در دوره‌ای جریان موسوم به چپ اسلامی «صدام حسین» را «خالد بن ولید» خوانده و خواستار مداخله به نفع او در جنگ با آمریکا شده بودند. اینک جریانات نزدیک به خامنه‌ای از «جهاد دفاعی» نیروهای جمهوری اسلامی همراه با روسیه در مقابل ناتو سخن می‌گویند.

بخشی از این مواضع با هدف توجیه دفاع رهبر جمهوری اسلامی از حمله روسیه به اوکراین بیان می‌شود؛ اما بخش دیگر کاربرد خارجی دارد و پیغامی به کشورهای غربی است که در صورت عدم احیای برجام و ادامه روند فعلی جمهوری اسلامی «نیروی زمینی» سوریه می‌شود.

***

رسانه‌های وابسته به رهبر جمهوری اسلامی چه گفتند؟

روز یکشنبه روزنامه‌های وابسته به رهبر جمهوری اسلامی به صورت همزمان و بی‌پرده از ورود ایران به منازعه اوکراین سخن گفتند.

«حسین شریعتمداری»، نماینده رهبر جمهوری اسلامی در روزنامه کیهان نوشت که در صورت پیروزی آمریکا در اوکراین، «ایران یکی از اهداف بعدی و اصلی‌ترین» هدف ناتو خواهد بود.

شریعتمداری تاکید کرد که جمهوری اسلامی «مقابله روسیه با آمریکا و ناتو در اوکراین را بخشی از امنیت خود دانسته و به طور منطقی و طبیعی از آن حمایت می‌کند.»

در این میان روزنامه جوان، وابسته به سپاه پاسداران، یک گام به پیش رفت و از «دفاع مشروع و پیش‌دستانه» در مقابل ناتو سخن گفت و نوشت که فقه در صورت خطر برای جامعه اسلامی «حتی همکاری فرد مسلمان با سلطان جائر بدون اذن ولی را جایز دانسته و جهاد دفاعی را با شرایطی تجویز کرده است.»

این روزنامه  نوشت که پوتین «را نمی‌توان مصداق سلطان جائر» دانست و از طرف دیگر «ولی فقیه به عنوان رهبر اسلامی، این راهبرد دفاعی را برای مستحکم‌تر نمودن سدی در برابر پیشروی دشمن و تضعیف آنان تعیین کرده است.»

جوان در سرمقاله روز دوشنبه خود نیز نوشت که روابط ایران و روسیه می‌تواند مبتنی بر «فصل جدیدی از تعاملات راهبری بین دو کشور و فرصت سازی برای مقابله با تهدیدات مشترک» و معطوف  به دو اصل «روسیه مقتدر»، «ایران مستقل» باشد.

این نوشته روزنامه جوان را می توان بی‌سابقه دانست و عملا یادآور فایل صوتی «محمدجواد ظریف» است که گفته بود، در سوریه ایران نیروی زمینی روسیه شده است.

اینک گویا دیگر، نزدیکان خامنه‌ای از این ابایی ندارند که ایران به صورت دائمی نیروی زمینی روسیه باشد.

دلیل مواضع نزدیکان خامنه‌ای درباره جنگ با ناتو در کنار روسیه چیست؟

یکی از دلایل مواضع رهبر جمهوری اسلامی و نزدیکان او درباره اوکراین را می‌توان پیغام به غرب دانست. شاید آنان فرصت را مناسب می‌دانند که با هشدار درباره همراهی کامل با روسیه امتیازات بیشتری را از طرف غربی بگیرند. 

این مواضع همزمان با سخنان فرمانده سپاه پاسداران مبنی بر اینکه «دنبال پیشرفته‌ترین سلاح هستیم» همزمان شده است. از این رو شاید نزدیکان خامنه‌ای حس می‌کنند که در فضای قفل شدن مذاکرات برجام باید بازی جدیدی را پیش ببرند که یا امتیاز بگیرند و یا به تعبیری تکلیف را یکسره کنند.

توجیه سخنان رهبر جمهوری اسلامی درباره حمله روسیه به اوکراین 

یکی از دلایل مواضع روزنامه های نزدیک به سپاه پاسداران می‌تواند توجیه سخنان رهبر جمهوری اسلامی در حمایت از حمله روسیه به اوکراین باشد.

آیت‌الله خامنه‌ای روز ۲۹ تیر در دیدار با ولادیمیر پوتین، با حمایت ضمنی از اقدام او در حمله به اوکراین از آن به عنوان «ابتکار عمل» نام برد و گفت: «در قضیه اوکراین چنانچه شما ابتکار عمل را به دست نمی‌گرفتید، طرف مقابل با ابتکار خود، موجب وقوع جنگ می‌شد.»

سخنان اخیر خامنه‌ای و روزنامه‌های وابسته به او درباره حمله پیشدستانه شبیه به سخنانی است که آنان برای توجیه حضور در سوریه بیان می‌کردند.

از جمله خامنه‌ای در دیدار با خانواده‌های کشته‌شدگان در جنگ سوریه گفته بود: «اگر جلوی بدخواهان و فتنه‌گران که دست‌مایه دشمنی آمریکا و صهیونیسم هستند، در آنجا گرفته نمی‌شد، باید در تهران، فارس، خراسان و اصفهان جلوی آنها را می‌گرفتیم. این‌ها دشمن را زمین‌گیر کردند.»

این سخنان در تضاد با سخنان اولیه رهبر جمهوری اسلامی درباره حمله روسیه به اوکراین بود که اعلام کرده بود جمهوری اسلامی با هر جنگی مخالف است.

همچنین جمهوری اسلامی پیش از این بر خلاف سوریه الحاق شبه‌جزیره کریمه به فدراسیون روسیه را به رسمیت نشناخت.

مجلس ایران پاسخ به نامه عضو دومای روسیه در سال ۱۳۹۵ مبنی بر شناسایی به رسمیت شناختن الحاق کریمه به روسیه را مسکوت باقی گذاشت. این نامه، تنها یک هفته پس از شناسایی الحاق کریمه به روسیه از سوی دولت سوریه، ارسال شده بود.

تفاوت سوریه و اوکراین 

هر چند که مطالب روزنامه‌های وابسته به رهبر جمهوری اسلامی می‌تواند زمینه‌سازی برای اقدامات احتمالی بعدی درباره همراهی با روسیه باشد؛ اما حضور نیروهای ایران در اوکراین به سادگی حضور در سوریه نیست.

سوریه دچار یک جنگ داخلی بود و مقامات جمهوری اسلامی در فضای بین‌المللی درخواست «دولت قانونی» این کشور را دلیل حضور نیروهای ایرانی خود ذکر می‌کردند. در این میان اما روسیه به اوکراین حمله کرده و ماجرا متفاوت است.

از سوی دیگر در ماجرای سوریه کشورهای غربی مانند اوکراین موضع کاملا جدی و واحدی نداشتند؛ اما این‌بار همه علیه روسیه بسیج شده‌اند.

به لحاظ ایدئولوژیک نیز درباره همراهی با روسیه دیگر واژه «مدافعان حرم» رنگ می‌بازد.

تناقض حمله به ناتو و نزدیکی به ترکیه 

مقامات جمهوری اسلامی همزمان با حملات شدید به ناتو از نزدیک‌تر شدن ترکیه سخن می‌گویند. کشوری که عضو ناتو و همسایه ایران است. آنان همچنین در عین حال که عضویت اوکراین در ناتو را به نزدیک‌تر شدن ناتو به ایران تعبیر می‌کنند، از کنار عضویت ترکیه در ناتو عبور می‌کنند.

همزمان با نوشته روزنامه‌های جوان درباره «دفاع مشروع و پیش‌دستانه» علیه ناتو، «علی باقری»، معاون وزیر خارجه ایران، اعلام کرد، «الگوی برنامه‌های بلندمدت در روابط دوجانبه» جمهوری اسلامی، در مقطع اخیر علاوه بر چین، روسیه و ونزوئلا، ترکیه را هم دربر گرفته است.

همزمان با سفر «رجب طیب اردوغان» به ایران نیز دو کشور سند جامع همکاری بلندمدت امضا کردند.

تکرار تجربه خالد بن ولید 

جریان موسوم به راست برای تمسخر جریان چپ اسلامی همیشه به نظر آنان برای حمایت از صدام حسین در مقابل حمله آمریکا متوسل شده و اعلام می‌کنند که خامنه‌ای در آن ماجرا هوشیارانه عمل کرده است.

از همین رو «کیومرث اشتریان»، استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران در روزنامه شرق نوشت: «ایران تجربه درخشانی در نپیوستن به صدام در جنگ با آمریکا دارد؛ دامی که با خامی برخی اصلاح‌طلبان جذاب می‌نمود. حکیمانه و خردمندانه با تدبیر رهبری از کنار آن بحران گذشتیم. اینک در بحران اوکراین نیازمند چنین حکمتی از سوی رهبری هستیم.»

ماجرا به آن جا بازمی‌گردد که پس از حمله عراق به کویت و متعاقب آن حمله آمریکا به عراق تعدادی از چهره‌های جریان چپ اسلامی خواستار مداخله جمهوری اسلامی به نفع صدام شدند.

در این میان مواضع «علی‌اکبر محتشمی‌پور» که  صدام را «خالد بن ولید» خواند، مشهورتر از همه شد. او گفته بود: «او که عمری در صف کفر شمشیر به روی پیامبر (صلی الله علیه و آله) و مسلمانان کشید؛ ولی در نهایت فاتح بزرگی برای مسلمانان گشت. ما از چه می‌ترسیم؟ بگذار با عزت و شرف زندگی کنیم و بمیریم. زندگی زیر سایه سرنیزه‌های آمریکا برای ما ذلت است و اسارت است و ننگ است.»

اینک اما گویا وضعیت تفاوت کرده و از نظر حامیان خامنه‌ای نه تنها در کنار یک مسلمان بلکه در کنار یک غیرمسلمان نیز می‌توان با آمریکا جنگید.