اواسط دهه ۷۰ وقتی برای اولین بار بحث آلودگی هوا مطرح شد، قضیه فقط مربوط به تهران بود و پایتخت نشینان. حالا اما تهران و شهرستان ندارد، دیو آلودگی غیراز تهران در ۸شهر دیگر هم هر از گاه بیرون می خزد و زندگی را به کام شهروندان سخت می کند.
عصر ایران ؛ صدرا محقق – داستان آلودگی هوای تهران تکراری ترین داستان زندگی ساکنان این شهر است. داستانی که از چهل سال پیش تا کنون در همه ۱۲ ماه سال جز روزهایی اندک، در حال روایت و تکرار است. در همه این سالها هم هر چقدر جلوتر آمدیم بر حجم و شدت این آلودگی افزوده شد. از سویی همیشه هم اوج این آلودگی در فصلهای سرد سال و به خصوص ماه های مهر، آبان، آذر و دی و بهمن است.
در این هنگام از سال به دلیل وقوع پدیده وارونگی دما ذرات معلق تولید کننده آلودگی همراه با هوای سردی که شهر را در می گیرد پایین می آیند و راه نفس کشیدن بی دغدعه را بر شهروندان می بندند. امسال هم مثل همیشه بلافاصله با سرد شدن هوا دیو آلودگی به عادت همیشگی این سالهایش از خواب بیدار شد و شهر را در بر گرفت.
اولین زمزمه های سرما از روز سه شنبه پانزدهم مهر ماه شروع شد که یکباره دمای هوا حدود پنج تا ده درجه خنکتر شد، از شب همان روز هم مهی از گرد و غبار چون چادری خاکستری بر کل شهر کشیده شد تا شروع فصلی جدید از شدت گرفتن آلودگی هوایی را به پایتخت نشینان و مسوولان هشدار دهد. البته داسنان آلودگی قدیمی تر از این حرفهاست.
اولین باری که کارشناسان خطر آلوده شدن هوای تهران به دود و دم تولید شده توسط خودروهای در حال حرکت در سطح شهر و کارخانه های در حال کار در حاشیه شهر را گوشزد کردند به سالهای پیش از انقلاب و دهه چهل بر می گردد.
روزهایی که پایتخت ایران لحظه به لحظه در حال بزرگ شدن و وسعت گرفتن بود. با این حال آن سالها هنوز این قضیه آنقدرها جدی نبود که جدی گرفته شود.
سالها گذشت و انقلاب شد و دهه شصت تمام شد و دوران سازندگی فرارسید. تازه در آن سالها بود که همه دیدند نمی توان موضوع آلودگی هوا را که روز به روز شدیدتر می شود را نادیده بگیرند. این شد که از آن تاریخ تا کنون همیشه هر کس اعم از کارشناس و مسوول و روزنامه نگار و دوست دار محیط زیست به سهم خود از خطرات این بلای هولناک و نفس گیر سخنی بر زبان راندند.
با این همه هشدارهای هیچکدام به خرج آنها که مسوولند و می توانستند کاری کنند نرفت و آلودگی هر سال بحرانی تر از سال قبلش می تازد. این آخرین آمارهای اعلام شده از سوی مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران است، او از افزایش ۵۵ درصدی تعداد روزهای ناسالم در نیمه اول مهرماه نسبت به مدت مشابه در سال گذشته خبر داد.
یوسف رشیدی افزود: در ۱۵ روز ابتدایی مهرماه سال جاری هوای پایتخت تنها دو روز در شرایط سالم بود، هوای پاک نداشت و ۱۳ روز را در هوای ناسالم سپری کرد. به گفته وی، این در حالی است که در همین مدت در سال گذشته ۹ روز هوای پایتخت در شرایط سالم و شش روز در شرایط ناسالم قرار داشت و البته سال گذشته هم در نیمه اول مهرماه هیچ روزی در شرایط پاک نبود.
همین آمار به تنهایی و به اندازه کافی گویای وخیم شدن وضع نسبت به سال گذشته است. علاوه بر این آمارهای شش ماهه اول امسال هم این ادعا را تایید می کند. این آمار را هم همان شرکت کنترل کیفیت هوای تهران داده است: از ۲۰۱ روزی که از ابتدای سال جاری تاکنون سپری کرده ایم هوای پایتخت دو روز در شرایط پاک، ۱۳۰ روز در شرایط سالم و ۶۹ روز در شرایط ناسالم بوده است. در همین مدت در سال گذشته هیچ روز پاکی در هوای تهران گزارش نشد و تعداد روز های سالم و ناسالم به ترتیب معادل ۱۳۶ و ۶۵ روز بوده است. بنابراین از ابتدای سال جاری تا امروز تعداد روز های ناسالم در تهران چهار روز بیشتر از سال گذشته بوده است.
از سویی این نکته نیز گفتنی است که اواسط دهه ۷۰ وقتی برای اولین بار بحث آلودگی هوا مطرح شد، قضیه فقط مربوط به تهران بود و پایتخت نشینان. حالا اما تهران و شهرستان ندارد، دیو آلودگی غیراز تهران در ۸شهر دیگر هم هر از گاه بیرون می خزد و زندگی را به کام شهروندان سخت می کند. اهواز، کرج، تبریز، مشهد، اصفهان، شیراز، اراک و کرمان هم چند سالی است با معضل آلودگی هوا دست به گریبانند، اهواز مرکز استان خوزستان حتی به لطف گرد و غبار همیشگی کشورهای همسایه، سال میلادی گذشته را با رتبه آلوده ترین شهر دنیا از سوی سازمان بهداشت جهانی به پایان رساند.
این در حالی است که بیشتر از ۱۰ سال پیش از این قرار بود طرحی تحت عنوان طرح جامع کاهش آلودگی هوای پایتخت برای مبارزه با این بحران تهیه و هر ساله اجرایی شود، کار از کار تهران که گذشته چون به عقد دایم آلودگی درآمده و هلهله آلاینده ها در هوای آن پدیده ای امری همیشگی شده، اما کم کاری مسوولان برای یافتن راهی درست جهت کنترل آلودگی آنقدر ادامه پیدا کرد که غیر از تهران دیگر کلانشهرهای ایران هم به دام آلودگی افتادند.
البته بالأخره سال گذشته طرح جامع کاهش آلودگی هوای کلانشهرهای کشور نهایی و برای اجرا ابلاغ شد مشخص نیست این طرح چه مقدار می تواند اثر گذار باشد اما بر اساس آنچه دو روز پیش استاندار جدید تهران گفت به نظر می رسد هنوز هم تنها راهکار مقابله با بحران آلودگی همان حربه های زودگذر و موقتی همیشگی باشند.
این متن گفته های حسین هاشمی استاندار تهران است:” با توجه به اینکه احتمال افزایش شدت آلودگی هوا وجود دارد، در صورتی که روند آلودگی به سمت اضطرار برود تصمیمات جدیدی برای تردد و ساعت‌های کاری اتخاذ خواهیم کرد. در واقع به محض اینکه آلودگی هوا به شرایط اضطرار برسد کمیته اضطراری آلودگی هوا تشکیل شده و در مورد ساعت کار ادارات و تردد مردم، تذکرها داده شده و تدابیر لازم اتخاذ می‌شود.”
همانطور که این اظهارت نشان می دهد هنوز هم اصلی ترین راهکارها برای مقابله با آلودگی طرح هایی موقتی مثل افزایش دامنه زوج و فرد خودروها، تعطیلی ادارات دولتی و کاهش ساعات کاری کارمندان و… است. با این حال باید دانست که معضل آلودگی با این طرح هایی که تنها حالت مسکن های لحظه ای دارد حل نمی شود. تجربه هم نشان داده است سال به سال این بحران جدی تر و هولناکتر از قبل می شود. باید به دنبال راه حل هایی اساسی تر و ریشه ای تر بود.
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید