یک هفته پس از زلزله در ازمیر، محمد بن سلمان دستور اعزام کمک‌های فوری به این شهر را صادر کرد. سپس می‌فهمیم که پادشاه بحرین حمد بن عیسی آل خلیفه و رئیس جمهور ترکیه رجب طیب اردوغان در حال مذاکره بودند، گفتگویی که بدون چراغ سبز ریاض به نظر ممکن نمی‌ر‌سید.

از زمانی که اردوغان نگذاشت قتل روزنامه نگار سعودی جمال خاشقجی در استانبول مخفی بماند، او به یک شخصیت منفور در ریاض تبدیل شده است. ترکیه بارها و بارها توسط رسانه‌های اجتماعی سعودی به عنوان یک تهدید منطقه‌ای معرفی و حتی کالاهای ترکی تحت تحریم قرار گرفته‌اند. اکنون همه چیز تغییر کرده است. اتفاقاتی که اشاره شد تحولاتی کوچک اما مهم و گویا هستند.

بایدن انگیزه زیادی دارد تا بسیاری از دشمنان بن سلمان را در خانواده سلطنتی تشویق کند تا قدم جلو بگذارند بلکه بتوانند جلوی اقدامات این شاهزاده جاه طلب را بگیرند. محمد بن سلمان (MBS) برای رسیدن به ولیعهدی، از سد پسر عموی بزرگ خود محمد بن نایف را که در آن زمان مهره اصلی سیا در کشور و منطقه خلیج فارس بود، گذشت. قبل از انجام این کار، بن سلمان با جارد کوشنر، داماد ترامپ و مشاور خاورمیانه‌ای رئیس‌جمهور آمریکا تماس گرفت و اجازه خواست.

بایدن بن نایف را شخصاً می‌شناسد. رئیس ستاد بن نایف و وزیر سابق کشور سعد الجابری به تورنتو گریخته است. چند روز پس از ترور خاشقجی در کنسولگری عربستان سعودی در استانبول در اکتبر ۲۰۱۸ ، بر اساس دادخواست تحت قانون حمایت از قربانیان شکنجه در منطقه کلمبیای آمریکا، بن سلمان گروه دیگری را برای کشتن الجابری فرستاد.

الجابری خوش شانس بود چرا که ماموران مرزی در فرودگاه بین المللی تورنتو این عملیات را شناسایی و از وی محافظت کردند. البته ارزیابی خود سیا مبنی بر اینکه بن سلمان دستور قتل خاشقجی را داده هرگز منتشر نشده است.با احیای جایگاه سیا در تصمیم‌گیری‌های کاخ سفید بن سلمان دیگر نباید فقط از بایدن بترسد.

روی کارآمدن تیم جدید در کاخ سفید، بن سلمان را با گزینه‌های نسبتاً کمی روبرو می‌کند.

بن سلمان می‌تواند از موضوع عادی سازی روابط با اسرائیل به عنوان کارت فرار از زندان خود استفاده کند. توافق نامه‌های ابراهیم که بین امارات متحده عربی، بحرین و اسرائیل امضا شده در کنگره از حمایت هر دو حزب برخوردار است.

اگرچه دولت جدید بایدن تأکید بیشتری بر شروع مجدد مذاکرات مستقیم بین تشکیلات خودگردان فلسطین و اسرائیل خواهد داشت، اما این امر مانع عضویت یک کشور بزرگ عربی دیگر مانند عربستان سعودی در قرارداد ابراهیم نخواهد شد.

مخالفت‌ها با عادی سازی روابط سعودی با اسرائیل بیشتر داخلی است و به طور کلی به رسمیت شناختن اسرائیل در داخل کشور خطرناک خواهد بود. هرچقدر هم که شبکه‌های اجتماعی سعودی تبلیغ کنند این کشور باز هم به شدت طرفدار فلسطین و ضد صهیونیست است.فلسطین همچنان منبع اصلی بی ثباتی در خاورمیانه است، درگیری‌هایی که به عنوان نمادی از استعمار اروپا و تحقیر عرب ها ادامه دارد.

اتحاد منطقه‌ای

سرنوشت اتحاد منطقه‌ای که پادشاه آینده محمد در تلاش بود تا پیرامون خود ایجاد کند نیز اکنون در وضعیت نامعلومی است. جنگ واقعی که در جهان عرب سنی در جریان است، این است که چه کسی رهبر ارتباط با غرب خواهد بود. هدف از اتحاد با اسرائیل از نظر امارات افزایش ثروت نیست، بلکه افزایش قدرت در برابر ریاض است.

این جاه طلبی هنوز وجود دارد. با این حال نقشی که یک ناتوی عربی برای مبارزه و مهار ایران در نظر داشت بازی کند اکنون با تلاش بایدن برای بازگرداندن توافق هسته‌ای با تهران کاهش می‌یابد. توافق هسته‌ای معروف به برجام تاج موفقیت در سیاست خارجی باراک اوباما بود و حالا بایدن به دنبال احیای آن است. با این اوصاف به نظر می‌رسد که حتی اگر برخی از تحریم‌ها ادامه یابد، باز هم سیاست فشار حداکثری به پایان خواهد رسید.

تنش زدایی ناگزیر واقعیت جدیدی را در منطقه خلیج فارس ایجاد خواهد کرد. همچنین این امر واقعیت جدیدی را برای اعضای اتحاد مخالف، ترکیه و قطر ایجاد خواهد کرد. بایدن به هیچ عنوان بایدن را تشویق نخواهد کرد. وی یک بار از اردوغان به دلیل اظهاراتی مبنی بر اینکه ترکیه به تسهیل ظهور داعش کمک کرده، عذرخواهی کرد، اما قرار نیست بزودی دوباره این کار را انجام دهد. بایدن در دیداری با هیئت تحریریه نیویورک تایمز که در ماه دسامبر برگزار شد، اردوغان را یک دیکتاتور توصیف کرد.

جهانی بی ثبات

امروز که بایدن به قدرت رسیده توان نظامی ترکیه نسبت به زمان اوباما افزایش یافته است. ارتش این کشور خود را به عنوان وزنی متقابل در برابر قدرت نظامی روسیه در سوریه و لیبی ثابت کرده و به تازگی در قره باغ به یک موفقیت بزرگ دست یافته است. آنکارا برای اولین بار از طریق مرزهای زمینی به دریای خزر دسترسی جاده‌ای ایجاد کرده، اتفاقی که یک پیروزی استراتژیک برای دولت ترکیه بوده است.

اگر بایدن قصد داشته باشد تحریم‌های ایران را تا حدی لغو کند، به ترکیه به عنوان اهرمی برای برقراری توازن منطقه‌ای احتیاج دارد. امروز عرصه‌های زیادی وجود دارد، از سوریه و عراق گرفته تا لیبی، جایی که ترکیه به یک بازیگر تبدیل شده است. بایدن خواه ناخواه مجبور است با این حقایق موجود کنار بیاید.

به همین ترتیب، اکنون فشارها بر عربستان سعودی نیز برای پایان دادن به محاصره خود بر قطر افزایش خواهد یافت. همسایه اصلی آنها، امارات متحده عربی، همیشه سیاست خارجی اسلام گرایان قطر را به عنوان یک تهدید وجودی بر شمرده، اما این مساله در مورد ریاض صدق نمی‌کند و مذاکرات آرام در عمان و کویت قبلاً انجام شده است.

از: گویا