نیو صدر: یک سال بارش کم برای تکرار داستان مرگ‌وزندگی دریاچه ارومیه کافی بود؛ حق دریاچه را نپرداختند و به همان بهانه قدیمی «کشاورزی»، با استفاده از سدهایشان آب را روی آن بستند تا دوباره دریاچه در خطر نابودی قرار بگیرد.

امسال، وزارت نیرو پرداخت «‌حق‌آبه» دریاچه ارومیه را که همین چند سال پیش در حال مرگ بود، فراموش کرده است. در نتیجه حالا در اواخر فروردین ماه تراز دریاچه‌ای که در چند سال گذشته برنامه‌های مختلفی برای احیای آن اجرایی شده‌اند، ۱۵ سانتی‌متر کمتر از انتظار است.

مسعود تجریشی، مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه، در گفت‌وگو با خبرآنلاین این ماجرا را اینطور روایت می‌کند: «چند سالی وضعیت مناسب بود، اما در سال جاری یک دفعه وزارت نیرو براساس جدول توافقی رهاسازی‌های آب دریاچه ارومیه که ۶۴۰میلیون متر مکعب بود را قطع کرد و تنها ۱۶۵ میلیون متر مکعب آب به دریاچه رساند. دلیل این که تراز دریاچه ارومیه امسال کاهش پیدا کرده است دقیقا به همین عدم پرداخت حق‌آبه ربط دارد.»

حق زندگی دریاچه را ندادند

حق‌آبه محیط‌زیست، در واقع سهمی از دریاچه‌هاست که انسان‌ها آن را برای مصارف خودشان پشت سدها نگه داشته‌اند و عدم رهایی آن در طبیعت می‌تواند منجر به نابودی آن دریاچه بشود.

دقیقا همین رفتار با دریاچه ارومیه در ده‌ها سال گذشته تکرار شده است، به طوری که از سال ۷۴ تا ۹۵ تنها هر پنج سال یک بار حق زندگی دریاچه، پرداخت شد. بدون شک این موضوع در خشکی دریاچه ارومیه در سال‌های قبلی تاثیر قابل توجهی داشته است.

اما در چند سال گذشته تا حد زیادی حق‌آبه پرداخت شد، اما امسال این روند تغییر کرد.

تجریشی می‌گوید: «وقتی متوجه شدیم که حق‌آبه دریاچه ارومیه را پرداخت نکرده‌اند، برای وزیر محترم، مدیر حوضه و معاون محترم وزارت نیرو نامه نوشتیم و آن‌ها این طور پاسخ دادند؛ “بارش‌ها کم است.”»

البته اطلاعات مرکز ملی پایش و هشدار خشکسالی نشان می‌دهد که آنقدرها هم بارش‌ها درمنطقه دریاچه ارومیه کمتر از نرمال نبوده و صرفا دربرخی از مناطق خشکسالی بسیار شدیدی وجود داشته است، حتی در شمال غرب شرقی آن بارندگی‌ها بیشتر از نرمال و در بخش‌های زیادی هم بارش‌ها در حد نرمال  بودند.

این موضوع باعث تعجب مسئولان ستاد احیای دریاچه ارومیه شده است، ستادی که دوره کارش تا چند ماه دیگر به پایان می‌رسد.

مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه، توضیح می‎‌دهد: «وزارت نیرو به بهانه کمبود آوردها حق دریاچه را نداده است و به بهانه کشاورزی آب را پشت سدها نگه داشته و حق‌آبه دریاچه ارومیه پرداخت نکرده است. الان که بارندگی‌ها خیلی کمتر از سال قبل نیست، وزارت نیرو باید حق‌آبه را محاسبه می‌کرد و بعد سهم دریاچه را می‌داد. امسال که ستاد احیا وجود دارد، حق دریاچه را نمی‌دهند، سال دیگر که قطعا این اتفاق رخ نمی‌دهد.»

بیشتر بخوانید: پایان دولت و یک ابهام/ دریاچه ارومیه در مسیری نگران‌کننده است؟

قانون وجود دارد، وزارت نیرو آن را اجرا نمی‌کند

اما حتی اگر ادعای کاهش بارندگی‌ها در اطراف دریاچه ارومیه هم صحیح باشد، به نظر می‌رسد از لحاظ قانونی وزارت نیرو موظف است که حق‌آبه دریاچه‌ها را بعد از آب شرب در اولویت قرار بدهد.

در  آیین‌نامه اجرایی جلوگیری از تخریب و آلودگی غیرقابل جبران تالاب‌ها آمده است که “وزارت نیرو به منظور تامین نیاز آبی محیط‌زیستی تالاب‌ها که توسط سازمان اعلام می‌شود، میزان سهم تالاب از ظرفیت آبی حوضه آبریز را با کمیت و کیفیت مناسب و متناسب با شرایط اقلیمی مختلف، با توزیع زمانی معین و در اولویت دوم پس از تأمین آب شرب تخصیص می‌دهد که با همکاری دستگاه‌های ذیربط و نظارت سازمان تأمین می‌شود. “

همجنین پیش از تصویب قانون تالاب‌ها ستاد احیای دریاچه ارومیه با وزارت نیرو توافق کرده بود که حق‌آبه دریاچه درسال‌هایی که بارندگی نرمال نیست، براساس یک جدول خاصی تامین شود. با وجود این قوانین این بار تامین آب بخش کشاورزی به جای تالاب‌ها در اولویت دوم قرار گرفته است.

تجریشی می‌گوید: «ما هم توافق داخلی، هم مصوبه شورای عالی آب  و هم قانون تالاب‌ها را داریم که طبق آن‌ها اول باید نیازهای شرب و بعد زیست‌محیطی پرداخت شود. اینجا مشکل قانونی نیست و بحث اجراست، هرجایی که محیط ‌زیست در تضاد با انسان قرار می‌گیرد، انسان حق محیط‌ زیست را نمی‌دهد. قانون خیلی مشخص و توافقمان با وزارت نیرو هم معلوم است، اما متاسفانه آن‌هابه تعهداتش عمل نکرده‌اند و یک باره مسیر آب را به دریاچه بسته و حتما این آب را به بخش کشاورزی داده‌اند.»

۵ سال آب دریاچه را ندهید تا دوباره نابود شود

متاسفانه این روند عدم اجرای قوانین و عدم پرداخت حق‌آبه تالاب‌ها تنها به معنای کاهش موقتی ۱۵ سانتی‌متری تراز دریاچه ارومیه نیست و ادامه آن در سال‌های آینده می‌تواند به معنای نابودی دریاچه ارومیه باشد، همانطور که یک بار این اتفاق چند سال پیش برای دریاچه ارومیه رخ داد.

براساس اطلاعاتی که ستاد احیا در اختیار خبرآنلاین قرار داده، هربار که با اقداماتی مثل سدسازی مسیر آب ورودی به دریاچه ارومیه گرفته شده است، حجم آب آن کاهش قابل توجهی داشته است.

در چند سال اخیر با پرداحت حق‌ دریاچه ارومیه از این سدها، شرایط آن بهتر شده بود اما حالا که وزارت نیرو مسیر آب را دوباره بسته است، احتمال نابودی دوباره دریاچه ارومیه وجود ندارد.

یک محاسبه سرانگشتی، این موضوع را به سادگی نشان می‌دهد. تجریشی در این باره توضیح می‌دهد: « هر سال چیزی حدود ۸۰سانتی‌متر از آب دریاچه تبخیر می‌شود، اگر حق‌آبه‌ها به دریاچه داده نشود تنها یک سوم این میزان آب وارد دریاچه می‌شود و به طور کلی ۲۰ سانتی‌متر از تراز دریاچه کم می‌شود. در نتیجه با ادامه همین روند دوباره در پنج سال آینده شرایط دریاچه به نقطه شروع برمی‌گردد.»

از : خبر آنلاین