در روزهای اخیر برخی از کاربران رسانه‌های اجتماعی و ساکنان محلی تصاویر و فیلم‌هایی را منتشر کرده‌اند که از برداشت و فروش خاک غنی جنگل‌های هیرکانی در شمال ایران پرده برمی‌دارد. گفته می‌شود خاک غنی برکه اروت در جنگل چهاردانگه مازندران، به بهانه لایروبی، استخراج و به حراج گذاشته شده است و در نتیجه این تخریب، بخشی از درختان کهنسال و نهال‌های جوان هم زیر چرخ‌‌های بیل‌ مکانیکی‌ها و کامیون‌ها نابود شده‌اند.

روزنامه دولتی ایران افرادی را که خاک را برداشت می‌کنند، «تعدادی سودجو» نامید اما بنا بر تایید مقام‌های سازمان حفاظت محیط‌ زیست و گزارش روزنامه شهروند، وزارت نیرو رسما برای این عملیات مجوز صادر کرده است.

در این گزارش، به نقل از مقام‌های محلی آمده است که هر کیلو خاک تا ۴۰ هزار تومان هم خریدوفروش می‌شود.

خاک جنگل‌های هیرکانی از ارزشمندترین انواع خاک برای کشت‌وکارند و در گلخانه‌‌ها کاربرد دارند. محلی‌ها این خاک را «سیاه» می‌نامند و می‌گویند برای گیاهان خشکیده‌ای حکم معجزه را دارند.

با اینکه طبق مصوبه مجلس در سال ۱۳۹۷، برداشت، انتقال و خریدوفروش خاک ممنوع است و مجازات دارد، چنین به نظر می‌رسد که برخی افراد با استفاده از قدرت و نفوذ خود قانون را زیر پا می‌گذارند و به جایی هم پاسخگو نیستند. عطاءالله کاویان، مدیرکل اداره حفاظت محیط‌ زیست مازندران، در گفت‌وگو با روزنامه ایران، تلویحا به این موضوع اشاره کرد و گفت: «لایروبی با دستور شرکت آب منطقه‌ای استان انجام شد اما قوانین لایروبی بر اساس ضوابط مشخص، رعایت نشد. به همین دلیل نیز ما مخالفت و این موضوع را به دادستان اعلام کردیم.»

 او در ادامه افزود که سازمان حفاظت محیط‌ زیست وظیفه نظارتی خود را انجام داد و کار دیگری نمی‌توانست بکند.

به گزارش شهروند، از چندوچون توافق میان شرکت آب منطقه‌ای و پیمانکاری که برنده مزایده شده است، اطلاعی در دست نیست. به گفته یکی از فعالان محیط‌ زیست منطقه، سود پیمانکار بی‌شک میلیاردی است اما از نرخ تعیین‌شده برای خاک اطلاعاتی موجود نیست. نرخی که عرف بازار، کاربری و میزان غنی بودن خاک آن را مشخص می‌کند.

مجید ذکریایی، فرمانده یگان حفاظت از منابع طبیعی ساری که فعلا جلو کار پیمانکار را گرفته است، می‌گوید وزارت نیرو بدون تایید منابع طبیعی به پیمانکار برای برداشت خاک مجوز داده است. در حالی که به گفته او، طبق قانون برداشت خاک از اراضی جنگلی ممنوع است.

فروش خاک غنی ایران و قاچاق آن به خارج از ایران موضوع تازه‌ای نیست. در سال ۱۳۹۹ نیز اسماعیل کهرم، کارشناس محیط‌ زیست، گفته بود که خاک جنگل‌های شمال ایران به تهران می‌رود و خاک جنوب هم به کشورهای حوزه خلیج‌فارس قاچاق می‌شود.

به گفته کهرم، در منطقه نوبندیان سیستان و بلوچستان در نزدیکی بندر چابهار، هفت منطقه برای جمع‌آوری خاک ساخته شده و هر کیلوگرم از خاکی که بار کامیون‌ها یا کشتی‌ها می‌شود، هشت دلار فروخته می‌شوند.

پیش‌تر هم خبرگزاری ایسنا از فروش خاک جنگل‌های شمال در بسته‌های ۱۰ کیلویی خبر داده بود. یکی از قاچاقچیان خاک به این خبرگزاری گفته بود: «خریدوفروش خاک‌های جنگلی در چند ماه اخیر رونق خوبی پیدا کرده و این موضوع در بهار و تابستان هر سال بهتر از نیمه دوم سال است.»