زیتون-یلدا امیری: رهبر جمهوری اسلامی اراده کرده که به هر وسیلهای جمعیت ایران دو برابر شود و هر از گاهی برای افزایش زاد و ولد فرمان میدهد؛ فرمانی که در میانهی بحران بیکاری، تورم و تنگناهای اقتصادی زندگی مردم گم میشود و کمتر کسی آن را جدی میگیرد.
حکومت اما راه خود را میرود. در اجرای همین فرمان است که مجلس قانونی به نام «جوانی جمعیت» تصویب کرده؛ قانونی که بسیاری آنرا تحقیر شهروندان ایرانی میدانند. دولت هم «ستاد ملی جمعیت» تشکیل داده است. حتی ۳۰ اردیبهشت روز ملی جمعیت نام گرفته است.
در روزهای اخیر در حالی که شهرهای مختلف ایران شاهد اعتراضات گسترده مردمی نسبت به گرانی نان و مواد غذایی است، اولین جلسه ستاد ملی جمعیت روز ۲۸ اردیبهشت به ریاست ابراهیم رئیسی برگزار شد.
آیتالله خامنهای پیامی برای این جلسه فرستاد و از «فعالان دلسوز حوزه جمعیت» تشکر کرد و «تلاش برای افزایش نسل و جوان شدن نیروی انسانی کشور و چارهجوئی برای نجات کشور از آینده هولناک پیری جمعیت را سیاستی حیاتی و از ضروریترین فرائض» دانست.
او افزود که افزایش جمعیت «یک سیاست حیاتی برای آینده بلندمدت کشور» است. در این پیام آمده بود: «کاوشهای صادقانه علمی نشان داده است که این سیاست را میتوان با پرهیز از همه آسیبهای محتمل یا موهوم پیش برد».
در این جلسه رئیسی همه دستگاهها را موظف کرد که اقداماتی را در راستای عملیاتیکردن «قانون جمعیت و تعالی خانواده» انجام دهند. او بر اهمیت پرداخت تسهیلات بانکی برای کمک به فرزندآوری تاکید کرد و گفت: «باید آییننامههای مربوط به پرداخت تسهیلات برای بانکها آماده و هر چه سریعتر اجرایی شود».
پرداخت وام فرزندآوری، اعطای تسهیلاتی جهت حل مشکل مسکن افراد متاهل و ممنوعیت غربالگری در ماههای نخست بارداری، از جمله اقداماتی است که حکومت ایران برای افزایش نرخ ازدواج و فرزندآوری در نظر گرفته است.
لبیک امامان جمعه
موضوع افزایش جمعیت در خطبههای نماز جمعه ۳۰ اردیبهشت در بسیاری از شهرها مطرح شد.
محمدجواد حاجعلیاکبری، خطیب موقت نماز جمعه تهران، از قوه قضاییه خواست که با مفسدانی که باعث افزایش اجارهبها میشوند با قاطعیت برخورد کند.
او افزایش جمعیت را با بازپسگیری خرمشهر مقایسه کرد و افزود: «فتح خرمشهر نماد منطق همیشه پیروز مطرح میشود. […] خرمشهرهای دیگر هم هست و یکی از آنها مساله جمعیتی است که آینده ما را تهدید می کند و باید به همت مردم و مسولین فتح شود».
مرتضی مطیعی، نماینده ولی فقیه در استان سمنان، با اشاره به ۳۰ اردیبهشت، روز ملی جمعیت، گفت: «آینده نامطلوبی برای جامعه ایران با توجه به کاهش جمعیت تصور میشود و فرزندآوری لازمه بهبود شرایط کشور در زمینه جمعیت است».
مصطفی علما، امام جمعه کرمانشاه، نیز با بیان اینکه جمعیت اعتبار و قدرت به کشور میدهد، گفت: «باید جوابگوی آیندگان باشیم و همه در این زمینه مسوولیت داریم.»
علی اکبرپور، امام جمعه موقت زاهدان، موضوع جمعیت را «یکی از مهمترین و اصلیترین مباحث امروز جامعه اسلامی و ایرانی» دانست.
علی خاتمی، امام جمعه زنجان، گفت: «باید نسبت به افزایش جمعیت اهتمام جدی داشته باشیم چرا که قدرت دفاعی و صنعتی در کشور از قبل وجود جوانان غیور محقق میشود». او افزود: «پیرشدن جمعیت ایران خوشحالی دشمنان را به دنبال دارد، در اسرائیل شهروندان موظف به داشتن حداقل چهار فرزند هستند درحالیکه در ایران جمعیت رو به کهنسالی میرود.» نماینده خامنهای در استان زنجان «سقط جنین» را نیز «برنامهای از برنامههای دشمنان» دانست.
وقتی آقا برای اولین و آخرین بار ابراز پشیمانی کرد
حکومت ایران بعد از پایان جنگ و آغاز دهه ۱۳۷۰ برنامهای برای کنترل جمعیت آغاز کرد و رشد جمعیت تا حد قابل توجهی کم شد. در این دوران تبلیغات وسیعی برای تشویق خانوادههای کمجمعیت آغاز شد تا آنکه مسیر سیاستهای حکومتی در پایان دهه ۱۳۸۰ برعکس شد.
علی خامنهای معمولا به مسئولین خود در قبال مسائل کشور بی اعتناست و به آن اشارهای نمیکند اما سال ۱۳۹۱و بعد از آنکه محمود احمدینژاد رئیسدولت وقت، از سیاستهای کنترل جمعیت انتقاد کرد، با او همنوا شد و گفت از اینکه در دهه ۱۳۷۰ از سیاستهای کنترل جمعیت حمایت کرده «پشیمان» است.
خامنهای حالا بر این باور است که افزایش جمعیت به افزایش قدرت جمهوری اسلامی میانجامد.
رهبر جمهوری اسلامی در فروردین ۱۳۹۸ گفت اگر «عدد ملت مسلمان» زیاد شود، «زمینه و امکان برای رشد و تعالی فراهم میشود».
او در سخنانش در ۱۴ مرداد ۱۳۹۸ گفت: «در بعضی از کشورهای غربی -مثلاً در آمریکا- خانوادهای ۱۵ تا بچه دارند، ۲۰ تا بچه دارند و از این قبیل، تشویق هم میشوند و هیچکس مذمتشان نمیکند. اما نوبت به کشور ما که میرسد، این کمفرزندی و مانند اینها تشویق میشود».
او همچنین گفت که جمعیت زیاد چین و هند، اگرچه به گفته او مشکلاتی هم ایجاد کرده اما «این جمعیت زیاد به عنوان یک ارزش اجتماعی، ارزش سیاسی، یک ارزش بینالمللی برای آنها توانسته موفقیتهایی را به وجود بیاورد.»
آیتالله خامنهای در سخنرانی بهمن سال ۹۹ نیز بار دیگر بر «ازدواج بههنگام و فرزندآوری» به عنوان «نیازهای حیاتی امروز و فردای کشور» تاکید کرد.
اما با وجود تغییر سیاستهای جمعیتی، و تاکیدات رهبر جمهوری اسلامی تغییر محسوسی در رشد جمعیت به وجود نیامده است.
طی سالهای اخیر مشکلات اقتصادی، قیمت مسکن، و نرخ بیکاری افزایش یافته و آمار ازدواج و فرزندآوری در ایران کاهش داشته است.
خبرگزاری ایرنا اوایل اردیبهشت در گزارشی اعلام کرد که در فاصله سالهای ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۹ تعداد ازدواجها روندی کاهشی داشته و این رقم بیش از ۳۶ درصد افت نشان میدهد.
بر اساس آمارهای رسمی در ایران بیست میلیون حاشیهنشین، سی میلیون زیر خط فقر، چهار میلیون کودک بازمانده از تحصیل، ۱.۵ میلیون کودک کار، و سه میلیون جوان با تحصیلات عالی بیکار وجود دارد.
علاوه بر این ایران با مسائلی محیطزیستی مانند بحران کمآبی، آلودگی هوا و نابودی جنگلها و مراتع دست به گریبان است.
در حال حاضر جمعیت ایران بیش از ۸۵ میلیون نفر است و رشد سالانه جمعیت در ادامه سیر نزولی سه دهه گذشته از حدود ۱.۱۵ درصد بیشتر نمیشود؛ وضعیتی که ناخرسندی مسئولان نظام را بههمراه دارد.
نقض حقوق سلامت زنان
«طرح جوانی جمعیت» روز ۱۰ آبان ۱۴۰۰ از سوی شورای نگهبان تایید شد.
سازمان دیدبان حقوق بشر ۱۹ آبان در گزارشی، این قانون را ناقض حقوق زنان در زمینه سلامت جنسی و باروری دانست و خواستار لغو سریعتر آن از سوی جمهوری اسلامی شد.
در این گزارش آمده بود که این طرح برخلاف ادعای مقامات ایران مبنیبر حمایت از فرزندآوری و منافع خانوادهها، سلامت و جان زنان ایرانی را به خطر میاندازد.
مطابق این طرح ارائه داروهای هورمونی جلوگیری از بارداری در داروخانهها محدود و هرگونه توزیع رایگان و ارائه اقلام مرتبط با پیشگیری از بارداری، کار گذاشتن اقلام پیشگیری و تشویق به استفاده از آنها در شبکه بهداشتی درمانی کشور را ممنوع است.
همچنین وزارت بهداشت از به کار بردن عبارتهایی مانند حاملگی پرخطر منع شد.
شواهد دیدبان حقوق بشر از سراسر جهان حاکی آن است که «جرمانگاری» سقط جنین و محدود کردن دسترسی به وسایل پیشگیری از بارداری از سوی حکومتها، منجر به استفاده از شیوههای ناامنتر میشود و جان زنان را به خطر میاندازد.
مسعود مردانی، عضو کمیته کشوری مبارزه با ایدز و ستاد ملی مقابله با کرونا در ایران، ضمن هشدار درباره احتمال به راه افتادن موج ایدز در کشور گفت که «طرح جوانی جمعیت کاملا غیرکارشناسی است». به گفته او محدودیتهای ایجاد شده برای روشهای پیشگیری از بارداری در ایران با هدف افزایش جمعیت میتواند «بارداریهای ناخواسته و بیماریهای مقاربتی را افزایش دهد و به افزایش موارد اچآیوی نیز در کشور کمک کند».
سبک زندگی اسلامی و بهشت شیعیان
بهنظر میرسد رهبر جمهوری اسلامی که فریاد «وا جمعیتا» سر داده بیش از آنکه نگران جمعیت ایران و پیر شدن آن باشد دلواپس قدرت منطقهای، افزایش تعداد شیعیان و سبک زندگی اسلامی تحمیل شده به مردم است.
ساختار خانواده مطلوب دستاندرکاران حکومت دینسالار جمهوری اسلامی، بر پایه سنت و نقشهای همسری و مادری برای زنان است. از نظر آنها خانواده هسته اصلی پاسداری از ارزشهای دینی و «سبک زندگی اسلامی» است و خانواده مدرن به کابوسی برای حکومت دینی تبدیل شده است.
در تحلیلها و سخنان سیاسی-جمعیتی مسئولین نظام عامل جمعیت بهعنوان شاخص قدرت ژئوپولیتیک شیعه در داخل و خارج از کشور است. سخن گفتن از جمعیت ۱۵۰ میلیونی بخشی از رویای تبدیل شدن ایران شیعه به قدرت بزرگ منطقهای به شمار میرود.
آمار دقیقی از جمعیت اهل سنت ایران و شتاب رشد آن در دسترس نیست اما گفته میشود که رهبر ایران و تعدادی از مراجع تقلید شیعه نگران تغییر «بافت جمعیتی» کشوراند.
مکارم شیرازی، مهرماه ۹۲:«به مسؤولان گفتهام اگر امروز برای تحرکات وهابیت و تلاش آنها برای تغییر بافت جمعیتی تدبیری نیاندیشند شاید کار به جایی برسد که نتواناقدامی کرد. در این مسیر یکی از اصلیترین برنامههایشان تغییر بافت جمعیتی و افزایش اهل سنت است.
مهر ماه ۹۲، ناصر مکارم شیرازی، یکی از مراجع تقلید شیعه، نسبت به «تحرکات وهابیت» در مشهد هشدار داد و گفت:«به مسؤولان گفتهام اگر امروز برای تحرکات وهابیت و تلاش آنها برای تغییر بافت جمعیتی تدبیری نیاندیشند شاید کار به جایی برسد که نتواناقدامی کرد. […] در این مسیر یکی از اصلیترین برنامههایشان تغییر بافت جمعیتی و افزایش اهل سنت است. […] اکنون در اطراف مشهدمیبینیم که اهل سنت در حال خرید زمین و خانهها از شیعیان هستند تا نسبت جمعیتی خود را افزایش دهند».
ابراهیم رئیسی در نخستین دیدار خود با برخی مراجع و مقامات حوزوی قم از آنها شنید که باید مراقب حواشی مشهد و فعالیت اهل سنتوهابی در این مناطق باشد.
برخلاف مردمی که نگران نان شب هستند، دغدغه نظام و رهبر آن، شکست در به وجود آوردن «ام القراء» و بهشت اسلامی-شیعی است و سوالی که به آن پاسخ داده نمیشود این است که با چه منطقی حکومتی که نمیتواند به نیازهای یک جامعه ۸۵ میلیونی پاسخ دهد، خواهان شتاب بخشیدن به رشد جمعیت است. شاید هم پاسخ به این سوال روزی رهبر جمهوری اسلامی را برای دومین بار به «پشیمانی» وادارد.