یگان‌های ویژه ناجا یکی از نهادهای سرکوبگر اعتراضات در ایران است و در سال‌های اخیر نقشی پررنگ در حمله به تجمعات داشته است. یک نشریه وابسته به پلیس ایران به بررسی شیوه‌های سرکوب اعتراض‌های شهری پرداخته و «اشراف اطلاعاتی» را مهم‌ترین عامل در این زمینه دانسته است. این نشریه همچنین فرستادن نفوذی‌ها به میان معترضان برای جمع‌آوری اطلاعات و به انحراف کشیدن تجمع را از دیگر شیوه‌های موفقیت در مقابله با اعتراض‌ها ذکر کرده است.

***

سال ۱۳۹۹ برای یگان ویژه پلیس، مثل سایر بازو‌های سرکوب جمهوری اسلامی، سالی پر مشغله بود. اعضای این نیرو در بسیاری از شهر‌های کوچک و بزرگ مامور سرکوب اعتراض‌ کارگران، مال‌باختگان و همه کسانی شدند که در اعتراض به وضعیت موجود به خیابان‌ها آمده و مقابل نهاد‌های دولتی یا حاکمیتی تجمع برگزار کرده بودند.

یگان ویژه پلیس در حالی وارد سال ۹۹ شد که سه تجربه سرکوب را به کارنامه خود اضافه کرده بود: سرکوب خونبار اعتراض‌ها در دی‌ماه ۹۶، مرداد ۹۷ و آبان ۹۸.

بخت با مقام‌های جمهوری اسلامی و ماشین سرکوب نظام همراه بود که در سال ۹۹ اعتراض سراسری دیگری در ایران رخ نداد و مردم، به رغم تشدید فشار‌‌های اقتصادی، به دلایل متعدد اعتراض‌های سه سال اخیر را تکرار نکردند.

اعتراض‌ها در سال ۹۹ عمدتا تجمعات پراکنده و راه‌پیمایی‌های محدود کسانی بود که اغلب به وضعیت معیشتی خود معترض بودند. با این حال یگان ویژه همین تجمعات را هم تحمل نکرد و برخی از آنها، همچون اعتراض‌های غیزانیه، روستای «ابوالفضل» و شهرستان سراوان، را به شدت سرکوب کرد.

اما ساز و کار ورود یگان ویژه به مواجهه با اعتراضات چگونه است؟ از چه روش‌هایی در سرکوب اعتراض‌ها استفاده می‌کند؟ اطلاعات لازم برای سرکوب را چگونه به دست می‌آورد و منظور از اِشراف اطلاعاتی چیست؟

پاسخ به این پرسش‌ها را می‌توان در گزارشی تحقیقی یافت که در شماره پاییز فصلنامه «دانش انتظامی»، وابسته به پلیس استان کرمان، منتشر شده است.

در این گزارش تحقیقی که با عنوان «نقش اشراف اطلاعاتی در کنترل اغتشاشات توسط یگان ویژه ناجا» منتشر شده، نظر فرماندهان گردان‌های یگان‌های ویژه ناجا در سراسر ایران گردآوری شده و مورد بحث قرار گرفته است.

منظور از عبارت «اشراف اطلاعاتی» که در عنوان این تحقیق به کار رفته، دستیابی به اطلاعات کامل درباره تعداد معترضان و ویژگی‌های آنان، مکان و زمان تجمع، انگیزه معترضان و خواسته‌های آنهاست.

این تحقیق می‌گوید اگر یگان ویژه ناجا در انجام ماموریت‌های خود «اشراف اطلاعاتی» کاملا مناسب نداشته باشد، دچار غافلگیری شده و متحمل خسارت‌های سنگین و گاه غیرقابل جبرانی در سطوح سازمانی، جامعه و حتی حاکمیتی می‌شود.

این تحقیق از فرماندهان یگان‌های ویژه به عنوان اصلی‌ترین عوامل در بدنه نیروی انتظامی به منظور «آرام‌سازی آشوب‌های شهری» نام برده که «اشراف اطلاعاتی» آنها مقدمه و پیش‌نیاز هرگونه اقدام عملیاتی و پیگیری‌ها و تصمیم‌گیری‌ها برای مدیران است.

در این تحقیق همچنین آمده که فرمانده یگان ویژه باید بر سه مولفه جمعیت، جغرافیا و تهدید‌ها مسلط باشد و ارزیابی دقیقی از توانمندی‌ها، آسیب‌ها و فرصت‌های زیر مجموعه خود داشته باشد و بتواند اقدامات حریف (معترضان) را پیش‌بینی، پیش‌گیری و خنثی کند.

«اشراف اطلاعاتی» یگان ویژه چگونه حاصل می‌شود؟

فرماندهان یگان ویژه در ایران به منظور کسب اطلاعات چند اقدام در دستور کار خود قرار داده‌اند که مهم‌ترین آنها به این شرح است.

شهرشناسی: این فرماندهان با اعزام کارکنان خود در سطح شهرها تلاش می‌کنند تا نیرو‌هایشان نسبت به جغرافیا، جمعیت و تهدید‌‌های موجود در شهرها به خصوص شهرهای بزرگ اشراف یافته و نسبت به شناسایی مراکز جمعیتی تهدید‌زا و همچنین مراکز مهم و حساس آشنایی پیدا کنند تا در صورت بروز اعتراض‌ها، بتوانند با آمادگی و شناخت بیشتر اقدام به سرکوب اعتراض‌ها کنند.

ایران‌شناسی: این تحقیق همچنین فاش کرده که یکی از اقدامات فرماندهی یگان‌های ویژه ناجا، اعزام کارکنان سایر یگان‌ها به استان‌های همجوار و مرکز تحت عنوان «طرح معین» به منظور ایران‌شناسی است.

در طرح ایران‌شناسی علاوه بر شناسایی اهداف مشخص شده در طرح شهرشناسی، شناسایی محور‌های مواصلاتی مد نظر است و یگان‌ها تلاش می‌کنند علاوه بر اشراف بر سه موضوع جغرافیا، جمعیت و تهدید‌ها به محور‌های زمینی، هوایی و را‌ه‌آهن تسلط پیدا کنند.

یگان ویژه «اشراف اطلاعاتی» را برای چه می‌خواهد؟

این تحقیق مهم‌ترین اهداف یگان ویژه به منظور دسترسی به اطلاعات جامع را به این شرح اعلام کرده است:

۱- توسعه سامانه‌ها و بانک‌های اطلاعاتی عملیاتی

۲- توسعه ظرفیت‌ها و قابلیت‌های آینده‌پژوهی و تعیین روند‌ها

۳- توسعه زیرساخت‌های پایش و مانیتورینگ صحنه‌های عملیاتی

۴- تسهیل دسترسی به بانک‌ها و سامانه‌های اطلاعاتی درون سازمانی

۵- توسعه ظرفیت‌ها و قابلیت‌های مطالعاتی و شناسایی ویژگی‌های جغرافیایی، انسانی، سیاسی، طبقاتی استان‌ها

۶- توسعه توان برنامه‌ریزی و اجرای رزمایش‌های عملیاتی متناسب با سناریو‌ها و تهدید‌‌های احتمالی

نقش نفوذی‌ها در جمع‌آوری اطلاعات

اعزام نیروهای خودی (بسیج) به داخل معترضان و استفاده از این نفوذی‌ها برای رسیدن به اهدافی خاص از جمله دیگر مواردی است که در این تحقیق بر آن تاکید شده است.

به نوشته این تحقیق، وظیفه نفوذی‌ها این است که به صفوف «اغتشاشگران» نفوذ کنند، در میان آنها به جمع‌آوری اطلاعات بپردازند، اجرای عملیات روانی را آغاز کنند، مطالبات و واکنش‌های «آشوبگران» را حداقلی کنند یا آن را از مسیر اولیه منحرف سازند و هسته هدایت‌کننده «اغتشاش» را شناسایی کنند.

این تحقیق همچنین به سراغ فرماندهان یگان‌های ویژه در سطح کشور رفته و نظر آنها را درباره نقش «اشراف اطلاعاتی» در سرکوب اعتراض‌ها جویا شده است.

به نوشته این تحقیق، فرماندهان یگان‌های ویژه گفته‌اند: «اشراف اطلاعاتی در حوزه خودی و حریف در مأموریت‌های کنترل اغتشاش موثر بوده و علاوه بر بر بالا بردن توان فرماندهان در دستیابی به اشراف اطلاعاتی، در موفقیت آنان در ماموریت‌های محوله تاثیر زیادی داشته و از مهم‌ترین عوامل پیروزی نیرو‌های یگان ویژه در ماموریت‌های کنترل اغتشاش و کاهش تلفات و آسیب‌های ناشی از ماموریت‌ها و برخورد با اغتشاشگران است.»

این تحقیق همچنین نتیجه گرفته است: «نیروی انسانی متخصص و آموزش‌دیده، در کنار تجهیزات مدرن و به روز فنی نظیر دوربین‌های مداربسته و پایش تصویری صحنه‌‌های عملیاتی و رصد فضای مجازی، در آگاهی از فراخوان‌ها و تجمعات در ارتقاء سطح اشراف اطلاعاتی فرماندهان موثر است.»

اما «اشراف اطلاعاتی» فقط یکی از اهداف یگان‌های ویژه ناجا در ایران است. ایجاد جنگ روانی برای سرکوب اعتراض‌ها از دیگر کارویژه‌های این یگان‌هاست که جزییات آن در گزارش‌های پیشین ایران‌وایر بررسی شده بود.

از: ایران وایر