اقتصاد ایران، تا زمانی که محدوده فعالیت‌های سپاه پاسداران و زیرمجموعه‌های آن مشخص و مرزبندی نشده باشد، نمی‌تواند بند از دست و پای خود بگشاید و شکوفا شود. از سوی دیگر، تا بخش خصوصی کاملا فعال نشود و سرمایه‌های کشور به جای دلالی دلار و طلا و زمین در حوزه تولید ملی به کار نیفتد، امیدی به رهائی ایران از بحران شدید اقتصاد بیمار فعلی نیست
حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی با چند موضع گیری متناقض سبب شده است که نقش سپاه پاسداران در فعالیت های اقتصادی بزرگ ایران بار دیگر مورد بحث محافل اقتصادی و سیاسی قرار گیرد و در برخی رسانه ها بازتاب یابد.
روحانی، پیش از معرفی کابینه خود در یک کنفرانس خبری گفت که اقتصاد ایران حالت انحصاری به خود گرفته و باید از این وضعیت رها شود. با توجه به این که بسیاری از انحصارات در چنگ سپاه است، سخنان آقای روحانی این خوش گمانی را ایجاد کرد که ممکن است دولت جدید با هدف تقویت بخش خصوصی فعالیت های سپاه را محدود کند.
این خوش گمانی اما دیری نپائید. رئیس جمهور در نشستی دیگر احتمالا برای جلوگیری از نگرانی فرماندهان سپاه گفت: چه کسی گفته است که سپاه باید از فعالیت های اقتصادی دور بماند؟ و بعد توضیح داد که خوب است سپاه در حوزه های اقتصادی خاص و مبارزه با قاچاق فعالیت کند. او به طور غیر مستقیم مطرح کرد که هم سپاه و هم بخش خصوصی باید فعال شوند و سپاه رقیب بخش خصوصی نباشد.
ضرورت تقویت بخش خصوصی و تولید ملی
اقتصاد ایران، تا زمانی که محدوده فعالیت های سپاه پاسداران و زیرمجموعه های آن مشخص و مرزبندی نشده باشد، نمی تواند بند از دست و پای خود بگشاید و شکوفا شود. از سوی دیگر، تا بخش خصوصی کاملا فعال نشود و سرمایه های کشور به جای دلالی دلار و طلا و زمین در حوزه تولید ملی به کار نیفتد، امیدی به رهائی ایران از بحران شدید اقتصاد بیمار فعلی نیست.
هرچند که تحریم های اقتصادی آسیب های شدیدی به اقتصاد ایران وارد کرده اند، اما عامل همه بحران ها نیستند، بلکه انتقال بخش قابل توجهی از مراکز اقتصادی و تولیدی کشور به نهادهای وابسته به دولت یا غیرخصوصی و مدیریت ناکارآمد این مراکز نیز سهم عمده ای در سقوط اقتصاد ایران داشته است. بنابراین باید حوزه های فعالیت سپاه بازشناسی و برحسب مناقع ملی مرزبندی شود.
قرارگاه خاتم الانبیاء و اقمار آن
از شرکت‌ها و مؤسسات وابسته به سپاه پاسداران آمار دقیقی در دست نیست. تنها نکته ای که همه منابع خبری و اقتصادی بر سر آن اتفاق نظر دارند، نقش بسیار گسترده قرارگاه خاتم الانبیاء و شرکت‌های متعلق به آن در فعالیت‌های اقتصادی است.
پس از پایان جنگ ایران و عراق، سپاه ابتدا قرارگاه بازسازی قرب و اندکی بعد قرارگاه خاتم الانبیاء را تشکیل داد. سعیدی، نماینده ولی فقیه در سپاه پاسداران، تیرماه سال ۱۳۸۵ در گفت‌وگو با روزنامه شرق گفت: «هدف تشکیل قرارگاه خاتم الانبیاء، بهره برداری از ماشین آلات و امکاناتی بود که در جریان جنگ مورد استفاده نظامی داشت، اما پس از جنگ می‌توانست در بازسازی خرابی‌های آن مورد بهره برداری قرار گیرد».
نخستین شرکت‌های زیر پوشش قرارگاه خاتم الانبیاء، شرکت‌های رزمندگان و رزمجو بودند که به وسیله فرماندهان سپاه اداره می‌شدند، اما بر تعداد آن‌ها به سرعت افزوده شد. به گفته سردار سرتیپ عبدالرضا عابدزاده، جانشین قرارگاه خاتم الانبیاء، این قرارگاه تنها تا تیرماه سال ۱۳۸۵ یک هزار و ۲۲۰ پروژه صنعتی و معدنی را اجرا کرد و هنوز ۲۴۷ پروژه دیگر را در دست اجرا داشت.
از مؤسسه کوثران به عنوان یکی دیگر از شرکت‌های بزرگ وابسته به سپاه می‌توان یاد کرد. در زمان ریاست جمهوری خاتمی، اجرای طرح توسعه شبکه آبیاری امیدیه خوزستان به این موسسه سپرده شد. پروژه مذکور آبیاری ۸۸۰۰ هکتار از اراضی امیدیه را در بر می‌گرفت. در فروردین ماه سال ۱۳۸۵ قرارگاه خاتم الانبیاء ماموریت ساخت ۴ مخزن ذخیره نفتی را در جزیره خارک به عهده گرفت.
جنجال اسکله ها و فرودگاه پیام
آنچه بیش از همه در زمینه فعالیت‌های عظیم اقتصادی سپاه پاسداران تاکنون جنجال برانگیخته، نقش این ارگان در اداره اسکله ها و فرودگاه پیام بوده است. برای نخستین بار مهدی کروبی، هنگامی که ریاست مجلس ششم را به عهده داشت اعلام کرد که سپاه پاسداران ۶۰ اسکله غیرمجاز در جنوب کشور ایجاد کرده است. پس از آن، علی قنبری نماینده مجلس ششم به صراحت گفت: «متاسفانه یک سوم واردات کشور از طریق بازارهای غیرقانونی، اقتصاد زیرزمینی و اسکله‌های غیرمجاز صورت می‌گیرد.»
یکی دیگر از حوزه‌های فعالیت جنجال‌برانگیز سپاه پاسداران کنترل فرودگاه پیام کرج است. این فرودگاه، ظاهرا یک فرودگاه پستی است، اما علی یونسی، وزیر اطلاعات دولت خاتمی در اسفندماه سال ۱۳۸۳ پیرامون وضعیت این فرودگاه چنین گفت:
«فقط در سال ۱۳۸۳ پانزده میلیارد تومان کالای قاچاق در فرودگاه پیام کشف شد. بسیاری از کالاها، در این فرودگاه بدون حضور ماموران گمرک و یا با ارزش‌گذاری بسیار پائین ترخیص شده‌اند».
آبان ماه سال ۱۳۸۴، یعنی یک سال پس از افشاگری وزیر اطلاعات، رئیس مجمع قضائی مبارزه با فساد اقتصادی اعلام کرد: «پرونده قاچاق فرودگاه پیام تا یک هفته دیگر برای صدور کیفرخواست تسلیم دادستان می شود». اما درباره روند پی‌گیری این پرونده دیگر اطلاع چندانی به افکار عمومی داده نشد.
خط لوله هفتم گاز و متروی تهران
جنجال بزرگ دیگر را، عقد بدون مناقصه قراردادهای عظیم خط لوله هفتم گاز عسلویه، تکمیل متروی تهران و توسعه فازهای ۱۵ و ۱۶ میدان پارس جنوبی برانگیخت، که حجم آن‌ها نزدیک به هفت میلیارد دلار بود.
خط لوله هفتم قرار بود با یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار هزینه، گاز را به سیستان و بلوچستان برساند. در مرحله بعدی، این خط لوله باید در مرز پاکستان به خط لوله آزادی وصل می شد. حجم قرارداد در این حالت به حدود دو میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار افزایش می یافت. طرف قرارداد، قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء بود.
قرارداد توسعه متروی تهران به صورت مشترک از سوی وزارت نفت، شرکت ملی ساختمان و شرکت قرب با متروی تهران به امضاء رسید. حجم این قرارداد معادل دو میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار بود. شرکت ملی ساختمان به سپاه پاسداران و شرکت قرب به بنیاد مستضعفان وابسته‌اند.
طرح توسعه فازهای ۱۵ و ۱۶ میدان پارس جنوبی نیز با حجمی معادل دو میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار، مستقیما با قرارگاه خاتم الانبیاء منعقد شد. به طور کلی، از زمان روی کارآمدن محمود احمدی نژاد فعالیت‌های اقتصادی سپاه پاسداران بیش از همیشه گسترش یافت. جنجالی ترین اقدام سپاه در این دوران خرید سهام شرکت مخابرات بود به ارزش تقریبی ۷ میلیارد دلار بود که گفته می شود بخش عمده پول آن هنوز هم پرداخت نشده است.
حضور سپاه در سیاست
احمدی نژاد در دولت نهم شش تن از وزیران خود را از میان فرماندهان سپاه پاسداران برگزید. پیش از آن حدود ۶۰ نفر از فرماندهان سپاه نیز وارد مجلس دوره هفتم شده بودند. به این ترتیب، نفوذ سپاه در بخش قانون‌گذاری و اجرائی به شدت گسترش یافت و از این نفوذ برای گسترش منافع اقتصادی بهره برداری به عمل آمد.
یکی دیگر از قراردادهای مهمی که دولت احمدی نژاد با قرارگاه خاتم الانبیاء بست، قرارداد توسعه اسکله بندر شهید بهشتی چابهار بود. پس از عقد این قرارداد معاون وزیر راه و ترابری به خبرگزاری جمهوری اسلامی گفت: «قرارگاه خاتم الانبیاء با عقد یک قرارداد ۳۴۱ میلیون دلاری، اجرای این طرح را ظرف سه سال به عهده گرفته است».
بیشتر طرح های عظیمی که قرارداد آن ها در سال های گذشته با قرارگاه خاتم الانبیاء، شرکت های وابسته به آن و سپاه بسته شد، هنوز هم مورد بهره برداری قرار نگرفته است. مهم ترین تاثیر منفی حضور سپاه در طرح ها، تضعیف بخش خصوصی و ورشکستگی بسیاری از شرکت ها به ویژه در عرصه راه و ساختمان بوده است.
از: گویا
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید