خبرگزاری هرانا – حق بر محیط زیست و مبانی فلسفی آن، از قواعد حقوق بشر و حقوق طبیعی نشأت گرفته شده است. ابتدایی ترین حق طبیعی انسان در این کره خاکی، «حق حیات» است. اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت مورد صدمه واقع شده است.

گزارش پیش رو حاصل ثبت ۵۸ واقعه محیط زیستی ایران است که در روزهای اخیر منتشر و به هدف آگاهی سازی گردآوری شده است. در هفته‌ای که گذشت، دستکم ۵۴ صیاد و شکارچی غیرمجاز بازداشت و به مراجع قضائی معرفی شدند. بعلاوه بیش از ۱۹ تن چوب جنگلی قاچاق و ۱۵ اصله درخت در ۴ استان کشور کشف و ضبط شده و مجموعا ۲۱ متخلف در این راستا بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند. از سوی دیگر مسئولان و کارشناسان متعددی از وضعیت بحرانی منابع آبی کشور خبر دادند که در این گزارش به تعدادی از آنها پرداخته شده است. در هفته ای که سپری شد بحران فرونشست زمین، معضلی که اکثر مناطق ایران به صورت جدی با آن مواجه هستند، منجر به بروز حوادثی برای شهروندان شد. در این هفته طرح جدید مجلس مبنی بر ممنوعیت نگهداری حیوانات خانگی، واکنش بسیاری از مدافعان و دوستداران حقوق حیوانات را بهمراه داشت. طی هفته اخیر شاخص کیفی هوا دستکم در ۱۰ شهر ناسالم برای گروه‌های حساس و یا ناسالم برای تمام گروه‌ها اعلام شد. در هفته ای که گذشت بحران‌های محیط زیستی ناشی از سو مدیریت در مقوله پسماند و آلاینده های محیط زیستی، در نقاطی از کشور تداوم داشت. از دیگر اخبارهای محیط زیستی در این هفته می توان به صدور حکم اعدام برای یک محیط بان و مصدومیت دو تن دیگر از آنها اشاره کرد.

رسمیت بخشیدن به حیوان ستیزی؛ طرح جدید مجلس مبنی بر ممنوعیت نگهداری از حیوانات خانگی

در جلسه روز هجدهم آبان مجلس شورای اسلامی، نمایندگان طرحی تحت عنوان “صیانت حقوق عامه در مقابل حیوانات خطرناک و مضر” اعلام وصول کردند که در این طرح برای نگهداری برخی حیوانات از جمله گربه و سگ جزای نقدی معادل ۱۰ تا ۳۰ برابر حداقل حقوق کارگری تعیین شده و البته آن حیوان نیز ضبط خواهد شد.

همچنین در این طرح که با مخالفت شهروندان و فعالان حقوق حیوانات مواجه شده آمده است: “در صورت حمل و گردانیدن حیوانات موضوع این قانون با وسائل نقلیه، علاوه بر مجازات نقدی مالک یا حامل حیوان، راننده خودرو نیز به جزای نقدی تعیین شده در این قانون محکوم و خودروی مربوطه نیز علاوه بر جریمه توسط پلیس به مدت ۳ ماه توقیف می شود”.

در پی این اقدام مجلس، جمعی از حامیان حقوق حیوانات در نامه‌ای خطاب به رئیس مجلس و رئیس فراکسیون محیط‌زیست از آنان خواستند مانع تصویب طرحی مبنی بر ممنوعیت نگهداری حیوانات خانگی شوند. همچنین این فعالان در همین راستا اقدام به راه‌اندازی یک کمپین کردند.

حیات وحش

حیات‌ وحش به کلیه جانداران از قبیل پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان و تمام گیاهانی گفته می‌شود که به صورت وحشی و طبیعی بدون دخالت یا کمک انسان بر روی کره زمین زندگی کرده و آب و خوراک خود را خود تأمین می‌کند. اما دخالت و تصرف انسان در زیستگاه های طبیعی و مصرف بی‌رویه منابع طبیعی بسیاری از گونه های حیاط وحش را در معرض انقراض قرار داده است.

در هفته‌ای که گذشت، یک قلاده گربه جنگلی در مسیر سرپل‌ذهاب به کرمانشاه با خودروهای عبوری برخورد کرده و مصدوم شد. این نژاد کمیاب از گربه سانان که نشان‌دهنده تنوع زیستی در منطقه است و یکی از هشت گربه سان ارزشمند ایران است، پس از طی مراحل درمانی بی حاصل، جان خود را از دست داد.

بحران فرونشست زمین در ایران

یکی از مسائلی که در اثر برداشت بی‌رویهٔ آب زیرزمینی رخ می‌دهد، فرونشست زمین است. امری که به گفته برخی از کارشناسان، عدم مدیریت آب های سطحی موجود توسط مسئولان متولی و نهایتا اقدام به برداشت بیش از حد از آبهای زیرزمینی، رشد به سزایی به آن می بخشد. نشست زمین باعث ایجاد شکاف‌های عمیق در سطح زمین، کج شدن لوله‌های چاه، خرابی ساختمان‌ها و نهایتا ایجاد تلفات جبران ناپذیر برای انسان ها و دیگر موجودات زنده می شود. سازمان اینتل لب، فرونشست زمین در پیرامون تهران را همانند «بمب ساعتی» دانست و اعلام کرد که تهران با سالی ۳۶ سانتی‌متر، رکورددار فرونشست زمین در سراسر جهان است و افت سطح آب‌های زیرزمینی تهران از چرایی‌های این مشکل دانسته شد.

در هفته ای که سپری شد، یک زن مادامی که فرزند نوزادش را در آغوش داشت و در حال عبور از یکی از خیابانهای کرمانشاه بود، در چاله ای ناشی از فرونشست آنی زمین سقوط کرد که با تلاش شهروندان حاضر در محل، مادر و فرزند مذکور از مرگ احتمالی نجات یافتند. در پی این واقعه دادسرای مرکز استان کرمانشاه از تشکیل پرونده قضایی در این خصوص خبر داد و گفت: با توجه به اهمال پیمانکار شهرداری در عدم پر کردن این چاه از رده خارج شده، موضوع در دادسرا در حال بررسی بیشتر است و هر چه سریع‌تر مقصرین و مسببان این حادثه باید مجازات شوند.

در ادامه ویدیو مربوط به این رویداد را مشاهده می کنید:

فرونشست زمین در شهرستان صومعه سرا

در همین راستا استاندار اصفهان با اشاره به اینکه اصفهان بخش قابل‌توجهی از میراث فرهنگی کشور را در خود جای‌داده است، عنوان کرد: هرگونه آسیب به حوزه ناشی از فرونشست زمین دور از ذهن نیست؛ فرونشست زمین در این استان جدا از مشکلات اقتصادی و معیشتی ، حوزه فرهنگ را هم تهدید می‌کند.

در این هفته خبرگزاری های رسمی اخباری مبنی بر فرونشست در طاهرآباد تا منطقه فیض‌آباد نوش آباد آران و بیدگل منتشر کردند. فعالان محیط زیست در منطقه آران و بیدگل معتقد هستند یکی از عوامل ایجاد این فرونشست در منطقه فیض آباد نوش آباد وجود صنایع آب بر است که با وجود فاجعه در منابع آب این واحدها در حال گسترش و توسعه هستند و تداوم این شرایط موجب مهاجرت اجباری ساکنان می‌شود.

بعلاوه مدیر امور منابع آب منطقه‌ای ناحیه نیشابور با شااره به فرونشست زمین در این منطقه گفت: وقوع پدیده فرونشست در دشت‌ نیشابور با میانگین نشست سراسری ۸۶ میلیمتر در سال تقریبا ۲۰ برابر حد نشست‌ نهایی قابل‌ قبول جهانی است که بیانگر آخرین هشدار فاجعه برگشت‌ناپذیر نابودی آبخوان‌های زیرزمینی در این منطقه است.

فقدان مدیریت بارش های حداقلی؛ خشکسالی و از بین رفتن منابع آبی

خشک‌سالی می‌تواند باعث عدم توازن در میزان آب و در نتیجهٔ آن کمبود آب، نابودی گیاهان، کاهش عمق آب‌های سطحی و خاک مرطوب شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که تبخیر سطحی و تبخیر آب از گیاهان از حد معمول در مدت معین بیشتر شود. عدم مدیریت صحیح منابع آبی در کشور، اثرات جبران ناپذیر این مهم را عمیقتر میکند.

خشکسالی و کمبود آب در بسیاری از استان های کشور رو به افزایش است و خسارات جبران ناپذیری را بر اکوسیستم این مناطق وارد کرده است. برخی از رودخانه ها و منابع آبی، در سایه کاهش باران و فقدان مدیریت بارش های حداقلی، کاملا خشک و یا در شرف از بین رقتن هستند و شماری از تالاب هایی که از جایگاه ویژه ای در اکوسیستم، محیط زیست و تامین معاش زندگی افراد ساکن منطقه داشتند، خشک شده اند. به عقیده برخی از کارشناسان، سد سازی های غیر مهندسی و بی رویه، از دلایل اصلی مشقت های وارده بر کشاورزان، دامداران، ساکنین و دیگر جانداران متعلق به منطقه است.

معاون محیط زیست دریایی تالاب ها و سواحل سازمان حفاظت محیط زیست کشور، با بیان اینکه قانون، وزارت نیرو را ملزم به تامین حقابه تالاب ها کرده است، گفت: تامین نیاز آبی تالابهای هورالعظیم وشادگان به دلایل وضعیت خاص آنها باید در اولویت وزات نیرو باشد.

در این هفته خبرگزاری میزان با شااره به گزارش وزارت نیرو از وضعیت بارندگی‌های کشور، عنوان کرد: باوجود بارندگی ۲۱.۸ میلی‌متری در ۵۲ روز سپری شده از سال آبی ۱۴۰۱ – ۱۴۰۰، همچنان ۱۰ استان کشور شاهد کاهش بارندگی نسبت به‌مدت مشابه سال قبل هستند و وضعیت آبی این استان‌ها حتی نسبت به سال گذشته وخیم‌تر نیز شده است.

علاوه بر این رییس دادگستری شهرستان بستان‌آباد از ساخت و ساز و حفر چاه‌های غیرمجاز در محدوده تالاب بین‌المللی قوری‌گول به عنوان دلایل اصلی خشک شدن این پهنه آبی نام برد.

بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیست

یکی از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگل‌ها،حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از منابع طبیعی، و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی می‌شود. بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.

طی هفته‌ای که گذشت، با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، دستکم ۵۴ شکارچی و صیاد متخلف که حاصل جمع آوری ۱۶ گزارش منابع رسمی است، در استان های ایلام، قزوین، تهران، خراسان جنوبی، همدان، فارس، البرز، اراک، سیستان و بلوچستان، آذربایجان غربی، خراسان رضوی، سمنان، مازندران و یزد، بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند.

افزون بر این، بیش از ۱۹ تن چوب جنگلی و ۱۵ اصله درخت در استان‌های مرکزی، آذربایجان غربی، کردستان و همدان کشف و ضبط شده و مجموعا ۲۱ متخلف در این راستا بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند.

همچنین سرپرست معاونت محیط زیست طبیعی سازمان محیط زیست از میزان بالای شکار غیرمجاز در سطح کشور خبر داد و گفت: سالیانه تنها ۱۰ درصد از حجم شکار غیرمجاز کشف می شود!

در خبری دیگر، رییس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان بهار گفت: یک واحد تولیدی ترشی و شوری با وجود صدور اخطاریه‌های متعدد و تذکرات شفاهی و کتبی، همچنان نسبت به تخلیه فاضلاب در محیط زیست اقدام می‌کرد. این واحد برای نصب سیستم تصفیه فاضلاب و مدیریت صحیح و اصولی فاضلاب هیچ اقدامی نکرده بود، بنابراین متولی این واحد توسط اداره حفاظت محیط زیست بهار به مراجع قضایی معرفی و به تحمل ۱۰ ماه حبس تعزیری محکوم شد.

رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان نطنز با اشاره به صدور احکام حبس و جریمه نقدی برای تنی چند از شکارچیان غیر مجاز، افزود: شکارچیان متخلف متحمل جریمه ۹۵ میلیون ریالی و یک سال حبس تعزیری شدند.

در این هفته مدیرکل تعزیرات حکومتی گلستان خاطر نشان کرد: دو قاچاقچی چوب در تعزیرات حکومتی گلستان به پرداخت جزای نقدی محکوم شدند. این اشخاص علاوه بر ضبط کالا به نفع مرجع کاشف، به مبلغ بیش از ۱۷۱ میلیون ریال جزای نقدی در حق دولت محکوم کرد.

همچنین فرمانده یگان حفاظت محیط زیست خراسان‌جنوبی از بازداشت ۲۰۹ متخلف زیست محیطی در در این استان از ابتدای سال جاری تا کنون خبر داد

دیر زمانی ‌ست که در سایه نبود حمایت های قانونی، بسیاری از محیطبانان و جنگل بانان کشور، طی درگیری های متعددی که با شکارچیان متخلف و یا قاچاقچیان چوب دارند، بر اثر اصابت گلوله متخلفین مذکور جان خود را از دست می دهند و یا مورد ضرب و شتم قرار می گیرند. شایان ذکر است که در پی وخیم تر شدن اوضاع اقتصادی کشور و بدنبال آن افزایش تخلفات محیط زیستی اعم از شکار غیر مجاز و قاچاق چوب، میزان این ناملایمتی ها توسط متخلفین رشد چشم گیری داشته است. علیرغم وعده های مسئولین مبنی بر رسیدگی مجدد، تجدید نظر و اصلاح قوانین مربوط به حمایت از قشر محیط بانان، تاکنون در زمره عمل اقدامی در این خصوص صورت نگرفته است.

در همین راستا، روز پنجشنبه ۲۰ آبان ماه، دو محیط بان بر اثر تیراندازی شکارچیان غیرمجاز در منطقه حفاظت شده مند در استان بوشهر مصدوم شدند.

حق تنفس و هوای پاک

بر اساس گزارش‌ها، سالانه تعداد پر شماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیون‌ها و قراردادهای بین‌المللی در این زمینه ندارد.

طی هفته ای که گذشت شاخص کیفی هوا در شهرهای اراک ۱۱۳، بندرعباس ۱۸۵، بندرخمیر ۱۸۰، جاسک ۱۸۹، اصفهان ۱۸۳، ارومیه ۱۰۸، تبریز ۱۵۱، کرج ۱۶۲، تهران ۱۴۶ و مشهد ۱۱۴، ناسالم برای گروه های حساس و یا ناسالم برای تمام گروه‌ها اعلام شد.

شاخص کیفیت هوا (Air Quality Index = AQI) معیاری برای تعیین روزانه کیفیت هوا و میزان ارتباط آن با سطوح سلامتی افراد است که جزئیات آن در پی می آید:

از صفر تا ۵۰ در شرایط پاک (سبز)، ۵۱ تا ۱۰۰ در شرایط سالم (زرد و حدمجاز استاندارد یا حد سلامت)، ۱۰۱ تا ۱۵۰ در شرایط ناسالم برای گروه حساس (نارنجی)، ۱۵۱ تا ۲۰۰ در شرایط ناسالم برای همه (قرمز)، ۲۰۱ تا ۳۰۰ در شرایط بسیار ناسالم (بنفش) و ۳۰۱ تا ۵۰۰ در شرایط خطرناک (ارغوانی) تعیین شده‌است.

در این هفته معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست کردستان با اشاره به آلودگی شهر سنندج گفت: شهر سنندج آلوده‌ترین شهر استان بوده و تعداد بالای خودروهای فرسوده در این شهر مهمترین عامل آلودگی است که در این راستا باید جایگزینی خودروهای فرسوده و نوسازی ناوگان عمومی در مرکز کردستان هرچه سریع‌تر صورت گیرد.

بحران پسماند و آلاینده های محیط زیستی

طی هفته ای که گذشت، مدیرکل محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران گفت: پساب کارواش‌ها دارای آلودگی‌های مختلفی هستند که اثرات محیط زیستی مخرب آن بر آب‌های سطحی و زیرزمینی نمود پیدا می‌کند.

طی هفته ای که سپری شد، رئیس اداره محیط زیست انسانی استان تهران گفت: پسماندهای مراکز خرد درمانی شهر تهران بلاتکلیف است. وی درباره عدم بی خطر سازی زباله‌های بیمارستانی در ۳۰ بیمارستان تهران هشدار داد و گفت: متأسفانه در این بیمارستان‌ها به صورت کامل و درست پسماندها بی خطرسازی نمی‌شود.

همچنین مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند گلستان عنوان کرد: از مجموع ۹۰۰ تن پسماند ورودی به سایت های گلستان، ۴۴ درصد آن پسماند روستایی و ۵۶ درصد آن شهری است.

بعلاوه رئیس اداره محیط زیست رودسر از معرفی  ۱۴ نفر از مدیران اجرایی پسماند این شهرستان به مراجع قضایی خبر داد.