پرویز پیران
محمدحسین نجاتی
در روزهایی که دانشجویان و برخی اعضای هیات‌علمی منتظر بازگشت استادانی همچون پرویز پیران به دانشگاه علامه‌طباطبایی هستند، مسوولان گروه جامعه‌شناسی این دانشگاه اقدام به تخلیه وسایل و اسناد پرویز پیران از اتاق وی و انتقال آنها به آبدارخانه این گروه کردند. در هفته‌ای که گذشت، ته‌مانده سیاست‌های رایج در دانشگاه علامه‌طباطبایی دفتر یکی از مطرح‌ترین استادان جامعه‌شناسی کشور را نشانه گرفت. پرویز پیران، استاد مطرح جامعه‌شناسی دانشگاه علامه‌طباطبایی چهارشنبه هفته گذشته با مراجعه به دانشگاه علامه‌طباطبایی برای حضور در جلسه رساله دکترای یکی از شاگردان خود، با تخلیه اتاق کاری خود در آبدارخانه گروه جامعه‌شناسی مواجه شد.
او در این رابطه به «شرق» می‌گوید: اینجانب پس از اینکه برای یک فعالیت علمی در خارج از کشور در یکی از مراکز دانشگاهی معتبر دنیا به‌سر می‌بردم، روز سه‌شنبه ۲۶شهریور به کشور بازگشتم، پس از آن برای حضور در جلسه رساله دکترای یکی از شاگردان خود در دانشکده معماری و تخلیه اتاق خود پیروی وعده‌ای که داده بودم به دانشکده علوم‌اجتماعی مراجعه کردم. در ابتدا در اتاق قفل بود و نیروی خدماتی گروه، دایما ابراز شرمندگی می‌کرد که باعث تعجب من شد.
در ادامه پس از حضور در جلسه رساله دکترا به گروه جامعه‌شناسی برگشتم و با تخلیه‌شدن وسایل اتاق کاری‌ام در آبدارخانه دانشکده و تخریب بخش زیادی از وسایل خود مواجه شدم. او در پاسخ به این سوال که میزان تخریب و مفقودشدن وسایل کاری شما چقدر بوده است، می‌گوید: متاسفانه وسایل کاری‌ام تخریب شده است، لوح‌های تقدیر بنده شکسته و از بین رفته است، فیش‌های درسی که طی ۲۵سال آنها را جمع‌آوری کرده‌ام و در کلاس‌ها تدریس می‌کردم مفقود شده است و معلوم نیست حاصل این‌همه سال تدریس چه شده است.
استاد تمام جامعه‌شناسی در ادامه می‌افزاید: تعدادی از آخرین یادداشت‌های علمی من و نسخه ویرایش‌نشده دو کتاب من که در زمان عدم حضور من در ایران تایپ شده بود و دوستان من پس از تایپ در اتاق من گذاشته بودند نیز مفقود شده است که بخش عمده‌ای از نگرانی‌های من در این زمینه است. او تاکید می‌کند بخش عمده نگرانی، تعجب و ناراحتی من این است که میز دفتر من و اوراق کشوهای آن تا روز چهارشنبه بیست‌وهفتم شهریور تخلیه نشده بود و دقیقا روزی که من قرار بود پا به دانشگاه بگذارم با این شیوه تخلیه شده است. این اقدام تعجب‌برانگیز در حالی صورت می‌گیرد که بر اساس اطلاعات جمع‌آوری‌شده از سوی برخی شاگردان دکتر پرویز پیران این اقدام با هماهنگی و تایید مدیر گروه جامعه‌شناسی دانشگاه علامه‌طباطبایی و یکی از استادان این گروه صورت گرفته است.
پیران همچنین در پاسخ به این سوال که آیا «مسوولان گروه جامعه‌شناسی پیش از این هماهنگی‌ای با شما برای تخلیه دفتر کاری‌تان باتوجه به بازنشستگی شما در این دانشگاه داشته‌اند؟» می‌گوید: «اوایل مردادماه امسال از گروه جامعه‌شناسی با من تماس گرفتند و گفتند که باید اتاق خالی شود، من هم گفتم که عازم یکی از مراکز دانشگاهی در خارج از کشور هستم و با توجه به اینکه در تابستان دانشگاه تعطیل است، اواخر شهریور پس از بازگشت از سفر خود اتاق را خالی می‌کنم و آنها درخواست من را پذیرفتند، اما پس از بازگشت با این صحنه‌ها مواجه شدم.»
پرویز پیران کیست؟
پرویز پیران متولد ۱۳۲۹ همدان است. پدر او فارغ‌التحصیل دانشکده افسری بوده و تحصیلات عالیه‌ای معادل با کارشناسی‌ارشد را با طی کردن دوره دانشکده تکمیلی نظام داشته است. او در سال ۱۳۴۹ تحصیل در رشته جامعه‌شناسی دانشکده ادبیات و علوم‌انسانی دانشگاه ملی (شهید بهشتی بعدی) را آغاز می‌کند. برجسته‌ترین استادش آقای محمدرضا مظهری بوده؛ هم‌او که به پیران توصیه می‌کند برای ادامه تحصیل به خارج از کشور برود.
پیران در این‌باره می‌گوید: «من خودم را مدیون او می‌دانم. آدمی بسیار ارزشمند در علم، سلوک و رفتار بود. بقیه استادان ما هم برجسته بودند ولی این خیلی شاخص‌تر بود.» در سه‌سال از چهارسال تحصیل در مقطع لیسانس، از نظر معدل، شاگرد اول دانشگاه شده و در سال ۱۳۵۳ هم فارغ‌التحصیل می‌شود. یک‌ماه پس از شروع تحصیل در مقطع فوق‌لیسانس جامعه‌شناسی دانشگاه تهران، عزمش را جزم می‌کند که برای ادامه تحصیل به خارج از کشور برود و در نهایت در دانشگاه ایالتی مورهد ایالات‌متحده تحصیلاتش را تداوم می‌بخشد و پس از ۱۱ماه، فارغ‌التحصیل می‌شود و به‌عنوان دستیار پروفسور پلی فورپ، استاد معروف جرم‌شناسی آمریکا در همان دانشگاه مشغول به کار می‌شود.
عنوان پایان‌نامه‌اش «تحلیل محتوای اشعار سفیدپوستان از نظر روانشناسی اجتماعی» بوده و او می‌خواسته تاثیر تبعیض نژادی را در اشعار و ترانه‌های سیاهپوستان مطالعه کند و نتیجه هم می‌گیرد که تبعیض نژادی چگونه در ریتم و محتوای اشعار و ترانه‌های سیاهپوستان تاثیر گذاشته و سرخوردگی آنها را منعکس می‌سازد.
در مقطع تحصیل دکترا، در دو گرایش توسعه و روش‌شناسی به کسب علم می‌پردازد و تاریخ‌نگاری مکتب آنال فرانسه را برای تز دکترا مورد بررسی قرار می‌دهد و شاید جزو اولین کسانی بوده که در ایالات‌متحده به معرفی مکتب مذکور پرداخته است.
در این مقطع، از دانش و آگاهی رابرت جی آنتونیو، جامعه‌شناس شهیر آمریکایی بهره‌های فراوانی می‌برد و در زمانی که مشغول تحصیل در مقطع دکترا بوده به‌عنوان مربی، تدریس در دانشگاه کانزاس را آغاز می‌کند و با اخذ مدرک دکترا، عضو هیات علمی دوره‌های فوق‌لیسانس و دکترای دانشگاه مذکور می‌شود. او جمعا چهارسال در دانشگاه کانزاس تدریس کرده و در آن مدت در هفت کنفرانس ملی و بین‌المللی شرکت کرده و شش مقاله به زبان انگلیسی به چاپ می‌رساند.
همزمان با تحولات انقلاب ایران به وطن بازمی‌گردد. در زمان تحصیل در مقطع دکترای جامعه‌شناسی به‌عنوان دانشجوی برجسته شناخته می‌شود و جایزه دی کلارک را به همین مناسبت دریافت می‌کند. پرویز پیران به کشور بازمی‌گردد و به تدریس در دانشگاه علامه‌طباطبایی و دانشکده‌های هنرهای زیبای دانشگاه تهران و دانشکده علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی می‌پردازد. او در ضمن تالیف سه کتاب به زبان انگلیسی که توسط سازمان‌ملل‌متحد چاپ شده را در کارنامه کاری خود ثبت می‌کند. تاکنون از او حدود ۵۰مقاله به زبان فارسی و ۱۰مقاله به زبان انگلیسی به چاپ رسیده است. پرویز پیران در ادامه با تمرکز بیشتر فعالیت‌های خود در حوزه جامعه‌شناسی شهری بعد از دو دهه تحقیق میدانی تاکید می‌کند مفهوم «حاشیه‌نشینی» از اساس نادرست است و به‌جای آن کاربرد اصطلاح «اسکان غیررسمی» را توصیه می‌کند.
همچنین او نظریه «مقیاس شهری و مقیاس ابنیه منفرد» را به کنگره جهانی معماری شهر در دانشکده معماری دانشگاه فلورانس ایتالیا ارایه کرد و با این طرح، علت پانگرفتن «شهروند» به‌معنای واقعی را به معضل زورمندمداری نسبت می‌دهد. این تئوری در مجله بین‌المللی «مورفولوژی شهری» وابسته به انجمن جهانی فرم شهری در سال ۱۹۹۹ به‌طور مفصل مورد بحث قرار گرفت. طرح شورایاری، طرح محله پاک، طرح سبزخواهان ایران و طرح شهروندمداری از دیگر طرح‌های ارایه‌شده توسط او است.
پرویز پیران، مشاور ارشد سازمان‌ملل‌متحد است و در سال ۲۰۰۲ جایزه دفتر عمران این سازمان را به‌خاطر توسعه محلی و فقرزدایی شیرآباد زاهدان دریافت کرد. او مدیر پروژه کنفرانس جهانی بازسازی بم بود که موافقتنامه آن به امضای کوفی عنان و سیدمحمد خاتمی رییس‌جمهور سابق ایران رسید و هم‌اکنون او طرح توسعه ناحیه‌محور را برای شهر بم بنابه درخواست سازمان‌ملل‌متحد تدوین کرده است. او پس از ۳۵سال فعالیت علمی سال گذشته به‌طور اجباری از دانشگاه علامه‌طباطبایی بازنشسته شد. ناظران اجتماعی بازنشستگی او را یکی از بزرگ‌ترین ضربه‌ها به گروه جامعه‌شناسی دانشگاه علامه‌طباطبایی تحلیل و از آن به‌عنوان خسارتی جبران‌ناپذیر یاد می‌کنند
از: شرق
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید