خبرگزاری هرانا
حق بر محیط زیست و مبانی فلسفی آن، از قواعد حقوق بشر و حقوق طبیعی نشأت گرفته شده است. ابتدایی ترین حق طبیعی انسان در این کره خاکی، «حق حیات» است. اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت مورد صدمه واقع شده است. گزارش پیش رو حاصل ثبت ۳۵ واقعه محیط زیستی ایران است که در روزهای اخیر منتشر و به هدف آگاهی سازی گردآوری شده‌اند. بر اساس این گزارش، در یک هفته اخیر دستکم ۵۶ شکارچی و صیاد غیر مجاز و ۶ قاچاقچی چوب بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند. طی هفته ای که سپری شد، مدیرکل منابع طبیعی استان سمنان از مجروح شدن یکی از قرق‌بانان این اداره کل در منطقه کالپوش شهرستان میامی توسط یکی از دامداران متخلف خبر داد. همچنین در جریان تیراندازی گروهی از شکارچیان غیرمجاز به سمت محیط بانان در پارک ملی قمیشلو استان اصفهان، خودروی محیط بانان واژگون و یکی از آنان دچار شکستگی از ناحیه کتف شد. بعلاوه چهار متهم در شهرستان زیرکوه که اقدام به آزار و اذیت یک بچه شتر و شتر مادر و انتشار تصاویر آن کرده بودند بازداشت شدند. طی هفته ای که گذشت شاخص کیفی هوا در هشت شهر استان خوزستان و همچنین شهرهای، اصفهان و اراک برای گروه های حساس ناسالم اعلام شد و دستکم ۲۲۷ هکتار از مراتع و جنگلها در استان های کرمانشاه، کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان و آذربایجان غربی در آتش سوختند. همچنین بنابر اعلام فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگلها، ۲۰۰ فقره آتش سوزی از ابتدای سال جدید در کشور به وقوع پیوسته است. در حوزه آلاینده های محیط زیستی نیز می توان به آلودگی سفره‌های زیرزمینی یزد با دفع غیربهداشتی فاضلاب بیمارستانی اشاره کرد. همچنین بنابر اعلام معاون پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان قزوین، رهاسازی غیرمجاز نخاله‌های ساختمانی در دامن طبیعت، از معضلات زیست محیطی این استان به شمار می‌رود. از دیگر اخبار محیط زیستی این هفته می‌توان به خطر خشک شدن تالاب هشیلان در استان کرمانشاه، به دلیل مدیریت ناکارآمد و پیامدهای ناشی از خشکسالی در سال جاری اشاره کرد.
به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، آسیب رسانی به جنبه های مختلف محیط زیست در ایران کماکان ادامه دارد. از سویی شهروندانی وجود دارند که به دلیل عدم آموزش یا نیازهای مالی دست به تخریب و آسیب رسانی به محیط زیست می زنند و از سوی دیگر نهادهای متولی در تلاش هستند تا از حجم این آسیب ها بکاهند، هر چند این تلاش ها قابل تقدیر است اما به نظر نمی آید حجم آن با شرایط محیط زیستی ایران تطبیق داشته باشد.
خشک سالی
خشکسالی می‌تواند باعث عدم توازن در میزان آب و در نتیجهٔ آن کمبود آب، نابودی گیاهان، کاهش عمق آب‌های سطحی و خاک مرطوب می‌شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که تبخیر سطحی و تبخیر آب از گیاهان از حد معمول در مدت معین بیشتر شود و عدم مدیریت صحیح منابع آبی در کشور، اثرات جبران ناپذیر این مهم را عمیقتر میکند.
بر همین اساس در نتیجه فقدان مدیریت کارآمد، خشکسالی و کمبود آب در بسیاری از استان های کشور رو به افزایش است و خسارات جبران ناپذیری را بر اکوسیستم این مناطق وارد کرده است.
در همین راستا مدیرکل منابع طبیعی وآبخیزداری استان کهگیلویه و بویراحمد اعلام کرد: پیامدهای خشکسالی بر جنگل ها و مراتع این استان بسیار جدی است و تقویت حمله آفت ها به درختان که پیش از این بخش وسیعی از جنگل های استان را تحت تاثیر قرار داده بودند از مهمترین آثار خشکسالی بر عرصه های طبیعی است.
غلام حسین حکمتیان افزود: ۴۰ هزار هکتار از مراتع کهگیلویه و بویراحمد تبدیل به بیابان و بیش از ۲ برابر این میزان در معرض بیابان شدن است. همچنین ۱۰۰ هزار هکتار از جنگل های استان در سال های گذشته به دلیل خشکسالی دچار خشکیدگی شده است.
از سوی دیگر علیرضا کاکاوند مدیر عامل آب و فاضلاب استان کرمانشاه از کاهش ۴۰ درصدی بارندگی در سال جاری خبر داد و گفت: با شرایط موجود امسال با خشکسالی مواجه هستیم. بعلاوه طبق آمار در استان کرمانشاه مجموع ۲ هزار لیتر کمبود آب داریم که نیاز ما ۷۵۰۲ لیتر بر ثانیه است.
مدیر کل محیط زیست استان کرمانشاه نیز اعلام کرد: تالاب هشیلان و بسیاری از رودخانه‌ها، تحت تاثیر کم آبی و کم بارشی در سال جاری هستند و اگر تمهیدات لازم در این راستا صورت نگیرد، احتمال خشک شدن این تالاب به عنوان یکی از اصلی‌ترین تالاب‌های استان کرمانشاه وجود دارد.
بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیست
یکی از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگلها،حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از منابع طبیعی، و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی می‌شود. بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.
طی هفته‌ای که گذشت، با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، دستکم ۵۶ شکارچی و صیاد متخلف که حاصل جمع آوری ۱۲ گزارش منابع رسمی است، در استان های هرمزگان، گیلان، سمنان، فارس، خراسان رضوی، اصفهان، مازندران و آذربایجان شرقی بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند.
بر اساس گزارشات منابع رسمی در هفته ای که سپری شد، بیش از ۳۲ تن چوب جنگلی که حاصل جمع آوری ۳ گزارش منابع رسمی است، در استان های، کرمانشاه و مازندران کشف و ضبط شده و دستکم ۵ متهم به مرجع قضایی معرفی شدند.
در خبری دیگر چهار متهم در شهرستان زیرکوه که اقدام به آزار و اذیت یک بچه شتر و شتر مادر و انتشار تصاویر آن کرده بودند، بازداشت شدند.
دیر زمانی ست که در سایه نبود حمایت های قانونی، بسیاری از محیطبانان و جنگل بانان کشور، طی درگیری های متعددی که با شکارچیان متخلف و یا قاچاقچیان چوب دارند، بر اثر اصابت گلوله متخلفین مذکور جان خود را از دست می دهند و یا مورد ضرب و شتم قرار می گیرند. شایان ذکر است که در پی وخیم تر شدن اوضاع اقتصادی کشور و بدنبال آن افزایش تخلفات محیط زیستی اعم از شکار غیر مجاز و قاچاق چوب، میزان این ناملایمتی ها توسط متخلفین رشد چشم گیری داشته است. علیرغم وعده های مسئولین مبنی بر رسیدگی مجدد، تجدید نظر و اصلاح قوانین مربوط به حمایت از قشر محیط بانان، تاکنون در زمره عمل اقدامی در این خصوص صورت نگرفته است.
در همین راستا طی هفته ای که سپری شد، در جریان تیراندازی گروهی از شکارچیان غیرمجاز به سمت محیط بانان در پارک ملی قمیشلو استان اصفهان، خودروی محیط بانان واژگون و یکی از آنان دچار شکستگی از ناحیه کتف شد.
همچنین مدیرکل منابع طبیعی استان سمنان از مجروح شدن یکی از قرق‌بانان این اداره در منطقه کالپوش شهرستان میامی توسط یکی از متخلف محیط زیستی خبر داد.
به گفته وی، این متخلف که قرق‌بان منابع طبیعی را از ناحیه پا و سر مجروح و گوش وی را نیز با چاقو بریده بود، بازداشت شده است.
حق تنفس و هوای پاک
بر اساس گزارش‌ها، سالانه تعداد پر شماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیون‌ها و قراردادهای بین‌المللی در این زمینه ندارد.
طی هفته ای که گذشت شاخص کیفی هوا در ۱۰ شهر از جمله اراک با میانگین شاخص ۱۲۸، اصفهان با شاخص ۱۱۵، آبادان با میانگین شاخص ۳۱۴، اهواز با شاخص ۱۵۷، سوسنگرد با شاخص ۱۵۸، شادگان با شاخص ۱۵۹و شوش با شاخص ۱۶۵، برای گروه های حساس ناسالم اعلام شد.
همچنین هوای بندر امام، حمیدیه و دزفول در استان خوزستان نیز در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس قرار داشت.
در خبری دیگر بنا بر اعلام شرکت کنترل کیفیت هوا پایتخت، از ابتدای سال جاری تاکنون، این شهر ۶۱ روز هوای قابل قبول، ۴ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس و دو روز هوای پاک داشته است.
شاخص کیفیت هوا (Air Quality Index = AQI) معیاری برای تعیین روزانه کیفیت هوا و میزان ارتباط آن با سطوح سلامتی افراد است که جزئیات آن در پی می آید:
از صفر تا ۵۰ در شرایط پاک (سبز)، ۵۱ تا ۱۰۰ در شرایط سالم (زرد و حد مجاز استاندارد یا حد سلامت)، ۱۰۱ تا ۱۵۰ در شرایط ناسالم برای گروه حساس (نارنجی)، ۱۵۱ تا ۲۰۰ در شرایط ناسالم برای همه (قرمز)، ۲۰۱ تا ۳۰۰ در شرایط بسیار ناسالم (بنفش) و ۳۰۱ تا ۵۰۰ در شرایط خطرناک (ارغوانی) تعیین شده است.
به طور کلی جنگلها در نتیجه عمل کربن گیری مرتباً گاز کربنیک هوا را که در اثر تنفس موجودات زنده و فعل و انفعالات شیمیایی و آلودگی های محیط زیست وارد هوا می‌شود جذب کرده و گاز اکسیژن را پس می‌دهد. از این رو باید مورد توجه ویژه ای قرار گیرند.
در همین راستا اکبر محمدیان رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان نقده برگزاری مانور نظامی در منطقه و عدم توجه به اخطارهای اداره محیط زیست شهرستان را، از دلایل مهم وقوع آتش سوزی اخیر در این تالاب دانست و افزود: با وجود تلاش جدی در مهار آتش سوزی؛ حدود ۶ هکتار از عرصه حساس این تالاب دچار حریق شده است.
همچنین علی عباس نژاد فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگلها اعلام کرد: طی سال جاری ۲۰۰ فقره آتش سوزی در مراتع و جنگل‌های کشور به وقوع پیوسته است.
بحران پسماند و آلاینده های محیط زیستی
از دیگر گزارشات محیط زیستی این هفته می‌توان به آلودگی سفره‌های زیرزمینی یزد با دفع غیربهداشتی فاضلاب بیمارستانی اشاره کرد.
مدیر محیط زیست آب منطقه‌ای یزد با هشدار نسبت به دفع غیربهداشتی فاضلاب بیمارستان شهید بهشتی تفت، ادامه این روند را موجب آلودگی سفره‌های زیرزمینی و پیامدهای ناشی از آن در منطقه دانست.
ناهید غلام نژاد افزود: فاضلاب‌های بیمارستانی حاوی آلودگی‌های زیادی از جمله مواد شوینده، آلودگی میکروبی و انگلی و سایر مواد شیمیایی مضر هستند که چنانچه وارد منابع آب زیرزمینی شوند، باعث آلودگی می‌شود که در این وضعیت، تصفیه منابع آبی آلوده شده نیز کار بسیار دشواری است.
همچنین وحید نوروزی؛ شهردار اسبق منطقه ۱۸ تهران اعلام کرد: با مدیریت درست پسماند در شهر تهران، می‌توان حدوداً ۱۰ درصد از بودجه شهرداری این شهر را از زباله تامین کرد.
در خبری دیگر معاون پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان قزوین اعلام کرد: رهاسازی غیرمجاز نخاله‌های ساختمانی در دامن طبیعت از معضلات زیست محیطی این استان است که سیما و منظر شهری را مخدوش میکند و تخریب محیط زیست را به دنبال دارد.