راینهارد باوم‌گارتن یکی از کارشناسان مسائل خاورمیانه در یکی‌ از شبکه‌های رادیو و تلویزیون آلمان در مقاله‌ای به تفاوت‌‌ها و اشتراکات طالبان، القاعده و داعش پرداخته است.

او در بررسی تاریخی خود ‌به این اشاره کرده که در گذشته، زمانی هم بوده که آمریکا هیچ نگرانی از اقدامات طالبان نداشت.

از دید او طالبان، القاعده و داعش یک عنصر مشترک دارند و آن چیزی نیست جز “رد ارزش‌های غربی”. آنها قاطعانه نظام دموکراتیک را که زن و مرد در آن از حقوق مساوی برخوردارند، رد می‌کنند. یک وجه اشتراک دیگر آنها رد هر گونه پارلمانی است که نمایندگان آن بر اساس انتخابات آزاد و سکولار برگزیده شده باشند.

همه این گروه‌ها می‌گویند تنها مبنای اقدامات سیاسی، زندگی اجتماعی و فعالیت اقتصادی باید موازین و قوانین شریعت اسلامی باشد. مهم‌ترین منابع قوانین شرعی نیز قرآن و مجموعه احادیث است.

تفسیر این منابع توسط نظریه‌پردازان و تئوریسین‌های این گروه‌های افراطی و تروریستی انجام می‌گیرد که گفته می‌شود جوامع اسلامی قربانی فتنه و ظلم غربی‌ها هستند و مبارزه با نفوذ غرب در کشورهای اسلامی یک وظیفه شرعی محسوب می‌شود.

تفاوت‌های آشکاری بین سه سازمان تروریستی از نظر ترکیب جمعیتی اعضای آن و مناطق جنگی یا حوزه جغرافیایی فعالیت‌های آنها وجود دارد.

طالبان محدود به افغانستان و مناطق مرزی پاکستان است. آنها اولین بار در سال ۱۹۸۴ ظاهر شدند. جنبش طالبان از مدارس قرآن در ولایت قندهار در جنوب افغانستان آغاز شد.

در سال ۱۹۹۴ طالبان برای نخستین‌بار به عنوان یک گروه شبه نظامی مسلح مطرح شد. آنها با پشتیبانی مالی عربستان سعودی، با حمایت سازمان سیا آمریکا و با مجهز شدن به تانک، خودرو و تسلیحات سنگین پاکستان پیروزی بی‌سابقه‌ای به دست آوردند.

در آن زمان شبه نظامیان متعددی از اقوام مختلف افغانستان که برای کسب قدرت در این کشور رقابت می‌کردند شکست خورند و یا بدون جنگ به طالبان ملحق شدند. در ۲۶ سپتامبر ۱۹۹۶ طالبان کابل را تصرف و بر اساس قوانین شرعی یک دولت اسلامی اعلام کردند.

زمانی آمریکا از طالبان نگرانی نداشت

در آن ‌زمان شرکت‌های نفتی آمریکایی دیدی مثبت به این روند داشتند و بیشتر به فکر این بودند که نفت و گاز آسیای میانه را از طریق افغانستان به پاکستان در اقیانوس هند انتقال دهند و با احداث خط لوله‌هایی لازم سود زیادی به دست آورند.  

اما روابط طالبان و آمریکا در اواخر دهه ۹۰ تیره شدز چون رهبری طالبان سرسختانه از استرداد اسامه بن لادن، رهبر القاعده به آمریکا امتناع کرده بود.

واشنگتن بن لادن را مسئول حملات تروریستی علیه اهداف آمریکا اعلام کرده بود.

در اوت ۱۹۹۸ تروریست‌های القاعده با خودروی بمب‌گذاری شده به سفارت آمریکا در نایروبی حمله کردند. در این حمله ۲۱۳ نفر کشته و چهار هزار و ۵۰۰ نفر زخمی شدند. در همان زمان یک خودروی بمب‌گذاری شده در مقابل سفارت آمریکا در دارالسلام نیز منفجر شد. در این حادثه نیز ۱۱ نفر کشته شدند.

“القاعده، گروه ترویستی بی‌ریشه”

بن لادن در سال ۱۹۸۸ در پیشاور پاکستان شبکه تروریستی القاعده را به همراه یاران و همفکران خود تاسیس کرد.

بر خلاف طالبان که پشتوانه اصلی آن پشتون‌هاست، القاعده وابسته به یک قوم یا یک کشور خاصی نیست. این گروه به عنوان مجموعه‌ای از افراد آموزش‌دیده عرب فعالیت خود را در دهه ۸۰ در افغانستان علیه ارتش شوروی آغاز کرد.

این گروه بعدا به یک شبکه بزرگ تروریستی تبدیل شد و هدفش را “مبارزه با دشمنان خدا” اعلام کرد. که پس از خروج مسکو از افغانستان دشمنان اعلام‌شده، آمریکا و همچنین رهبران عرب متحد با واشنگتن و اسرائیل را شامل می‌شد. حوزه اصلی فعالیت گروه القاعده کشورهای عربی، آفریقای غربی و آسیای جنوب شرقی است.

تروریست‌های القاعده حملاتی را در سراسر جهان با ده‌ها هزار کشته انجام دادند تا انقلابی را برای “تحقق حکومت خدا بر روی زمین” آغاز کنند.

داعش برخاسته از القاعده

داعش (دولت اسلامی) از شاخه القاعده در عراق جدا شد و وحشیانه‌ترین سازمان تروریستی محسوب می‌شود. این گروه مسئول قتل عام، بردگی، بریدن سر مردم، سوزاندن و اعدام انسان‌های بیشماری است.

حامیان داعش بیشتر مسلمانان افراطی سنی‌مذهب هستند. از سال ۲۰۱۴ به بعد داعش موفق شد مناطق وسیعی را در عراق و شمال سوریه تحت کنترل خود درآورد.

داعش حامیانی از جمله در کشورهای عربی پیدا کرد و موفق شد شماری از جوانان عمدتا مسلمان کشورهای اروپایی را نیز جذب کند. اما ائتلاف جهانی علیه داعش “خلافت” این گروه را در هم شکست.

شکی نیست که پیروزی طالبان در جنگ افغانستان هر دو گروه القاعده و داعش را تقویت کرده است. گروه القاعده در شبه جزیره عربستان پیروزی طالبان و “شکست و بیرون راندن متجاوزان” را نیز تبریک گفته است.

بازگشت دوباره طالبان به قدرت

جهانیان شاهد آن بودند که طالبان تحت حمایت پاکستان چقدر قوی هستند و آنها در چند روز گذشته به طرز چشم‌گیری در افغانستان قدرت خود را نشان دادند.

فعالیت‌های القاعده و داعش نیز برای بسیاری از کارشناسان یک راز و معما بوده است اما بسیاری از ناظران معتقدند که شبکه‌ها و گروه‌های شبه‌نظامیان تروریستی داعش همچنان تهدیدی جدی در سوریه و عراق محسوب می‌شوند.

پیروزی طالبان در افغانستان نگرانی دیگری را نیز برانگیخته است و آن اینکه افغانستان به مامنی برای تروریست‌های اسلامی تبدیل شود و سبب بی‌ثباتی کشورهای دیگر گردد.

از: دویچه وله