طالبان بخش اعظمی از حقابه دریاچه هامون را در شوره‌زارها ریختند و از بین بردند. این خبر را حسن کاظمی قمی، نماینده ابراهیم رئیسی در امور افغانستان، اعلام کرد و مدعی شد آنچه اتفاق افتاد، به دلیل «اشتباه» هیئت حاکم افغانستان بود.

نماینده رئیسی در امور افغانستان با طرح این ادعا که طرف افغانستانی با اجرایی شدن معاهده حقابه هامون موافق است، گفت که جلسات هیئت‌های فنی ایران و افغانستان با هدف تامین حقابه هامون و اجرای معاهدات در چند روز آینده، برگزار می‌شود.

حسن کاظمی قمی در سخنانی که حمایت تلویحی او از طالبان را آشکار می‌کرد، افزود: «چیزی که هیئت حاکم افغانستان به‌صورت مکرر تاکید دارد، این است که معاهده بین‌المللی حقابه هامون باید اجرا شود.»

او با اشاره به وعده باز شدن مسیر آب در ماه‌های گذشته افزود: «در چهار ماه گذشته، تلاش کردیم مسیر آب برای هامون باز شود که البته باز هم شد؛ اما در نهایت، بنا به اذعان هیئت حاکم افغانستان، این اشتباه رخ داد.»

نماینده رئیس‌جمهوری ایران در امور افغانستان در ادامه اذعان کرد که در نتیجه «اشتباه طالبان»، نه فقط مردم استان سیستان و بلوچستان بلکه مردم استان نیمروز افغانستان هم متضرر شده‌اند.

ایران و افغانستان در سال ۱۳۵۱ و در زمان نخست‌وزیری امیرعباس هویدا، قراردادی امضا کردند که به موجب آن، در هر ثانیه ۲۶ مترمکعب آب رودخانه هیرمند به دریاچه هامون اختصاص می‌یافت. از سال‌های پایانی دهه ۱۳۷۰، هم‌زمان با شروع خشکسالی‌ها، حقابه دریاچه هامون بار دیگر به یکی از موارد اختلاف‌های سیاسی، اجتماعی و محیط‌ زیستی دو کشور تبدیل شد؛ زیرا با کاهش مداوم آب ورودی از رودخانه هیرمند به هامون، این دریاچه در معرض خطر خشکی کامل قرار گرفت و در نتیجه، زندگی و کار بیش از نیم میلیون تن از ساکنان استان سیستان و بلوچستان ایران به خطر افتاد.

در سال‌های اخیر، میان دو کشور مذاکراتی با موضوع حقابه هامون انجام شد اما با قدرت یافتن طالبان در افغانستان، مذاکرات پیشین بی‌اثر شد.

در ماه‌های گذشته، گروهی از ساکنان بخش‌های مرزی استان سیستان و بلوچستان ایران در اعتراض به مسدود شدن مسیر آب سد کمال خان به دریاچه هامون، تجمع‌هایی برگزار کردند که برخی از آن‌ها به بروز درگیری‌های مرزی منجر شد.

این‌طور به نظر می‌رسد که جمهوری اسلامی ایران قصد دارد حساب خود را از شهروندان معترض استان سیستان و بلوچستان جدا کند. سخنان اخیر نماینده رئیس‌جمهوری ایران در امور افغانستان نیز این موضوع را آشکار می‌کند. او با دفاع از طالبان مدعی شد که طرف مقابل با اجرایی شدن معاهده حقابه موافق است اما درباره علت تعلل آنان در پرداخت حقابه هامون توضیحی نداد.

کاظمی قمی اعتراض‌های مردمی را هم به «اشغالگران افغانستان» نسبت داد و مدعی شد که آنان با «شرارت»، بین دو ملت ایران و افغانستان «شکاف و درگیری» ایجاد می‌کنند.

این ادعاها در حالی مطرح می‌شود که علی‌اکبر محرابیان، وزیر نیرو، در اسفند ۱۴۰۰ اعتراف کرد که مذاکرات دولت ایران با گروه طالبان برای رهاسازی آب رودخانه هیرمند بی‌نتیجه بوده و در این زمینه، هیچ اتفاق خاصی رخ نداده است.

حدود دو ماه پیش از آنکه وزیر نیرو بی‌نتیجه ماندن مذاکرات را اعلام کند، حسین مدرس خیابانی، استاندار سیستان و بلوچستان، از توافق دو کشور برای تامین حقابه هامون خبر داد و مدعی شد که طالبان دریچه سد کمال خان را به روی ایران باز کرده است و مشکل کمبود آب در سال ۱۴۰۱ حل می‌شود؛ اما بنا به اذعان این مقام دولت رئیسی، آبی که طالبان رها کردند، به شوره‌زارها سرازیر شد و به سمت ایران نیامد.

سد کمال خان روی رودخانه هیرمند ساخته شد و حقابه دریاچه هامون باید با سرازیر شدن آب این سد پرداخت شود.

دریاچه هامون در استان سیستان و بلوچستان پس از خزر و ارومیه، سومین دریاچه بزرگ ایران است و یکی از ذخیره‌گاه‌های زیست‌ محیطی ایران به شمار می‌رود. رود هیرمند هم اصلی‌ترین منبع آبریز دریاچه هامون است که از «کوه‌های بابا» در ۴۰ کیلومتری غرب کابل سرچشمه می‌گیرد و پس از طی مسافتی بیش از یک هزار کیلومتر، به دریاچه هامون می‌ریزد.