جایزه آزادی بیان دویچه‌وله روز یکشنبه ۱۴ اردیبهشت (سوم مه) به خبرنگارانی اهدا شد که با انتشار اسناد و افشاگری‌های خود قدمی برای مبارزه با بیماری کرونا برداشتند. پتر لیمبورگ، مدیرعامل دویچه‌وله در این باره گفت: «جایزه آزادی بیان ۲۰۲۰ دویچه‌وله متعلق به همه خبرنگاران شجاعی است که به خاطر گزارش درباره این پاندمی با سرکوب روبرو شده‌اند».

او تاکید کرد که دویچه‌وله از همه دولت‌ها می‌خواهد خبرنگارانی را که به خاطر گزارشگری درباره کرونا به زندان انداخته شده‌اند به فوریت آزاد کنند. او گفت: «ما از تمامی همکاران خود قدردانی می‌کنیم که در این شرایط دشوار کار می‌کنند و جلوی فعالیت‌شان با خشونت گرفته می‌شود، حمایت می‌کنیم».

جایزه آزادی بیان دویچه‌وله به افراد و انجمن‌هایی اهدا می‌شود که تمام قد برای حقوق بشر و آزادی عقیده و بیان تلاش می‌کنند.

برنامه اهدای جوایز با سخنرانی ویدیویی میشل باچله، کمیساریای سازمان ملل برای حقوق بشر و رئیس جمهور پیشین شیلی آغاز شد. او در این سخنرانی تاکید کرد که جهان اکنون بیش از هر زمان به آزادی رسانه، دسترسی همه به اطلاعات و تبادل آزادنه آنها نیاز دارد. میشل باچله در پیام ویدیویی گفت که دولت‌ها نیز برای آن که بتوانند تصمیم درستی بگیرند به داده‌‌های درست و دقیق نیاز دارند.

او در همین رابطه افزود: «این هولناک است که خبرنگاران به خاطر دادن گزارش‌دهی درباره پاندمی کرونا هدف حمله قرار می‌گیرند، تهدید و بازداشت می‌شوند.»

به گفته خانم باچله اولین واکنش بسیاری دولت‌ها به جریان خبررسانی در این شرایط این است که حقوق بشر، بویژه حق آزادی بیان و عقیده و رسانه را بیش از پیش محدود کنند. او افزود «سیاستمداران داده‌ها را دستکاری می‌کنند، حقایق را پنهان می‌کنند و خبرنگاران را علیرغم خطر کرونا به زندان می‌اندازند».

بنابر گزارش سازمان‌های بین‌المللی دفاع از حقوق بشر و رسانه، از جمله خبرنگاران بدون مرز و کمیته دفاع از خبرنگاران در ماه‌های گذشته خبرنگارانی که درباره کرونا گزارش داده‌اند در بسیاری کشورها، از جمله ایران، چین، کشورهای آفریقایی و آمریکای لاتین ناپدید یا بازداشت شده‌اند.

سرکوب خبرنگاران در سراسر جهان

برندگان جایزه امسال آزادی بیان دویچه‌وله به ۱۷ خبرنگار از ۱۴ کشور جهان در اروپا، خاورمیانه، آمریکا لاتین، خاوردور و قاره آفریقا تعلق گرفت. همگی برندگان به خاطر افشاگری‌های خود درباره اپیدمی کرونا، ناتوانی دولت‌ها در مقابله با آن یا پنهانکاری حکومت‌ها برای عدم دسترسی مردم به داده‌‌های واقعی هدف سرکوب قرار گرفته‌اند.

از کشورهای اروپایی بلیززگاگا از اسلواکی، آنا لالیک روزنامه‌نگار صرب، الینا میلاشینا روزنامه‌نگار تحقیقی نوایا گازتا و سرگی سازوک از بلاروس هستند.

از خاورمیانه محمد مساعد از ایران، فارز صائق از اردن، عصمت چیغیت و نورجان بایسال از ترکیه به عنوان برنده جایزه آزادی بیان دویچه‌وله انتخاب شدند.

محمد مساعد برای اولین بار در تاریخ اول آذر ۱۳۹۸ از سوی ماموران وزارت اطلاعات بازداشت و در تاریخ ۱۶ آذر با قرار وثیقه از زندان اوین آزاد شد. بازداشت او پس از اعتراضات سراسری آبان به دلیل گرانی ناگهانی قیمت بنزین و قطعی سراسری اینترنت اتفاق افتاد.

این روزنامه‌نگار پیش از بازداشت خود چند توییت انتقادی درباره قطعی اینترنت و گرانی قیمت بنزین نوشته بود. توییت مشهور او در آن دوران این بود: «تق تق سلام جهان آزاد… من ۴۲ پروکسی استفاده کردم تا این را بنویسم. میلیون‌ها ایرانی اینترنت ندارند. صدای ما را می‌شنوید؟»

او مدتی پس از آزادی مجددا در توییتر و کانال تلگرامی مشغول به نوشتن شد. آقای مساعد پیش از احضارش در تاریخ چهارم اسفند ماه درباره شیوع ویروس کرونا در قم اطلاع‌رسانی کرد. پس از احضار از او خواسته شد تا زمان برگزاری دادگاه خود در شبکه‌های اجتماعی مطلبی ننویسد.

این جایزه همچنین به خبرنگارانی از قاره آفریقا، از جمله بئاتیفیک ان‌گومبواندا (Beatific Ngumbwanda) از زیمبابوه و دیوید موسیسی کاریانکولو (David Musisi Karyankolo) از اوگاندا داده شده. شمار قربانیان کرونا در میان کشورهای آمریکا لاتین نیز کم نیستند. از ونزوئلا داروینسون روخاس (Darvinson Rojas) جایزه آزادی بیان دویچه‌وله را گرفت.

این پنجمین سالی است که دویچه‌وله جایزه آزادی بیان را به فعالان حقوق بشر، آزادی رسانه و عقیده اهدا می‌کند.

جایزه آزادی بیان دویچه‌وله در سال ۲۰۱۹ به آنابل هرناندس، خبرنگار  مکزیکی و در سال ۲۰۱۸ به صادق زیباکلام، استاد علوم سیاسی در ایران تعلق گرفت.

از: دویچه وله