های گوسفندان این است که وجود دارند اما قادر به زندگی کردن به معنای واقعی آن نیستند چراکه قدرت تفکر و تحلیل و پردازشگری و انتخاب ندارند و مفهوم واژه هایی از قبیل عدالت، شرافت و کرامت و آزادی را نمی فهمند و بنابراین برای آنها ارزشی قایل نیستند و در جهت تحقق آنها کاری نمی کنند.
- تحقیق تجربی:
تحقیق تجربی یا آزمایشی یکی از دقیق‌ترین و کارآمدترین روش‌های تحقیق است که برای آزمون فرضیه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این تحقیق که معمولا در رساله های کارشناسی ارشد و دکترا از آن استفاده می شود تأثیر یک یا چند متغیر مستقل بر یک یا چند متغیر وابسته سنجیده می‌شود. لازمه ورود به این نوع تحقیق داشتن حداقل دو گروه آزمایش و شاهد می‌باشد. مثلاً “تأثیر روش تدریس خودم – تحت عنوان “یادگیری تیمی رقابتی” (Competitive Team-Based Learning) – بر تفکر انتقادی دانش آموزان/دانشجویان” می‌تواند نمونه‌ای از تحقیق تجربی باشد که شما میتوانید روی آن کار کنید. – (ویدیوی ۱۷ دقیقه ای معرفی روش تدریسم: http://www.aparat.com/v/i32tK)
در اینجا بنا به اهمیت تحقیق تجربی به معرفی مراحلی (روشی) که در طول انجام این تحقیق باید در نظر گرفته شود می‌پردازم. لازم به یادآوری است که غالب رساله‌های کارشناسی ارشد و دکترا و حتی مقالات علمی بر مبنای این مراحل تحقیق تجربی نگارش می شوند:
۳٫۱عنوان و یا موضوع (Title): صفحه اول پایان نامه
در انتخاب موضوع باید توجه داشت که موضوع اولین پارامتر برای خواننده است که بر مبنای آن تصمیم می گیرد که تحقیق شما را مطالعه کند و یا نه؟ بنابراین در عنوان تحقیق باید از لغات کلیدی و مورد تمرکز تحقیق استفاده کرد. ضمن اینکه عنوان باید در حد امکان کوتاه، رسا، دقیق و جذاب باشد و حداکثر از ۱۵ کلمه بیشتر نشود. عنوان و یا موضوع باید دربردارنده متغیرهای اصلی تحقیق بوده و در واقع انعکاسی از محتوای تحقیق باشد. نمونه ای از عنوان یک تحقیق که شما میتوانید روی آن کار کنید:
مقایسه اثر روش تدریس “یادگیری تیمی رقابتی” و روش تدریس سنتی بر خلاقیت فکری دانش آموزان ابتدایی / راهنمایی / دبیرستان / دانشگاه
معمولا در مقالات در زیر عنوان هم باید نام و نام خانوادگی و نیز محل کار محقق و ایمیل و یا شماره تلفن او آورده شود تا در صورت نیاز خوانندگان بتوانند با محقق تماس بگیرند.
- چکیده (Abstract): صفحه دوم پایان نامه
چکیده در واقع خلاصه و به عبارتی ویترین تحقیق می‌باشد. در چکیده تحقیق باید سعی کنید تا در یک پاراگراف و یا حداکثر یک صفحه کل محتوای تحقیقتان را بازتاب دهید. همچنین باید سعی کنید به هدف، روش تحقیق (که شامل جامعه آماری، روش اجرا، زمان و مکان اجرای پژوهش و ابزار جمع آوری داده ها است) و نیز به نتایج تحقیقتان بپردازید. ضمناً در انتهای چکیده میتوانید به یک و یا دو دلیل برای یافته و یا یافته هایتان بپردازید. نکته دیگر این است که در پایان چکیده باید چند کلمه کلیدی تحقیق را هم تحت عنوان لغات کلیدی بیاورید.
- مقدمه (Introduction): فصل ۱ پایان نامه
در مقدمه تحقیقتان که باید تصویری از کل مقاله و یا رساله اتان ارایه دهد باید ضمن تعریف و بیان مسئله گریزی به یافته‌های قبلی زده و بر مبنای آنها به معرفی شفاف هدف پژوهش خود بپردازید. همینطور باید به تبیین اهمیت و ضرورت پژوهش خود نیز بپردازید، سوالات و فرضیه های تان را ارایه دهید و تعریف دقیقی از کلمات کلیدی پژوهش خود داشته باشید.
- پیشینه و سوابق تحقیق (Review Literature): فصل ۲ پایان نامه
در این بخش باید بعد از پرداختن به مبنای نظری موضوع تحقیقتان با دقت بیشتر به تحقیقات قبلی که مرتبط با تحقیق و هدف شما هستند بپردازید. به‌عبارت‌دیگر باید از تحقیقاتی که در گذشته دور انجام‌شده است تا آخرین تحقیقات که در دوره حاضر انجام شده است سیر کنید و به ارائه نتایج آن تحقیقات بپردازید. نکته مهم در این قسمت این است که در سیر تاریخی خود باید به خلأ مورد نظر خود در یافته‌های علمی برسید و آن را برجسته‌نمایید. به‌عبارت ساده تر باید به نقطه‌ای برسید که تا حالا روی آن کار نشده است و نتیجه‌گیری کنید که بر مبنای همین خلأ شما به ارائه سؤالی جدید پرداخته‌اید تا در این تحقیق در پی یافتن پاسخ آن باشید. در همین راستا است که ما معتقد هستیم یک محقق اصطلاحاً Frontier of Knowledge و یا شکافنده مرزهای دانش است. بر مبنای همین نقش محققان است که بشر در طول سالیان همواره در حال رشد و بالندگی و ترقی بوده است چرا که هر محقق به‌نوبه خود بشر را گامی – هرچند کوچک – به جلو پیش برده است.
در اینجا لازم است که برای نمونه به خلائی که خود من در رساله دکترایم (www.drelt.ir) به آن پرداختم اشاره‌ای نمایم. باید یاد آوری کنم که اینجانب جامعه‌ای را که در آن زندگی می‌کنم سرشار از ظلم، ستم، فقر، فساد، بزه‌کاری، غارت، ریا و بی‌فرهنگی و بی‌عدالتی دیدم! و به این نتیجه رسیدم که تمام این‌ها نتیجه رژیم آموزشی ناکارآمد و علیل ایران می‌باشد. واقعیت این است که رژیم آموزشی ما حداکثر به چیزی جز موفقیت علمی فراگیران نمی‌اندیشد که البته در رسیدن به همین هدف هم ناکام بوده است. این در حالی است که اینجانب معتقد هستم که ما در کلاس‌هایمان علاوه بر پرداختن به مطالب علمی در رشته خود و آموزش استراتژی‌های یادگیری مربوط به آن باید به آموزش مهارت‌های اجتماعی و مهم‌تر از آن به ارتقای آگاهی‌های اجتماعی و به‌ویژه آگاهی‌های سیاسی و شخصیت نسل فردا نیز بپردازیم. بر مبنای همین ایده‌ها بود که اینجانب به ارائه تئوری آموزشی سیاسی خودم (Cognitive Socio-Political Language Learning Theory) پرداختم که بر مبنای آن روش تدریس منحصربه‌فرد خود را ارائه دادم . روش تدریس اینجانب درواقع در لایه های درونی روشی برای توانمند ساختن و نهایتاً رها ساختن مظلومان و ستم دیدگان و مستضعفانی می‌باشد که بواسطه سیستم های فعلی تعلیم و تربیت از نظر فکری هم مستضعف نگه داشته شده اند تا راحتتر استحمار و استعمار و استثمار شوند. – مظلومان و ستمدیدگانی که هویت و نگرش و ایدیولوژی خاص خود را دارند اما در رژیم های خودکامه و مستبد به صورت هدفمند نادیده گرفته شده و منزوی شده اند و از ابتدایی ترین حقوق انسانی خود منع شده اند و درواقع برای بقای اربابان فساد و ریا و غارت و خون قربانی شده اند. به عبارت دیگر روش تدریس اینجانب – که کاملا علمی می‌باشد – روشی برای براندازی نرم حکومت‌های استثمار گر که در پی تلقین و تحمیل ایده‌ها و نگرش و ایدیولوژی و دکترین خود به رعایا و یا همان مالمیک خودهستند می‌باشد.
در انتهای بخش پیشینه و سوابق تحقیق بعد از برجسته کردن خلا در پیشینه تحقیق هدف، سؤالات و فرضیه های خود را یاد آوری کرده و متغییر های تحقیق تان را مشخص کنید.
- روش انجام تحقیق/ بررسی (Methodology): فصل ۳ پایان نامه
How you did what you did and why?
این بخش درواقع قلب تحقیق شما می‌باشد. در این بخش باید مراحلی را که برای جمع آوری و آنالیز اطلاعاتتان طی کرده اید تشریح کنید که شامل موارد ذیل است:
۳٫۵٫۱ طرح تحقیق (Design):
در این قسمت باید به چگونگی تحقیق و معرفی طرح و یا فرمولی که برای انجام تحقیقتان از آن تبعیت کرده‌اید و نیز منطق ورای آن انتخاب بپردازید. مثلاً درصورتی‌که تحقیق شما یک پیش‌آزمون و یک پس‌آزمون و دو گروه شاهد و آزمایش داشته باشد که در آن به بررسی تأثیر یک متغیر بر متغیر دیگر می‌پردازید طرح و یا اسکلت تحقیق شماPretest-Posttes Control Group Design می‌باشد.
۳٫۵٫۲ شرکت‌کننده‌ها (Participants):
معرفی شرکت‌کننده‌ها در تحقیق و مشخصات آنها از قبیل سن و جنس و عقبه تحصیلی و یا اجتماعی سیاسی و نژاد آنها و اینکه بر چه مبنایی انتخاب شده اند در این قسمت از تحقیق می آیند. ضمناً در این قسمت باید این را هم یادآور شوید که چه پروسه‌ای را و در چه شرایطی برای انتخاب این شرکت‌کننده‌ها طی کرده‌اید.
۳٫۵٫۳ مواد (Instrumentation):
موادی را که در تحقیق بکار گرفته شده و نیز مشخصات کامل آنها باید در این قسمت معرفی شوند. به‌عنوان‌مثال ممکن است از کتاب، مصاحبه، پرسشنامه و یا آزمونی خاص استفاده کرده باشید که در این صورت علاوه بر ذکر مشخصات کامل آنها باید به توجیه اعتبار (علمی) و استاندارد و قابل‌پذیرش بودن آنها برای بکار گیری در تحقیق خود نیز بپردازید.
۳٫۵٫۴ شیوه اجرا ((Procedure:
تشریح تمام مراحل اجرای پژوهش شما در این قسمت باید باشد. نحوه انتخاب مواد بکار گرفته‌شده، شرکت‌کننده‌ها و تقسیم آنها به گروه‌های متفاوت (آزمایش و شاهد) و تست قبل از آزمایش و تست بعد از آزمایش از جمله مواردی هست که در این قسمت باید به آنها بپردازید. ضمناً باید روش کار با گروه‌های آزمایش و شاهد و تفاوت‌های کار شما با این گروه‌ها نیز به تفصیل توضیح داده شوند.
۳٫۵٫۵ روش‌های تحلیل آمار (Data Analysis):
در این قسمت که آخرین قسمت روش انجام تحقیق و یا Method می باشد باید خیلی مختصر به معرفی روش‌های تحلیل آماری و نیز نوع نرم‌افزار آماری که برای بررسی اطلاعات استفاده کرده‌اید بپردازید.
- نتایج و یافته ها (Results & Findings): فصل ۴ پایان نامه
در این بخش باید با استفاده از روش‌های تحلیل آماری که بکار گرفته‌اید و با کمک تصاویر و جداول و شکل‌ها به‌طور جامع به ارائه یافته‌های خود بصورت توصیفی و استنتاجی بپردازید. همینطور باید اینکه فرضیه و یا فرضیه های شما در تحقیقتان تائید و یا رد شده را نیز برجسته نمایید.
۳٫۷ بحثDiscussion) ): فصل ۵ پایان نامه
بعد از مقدمه و یادآوری خلاصه یافته ها و نتیجه تحقیق خود، در این بخش مهم از رساله اتان باید به این نکته بپردازید که آیا یافته‌های شما با یافته‌های محققان قبلی هم‌راستا می‌باشد و یا نه؟ و چرا؟ و اینکه این یافته‌ها به چه معنایی می‌باشند؟ همینطور باید به اینکه این یافته‌ها چه کاربردهایی برای افراد و یا گروه‌های متفاوت و سیاست گذاران دارند اشاره کنید و پیشنهاد‌هایی به سایر محققان برای کار و تحقیق بیشتر ارایه دهید. در پایان لازم است به محدودیت‌های تحقیقتان نیز اشاره شود تا محققان و علاقه‌مندان در بکار گیری یافته‌های شما دقت بیشتری کنند.
۳٫۸ منابعReferences)):
در قسمت منابع باید فهرستی از مراجع مورداستفاده خود در تحقیق را به صورت علمی و با در نظر گرفتن سیستم نگارشی APA درج نمایید. – البته اگر کل رساله و مقاله اتان بر مبنای سیستم نگارشی APA نوشته شده است. بعضی ها با سیستم MLA می نویسند که در آنصورت منابع هم باید بر همان مبنا نگارش و تنظیم شود.
نتیجه این مقاله
در پایان این مقاله یک بار دیگر یاد آور می شوم که اگر می خواهیم خروجی های سسیتم آموزشی ما محقق هم بار آیند باید ترتیبی دهیم که اذهان آنها تحلیل گر و علت و معلول یاب، استدلال گرا و روشمند تربیت شوند. و لازمه اینکار این است که در کلاس های مان از پرداختن به ارتقای قوای تفکر ورزی و بویژه تفکر انتقادی و خلاقیت ذهنی آنها غفلت نکنیم. بهترین کار برای عملیاتی کردن این اهداف بکارگیری روش تدریس و تکنیک های اینجانب می باشد که در ۲۰۰ کتاب، رساله و مقالات و پایان نامه خودم که در ذیل – بهمراه رزومه ام – آمده اند به انگلیسی و فارسی معرفی شده اند:
ضمنا می توانید نگارش مقاله، کتاب، پروپوزال و پایان نامه خود و دوستان/عزیزان خود را به من بسپارید: +۹۸۹۱۵۳۸۵۲۵۹۹
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید