۱

مداحی ستایشگریِ”اهل بیت” و خاندان آل عبا، و سرزنش یا قَدح مخالفان این خاندان تعریف شده است. مداحی “خانواده عصمت و طهارت” ازمشاغل مذهبی پُردرآمد درمذهب شیعه شده است و انواع و اقسام برایش بافته وساخته‌اند. مداحی را یک سّنت هزار و چند ساله دانسته‌اند که “ریشه‌ای تاریخی در سیره پیامبر واهل بیت” دارد. اما برخی آغاز مداحی به سیاق مداحان خاندان آل عبا را به ” دیلمیان” نسبت داده‌اند. اکثر صاحب نظران قدرت گیری تشیع در دوران صفویه را آغازمداحی از نوع “ذکر مصیبت خوانی” دانسته‌اند. در دوره قاجاریه این ذکرمصیب خوانی ادامه یافت اما بتدریج بعد از سلطنت فتحعلی شاه با پدیده‌ی “وعظ و خطابه” در آمیخت و بیشتر شکل روضه خوانی همراه با وعظ و خطابه به خود گرفت.
در دوران رضاشاه با طرح ” مؤسسه وعظ و خطابه” دست به اصلاحات در برنامه منبر و مداحی زده شد. در دوره محمد رضا شاه که اوقاف نیز نظارتی بر این امر داشت بار دیگر خط مداحان از” وعظ و خطابه” جدا شد. نمونه معروف و مشهور مداحان این دوره ” جواد ذبیحی” بود، مداح و مؤذن خوش صدائی که به خاطر همکاری با رادیو و دربار به دست مزدوران حکومت اسلامی به قتل رسید.
مداحان که سر در بیت رهبری دارند از قدرتمندترین مافیای سیاسی، تبلیغی و اقتصادی ساختارحکومتی درجمهوری اسلامی هستند، بازوهای تهیجی، تبلیغی و ترویجی رهبری حکومت اسلامی که در این ۴۳ سال با پشتوانه بیت رهبری و سپاه و بازارنقشی پُراهمیت در ماندگاری نظام اسلامی داشته‌اند.
ده‌ها تشکل بزرگ با عنوان‌های سازمان و کانون مداحی با صدها عضوِ مداح، چند مرکز آموزشی و ” دانشگاهی” مداحی، ده‌ها سایت و نشریه تبلیغی و رسانه‌های گونه گون از جمله صدا و سیمای جمهوری اسلامی و منابر ریز و درشت، با پشتوانه مالی حکومتی و بازاراین نیروی تاثیر گذار در حکومت اسلامی را شکل داده و تقویت و حمایت می‌کنند. سالیانی ست تشکل‌های مداحان از فعال ترین تشکل‌های سیاسی -مذهبی در جامعه‌اند و مداحان با استفاده از این نوع تشکل‌ها ازهنگامه جنگ ایران و عراق، که نقش مهمی در تهییج جوانان و مردم برای حضور در جبهه‌های جنگ، و تبلیغ “جنگ جنگ تا پیروزی… جنگ تا فتح کربلا و قدس” داشتند، قدرتمند تر پا به میدان سیاست گذاشته‌اند. این تشکل‌ها که در تمامی مقاطع بحرانی حکومت اسلامی به پشتیبانی از ولی فقیه و خمینیسم وارد میدان شده‌اند رو به گسترش و رشد هستند که سازمان بسیج مداحان که در سال ۱۳۸۷ تشکیل شد، یکی از با نفوذ ترین و گسترده ترین آنهاست. رهبری حکومت اسلامی، مدیران هیات‌های مذهبی و راه اندازان نماز جمعه، سازمان بسیج مستضعفین و بسیاری از تجار بازار و مجامع روحانیون و حکومتیان برخی ازپشتیبان وحامیان این تشکل‌اند. تشکل‌های مداحان مهمترین وظیفه‌شان را ” مقابله با تهاجم فرهنگی، مبارزه در عرصه جنگ نرم با استکبار جهانی و تبلیغ معنویت اهل بیت” اعلام کرده‌اند. خانه مداحان، پایگاه مداحان اهل بیت، تشکل‌های حوزه ستایشگری اهل بیت، بنیاد دعبل، کانون مداحان کشور، خانه مداحان، مجمع الذاکرین حسینی تهران و… در کنار برگزاری کنگره‌ها و نشست‌های بزرگ مداحان نمونه‌ای از این تشکل‌ها و تلاش‌ها برای گسترش هر چه بیشترفعالیت آن‌ها هستند.

۲

مداحان را شاید بتوان در گروه اجتماعی جاهل‌ها و لات‌ها جای داد. خاستگاه و پایگاه اجتماعی‌شان بازار و جنوب شهر، و ماهیت طبقاتی‌شان نیز در همین رابطه قابل تعریف است. (برای نمونه صنف لباس فروش ازپایگاه‌های مهم این جماعت است) (۲). در کنار مجموعه مداحان بازاری و کاسب، طیفی از مداحان از لایه‌های فقیر و بیکارجامعه هستند. بسیاری از آنان علاوه برمداحی، شبیه خوانی و پرده خوانی و تعزیه خوانی کرده‌اند. اکثر اینان اهل انواع فسق و فجور نیز بوده‌اند، به ویژه در قمار (قاپ بازی) سرآمد قماربازان جنوب شهرتهران بوده‌اند.
مداحان، تاجر و فقیر، با آخوندها پیوند نزدیک و حشر و نشر داشته و مجلس گرم کن‌شان بوده‌اند. درهنگامه‌ی تسلط مذهب شیعه در دوره صفویان، ترویج و تحمیل ذکر مصیبت خوانی و مداحی خاندان آل عبا بخشی از لایه‌ی اجتماعی‌ای که ویژگی ِ مثبت پهلوانی و جوانمردی و عیاری و لوطی گری نیز داشتند رابه ورطه مداحی و ذکر مصیبت خوانی سوق داد، و به این طریق دررگ فرهنگی و اخلاقی این دسته‌ها و گروه‌های اجتماعی خونی دیگرگونه به جریان افتاد، تا به امروز که مداحان به لات ترین دسته‌ی درون گروهی جاهل‌ها بَدَل شده‌اند. مداحان و آخوندها زیستگاه و مراوده بسیار نزدیکی داشته و دارند، گاه در کار یکدیگر مداخله کرده‌اند، به ویژه آخوندها که برای بازار گرمی، مداحی و روضه خوانی پاره‌ای از برنامه‌های‌شان بوده است.
مداحان شخصیتی دوگانه، ناپایدار و شناور دارند، اما بسان جاهل‌ها و لات‌های متدین و آخوندها وجه ” مطلوب و نکو نامی” جاهلی و لاتی‌شان (یا لوطی گری شان) تضعیف شده و از پدیده‌های پهلوانی و جوانمردی و عیاری و لوطی گری فاصله گرفته‌اند. پرروئی ووقاحت (یا به قول خودشان بی حیائی)، دروغگویی، نترسی (یا به قول خودشان کّله خری)، روحیه پرخاشگرانه و تهاجمی (دعوایی)، حیله گری، خلافکاری ازویژگی‌های روانی و رفتاری‌شان است. زبان جاهلی و لاتی نیز زبان بسیاری از آن هاست.
از نمونه‌های ماندگار، حرف‌های سعید حدادیان درباره رئیس جمهور سابقِ جمهوری اسلامی از بالای منبر است، وی احمدی نژاد را ” آفتابه ” می‌گیرد و می‌گوید: “… آقای احمدی نژاد عورتت زده بیرون، می‌بُرنشان، حزب الله اینجوریه، رگ لاتی مونم هس واسه اینجورموقع‌ها، عورتت زده بیرون بابا، یا الله، گندم کجارو خوردی؟ ”

۳

مداحی در دوره‌های مختلف درمضمون و محتوی، و نوع اجرا دچار تغییر بنیادین شده است. حیات ۴۳ ساله حکومت اسلامی دوره‌ی تغییر کیفی مدح و کمّی مداحان و تبدیل آنان به یک نیروی تاثیرگذاراست. مداحی در پیوند با خمینیسم با مضامین سیاسی روزمره درآمیخت و به صدای اسلام سیاسی بَدَل شد.
جنگ ایران و عراق ” بره کُشون” مداحان شد. از آهنگران (معروف به بلبل خمینی) و کویتی پور و حسین فخرى گرفته تا حاج ولی الله کلامی، حاج محمد رضا طاهری، حاج میثم مطیعی وحاج منصور ارضی (شمس المادحین) و حاج سعید حدادیان و حاج محمود کریمی و حاج احمد واعظی و ده‌ها مداح دیگر، بعداز جنگ به سیاستمدار، فیلسوف، اقتصاددان، دادستان، قاضی و معلم اخلاق بدل شدند.
مداحان به عنوان ابزارپیشبرد سیاست‌های سرکوبگرانه در میان ” لباس شخصی ها” و درنهادهای امنیتی، اقتصادی و فرهنگی حکومت اسلامی فعال بوده‌اند.
مداحان به عنوان یک نیروی سیاسی و تبلیغی در کنار ترویج خرافه، خشونت، رجزخوانی و جاهلیسم، با تغییر در محتوی و نحوه‌ی اجرای مدح همراه با به کارگیری موسیقی سنتی و مدرن، با تاثیر گذاری سیاسی – روانی، بخش بزرگی از قربانیان خود و رژیم اسلامی را ازمیان نوجوانان وجوانان گرفته‌اند. این نیرو به هنگام رخدادهای مهم سیاسی، مثل” انتخابات” و برگزاری نشست‌ها و مراسم مهم بسیج می‌شود تا نقش خود در راستای پیشبرد سیاست‌های ولی فقیه، ایفا کند. اینکه انتشار گفت و گوی ظریف (لو رفتن فایل صوتی ظریف) و مذاکره هسته‌ای هم در زمره‌ی ذکر مصیبت و مدح خاندان عصمت و طهارت قرار گرفته اسباب تعجب نیست، مداحی دیریست ابزار اِعمال سیاست درحکومت اسلامی و وسیله‌ی تبلیغ و تحکیم نظام فقاهتی شده است. رجزخوانی‌های سیاسی و مداحانۀ “سعید حدادیان و محمود کریمی” در زمره رجزخوانی هایی ست که سابقه تاریخی دارد. این موجودات سالیانی ست که بر بسترعوامی گری حتی از شکست‌ها و کوتاه آمدن‌ها و جازدن‌های‌شان پیروزی‌ها ساخته وبافته‌اند.
در حوزه‌ی سیاست، مداحان مُهر خود بر درگیری‌ها و تحول‌های و دعواهای درون حکومتی کوبیده‌اند، و نه فقط به عنوان مداح و آوازخوان، که درنقش خطیب و واعظ ازطریق تاثیرگذار ترین و قوی ترین رسانه‌ی عمومی و ارتباطی پای به میدان سیاست گذاشته‌اند و یاور ولی فقیه و بیت‌اش شده‌اند. مداحی در مسیری که از بیت رهبری حُکم می‌شد، راه خود ادامه داد.
در میان مداحان، نقش دو مداح لات، محمود کریمی (۳) و سعید حدادیان، که سوگلی‌های رهبر و بیت رهبری هستند چشمگیر است. مداحی محمود کریمی در رابطه با سخنان ظریف در فایل صوتی منتشر شده، و گسترش فعالیت مداحان در آستانه معرکه ” انتخابات” اسلامی، بار دیگر جایگاه و اهمیت مداحان در تحکیم و تداوم حکومت اسلامی را نشان می‌دهد.

****
۱

شعرخوانی حاج محمود کریمی در مورد “خیانت های ظریف”

حکایت تخته نرد و قماربازی امام حسین با خسروخان!

۲- در کنار صنف لباس فروش و صنف‌های دیگر بازاری، مداحان از صنف قصاب، بقال، نانوا و سبزی فروش نیزهستند. در حال حاضر مداحان مشاغل دیگری در کنار شغل نان و آبدارِ مداحی دارند. سعید حدادیان شاغل در نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه است، محمود کریمی در تجارت سنگ و سفال و آجر، عبدالرضا هلالی در تجارت چوب، منصورارضی، پارچه فروش و از مسؤلین صنف لباس فروش بود و…نسل جوان تر نیز در کنار مداحی در مراکز مختلف، از جمله مراکزقضائی و دانشگاهی و آموزشی جا داده شده‌اند.

۳- حاج محمود کریمی، به مداح هفت تیر کش معروف است، سیاسی ترین مداح بیت رهبری ست. هفت تیرکشی وی در دی ماه ۱۳۹۲ مشهورترش کرده است، این مداح جودوکارو کاراته باز، که از کودکی بنایی و نجاری کرده، و اکنون در “فعالیت‌های صنعتی” یعنی “بازارسنگ و سفال و آجر” نیز تجارت می‌کند، طی تصادف خودروی‌اش با یک خودروی پژو ۲۰۶، در بزرگراه بابایی به خودروی مذکور تیراندازی کرد. راننده پژو در همین رابطه گفت: ” من با خودروام یک لحظه سبقت گرفتم و بعد دوباره کنار آمدم. نمی‌دانم در ذهن آقای کریمی چه گذشت و چرا احساس خطر کردند که به ما شلیک کردند. ”