فروردین‌ ۱۳۹۹ و در بحبوحه همه‌گیری ویروس کرونا، زندانیان چند زندان ایران شورش کردند. در زندان شیبان اهواز هم آتش اعتراض زندانیان وقتی روشن شد که زندانیان بند ۵ این زندان شنیدند که ۴ زندانی سیاسی عرب را برای اجرای اعدام می‌خواهند ببرند. در عرض چند دقیقه، این بند به صحنه اعتراض و شعار زندانیان تبدیل شد. اما، ماموران زندان و بعد از آن یگان ویژه و نیروهای لباس شخصی مسلح زندانیان را به شدت سرکوب کردند. قوه قضائیه اعلام کرد که ۴ زندانی در آن روز کشته شدند.

حالا بعد از گذشت قریب به سه سال، دادگاه کیفری ۲ شهرستان «باویه» در نزدیکی اهواز، ۷۰ نفر از زندانیان سابق، کنونی و «جاسم حیدری»، زندان سیاسی اعدام شده را به حبس، شلاق و جزای نقدی محکوم کرده است؛ پرونده چند نفر، از جمله «جابر آلبوشوکه»، زندانی سیاسی که پیش‌تر به اعدام محکوم و در دیوان عالی حکم او به حبس ابد تبدیل شده بود نیز به دادگاه انقلاب منتقل شده تا با اتهام «افساد فی الارض»، محاکمه شوند. 

در آن روز ۱۲ فروردین در زندان شیبان چه خبر بود؟ چرا جمهوری اسلامی سه سال بعد، به مرده و زنده زندانیان معترض، حکم حبس و شلاق داده است؟ برای جزئیات بیشتر با فرد آگاهی که در جریان اتفاقات زندان شیبان بوده، گفتگو کرده‌ایم. نام و مشخصات هویتی این فرد به‌دلایل امنیتی نزد «ایران‌وایر» محفوظ می‌ماند.

***

۱۲ فروردین ۱۳۹۹؛ روز خون، گلوله و باتوم در زندان شیبان

در روزهای نخست فروردین ۱۳۹۹، یک ماه بعد از اعلام رسمی ورود ویروس کرونا در ایران و شروع قرنطینه در شهرهای مختلف کشور، زندانیان زندان «الوند» همدان شورش کردند. در پی این شورش، رسانه‌ها اعلام کردند که شماری از آن‌ها توانسته‌اند، از زندان فرار کنند. بعد از آن بود، که زندانیان وحشت‌زده از ورود ویروسی مرگ‌بار به درون زندان‌هایی که اصول بهداشتی در آن‌ها به هیچ وجه رعایت نمی‌شود و زندانیان حتی برای بیماری‌های سخت نیز مجوز مرخصی دریافت نمی‌کنند، اعتراض خود را شروع کردند.

پس از زندان الوند، در زندان‌های «پارسیلون» خرم‌آباد، الیگودرز، تبریز، مهاباد، سقز و عادل‌آباد شیراز هم شورش شد. ۱۲ فروردین اما، زندان شیبان اهواز در کیلومتر ۱۲ جاده اهواز-مسجد سلیمان که ده بند دارد، دست‌خوش اعتراض زندانیان شد.

در سال‌های گذشته گزارش‌های بسیاری از شرایط بسیار نامناسب این زندان منتشر شده، به‌نحوی که فعالان حقوق‌بشر به آن «قتلگاه» می‌گویند.

بنا به گفته فرد آگاهی که با ایران‌وایر صحبت کرده، روز سه‌شنبه، دوازدهم کمی از ظهر گذشته بوده که زندانیان جان به لب آمده از وضعیت نامناسب زندان و بهداری و وحشت‌زده از خبری که شنیده بودند قرار است زندانیان دیگر زندان‌های خوزستان را که کرونا گرفته‌اند به این زندان بیاورند، دست به اعتراض می‌زنند. 

به گفته منبع ایران‌ وایر، اخباری هم مبنی بر انتقال ۴ زندانی سیاسی محکوم به اعدام به نام‌های «حسین سیلاوی»، «علی خسرجی»، «جاسم حیدری» و «ناصر خفاجی»، برای اجرای حکم نیز دهان به‌دهان می‌گشته و همین خشم زندانیان را در آن ظهر سه‌شنبه بیشتر می‌کند.

در عرض چند دقیقه، اعتراض از بند ۵ که بند امنیتی است، شروع می‌شود و به بندهای ۶، ۸، ۹ و ۱۰ زندان شیبان هم سرایت می‌کند. در مقابل ماموران زندان با باتوم و اسلحه‌های ساچمه‌ای و جنگی شروع به سرکوب زندانیان می‌کنند. چند ساعت از شروع اعتراضات گذشته بوده که نیروهای یگان ویژه، بسیج و سپاهی‌ها که با لباس شخصی وارد زندان شده بودند هم به ماموران زندان می‌پیوندند.

منبع مطلعی که با ایران‌وایر صحبت کرده می‌گوید که جزئیات را بعدا مستقیما از شاهدان عینی شنیده و زندانیان زخمی را خود دیده و با آن‌ها حرف زده است: «چند دقیقه هم نگذشته بود که مسئولان زندان با کمک نیروهای نظامی و انتظامی، شروع به تیراندازی به زندانی‌ها کردند. ماموران زندان رفته بودند روی سقف بندها و پشت‌بام و از آن‌جا به زندانی‌ها شلیک می‌کردند. ۴ نفر از زندانی‌ها آن شب کشته شدند ولی تعداد زخمی‌ها خیلی زیاد بود. بعد از آن، شکنجه‌ها، فحش‌های ناموسی و کتک‌زدن‌ها شروع شد. به‌دستور «احمدرضا احمدزاده»، از مسئولان زندان شیبان، زندانی‌ها را از تونل وحشت رد می‌کردند و با میله آهنی، باتوم و چوب و هرچه دستشان می‌رسید توی سر، دست و پای بچه‌ها می‌زدند. آن‌قدر که سر بیشتر زندانی‌ها شکسته بود و لباس‌هایشان خونی بود. وحشیانه می‌زدند و به هر طریقی که شده می‌خواستند شورش را بخوابانند. کسانی بودند که دست و پایشان شکست و تا مدت‌ها بعد، حتی درمان هم نشدند.»

او ادامه می‌دهد: «تا ساعت ۴ و ۵ صبح، کتک زدن ادامه داشت و فردایش همه را بردند اداره اطلاعات و تازه بازجویی‌ها شروع شد. اول کشته شدن آن چند نفر که خودشان گفتند ۴ نفر بوده را هم به گردن زندانی‌ها انداخته بودند، ولی بعدا همه را تبرئه کردند.»

شلیک از پشت‌بام را پیش‌تر «کریم بروایه»، زندانی سیاسی سابق که در روز ۱۲ فروردین در زندان شیبان حضور داشته نیز در گفتگو با «اطلس زندان‌های ایران» تایید کرده است. 

او در بخشی از صحبت‌های خود درباره شکنجه‌هایی که آن شب ماموران علیه آن‌ها اعمال کرده‌اند نیز گفته است: «ماموران، کف بند ۵ امنیتی زندان شیبان را با آب و ریکا و شیشه شکسته پر کردند. آن‌ها با این شیوه تعادل زندانیان را بر هم زده و سپس آن‌ها را با ضربات مستقیم باتوم به ناحیه سر، شدیدا کتک می‌زدند. من شخصا شاهد بودم که حسن ذوالفقاری مدیر داخلی زندان که پشت نیروهای سرکوبگر ایستاده بود، فریاد می‌زد: «همه را بکشید؛ اینها داعشی هستند.» همچنین شاهد بودم که آقای صخراوی، عبدالحسین غلام‌نژاد و اناری که مسئول حفاظت زندان بودند، به صورت مسلح روی سقف بند ۸ و نیز سقف بهدارى که مقابل بند ۵ بود مستقر و به زندانیان مستقیما تیر جنگی شلیک می‌کردند.»

در بخش دیگری از شهادت بروایه، آمده است: «خسروی و رمزیار و اناری که مسئول شکنجه بودند، دست‌هایمان را از پشت می‌بستند و تا نیمه‌های شب با روش‌های مختلف، ما را شکنجه می‌دادند.  همچنین آن ها تعمدا جهت شکستن روحیه دیگر زندانیان، تعدادى از زندانیان قدیمى را انتخاب می‌کردند و چشم‌ها و دستان آن‌ها را می‌بستند. سپس به جز لباس زیر، همه لباسهایشان را از تنشان بیرون آورده و با لوله سبز و شوکر برقی شکنجه می‌دادند. آن‌ها در این حالت مجبور می‌شدند با چشم بسته به سمتی بروند که حاتمی و انارى که جزو شکنجه‌دهندگان بودند، آن‌ها را با صندلى می‌زدند.»

۱۰۱ متهم و ۷۰ نفر محکوم؛ همه زندانی!

نسخه‌ای از دادنامه‌ای که شعبه ۱۰۲ دادگاه کیفری ۲ باویه، صادر کرده به دست ایران‌وایر رسیده است. در این دادنامه، که به امضای «حسین مقدمیان»، قاضی شعبه ۱۰۲ این دادگاه رسیده، اسامی ۷۰ زندانی سابق و کنونی، به عنوان محکومان این پرونده درج شده است. بررسی‌های ایران‌وایر نشان می‌دهد که در این پرونده هیچ یک از مسئولان زندان و نیروهای امنیتی و ضدشورش، تعقیب قضائی نشده‌اند.

این افراد، در ۵ ردیف اتهامی، شامل «تسبیب در جنایت»، «تخریب»، «اخلال در نظام و آسایش عمومی از طریق جنجال و هیاهو، «تسبیب در قتل چهار نفر مرد مسلمان»، «شروع به افساد فی‌الارض»، «تبانی و اجتماع به قصد برهم زدن امنیت جامعه و مقابله با حکومت»، «تخریب و احراق با مواد منفجره» و «اخلال در نظام و آسایش عمومی» متهم شده‌اند.

 در بین اسامی محکومان این پرونده، نام «انور موسوی»، «محمدحسین مقدم»، «احمد ثعالبی»، «معین خنفری»، «عبدالرزاق عبیداوی»، «حسن بترانی»، «جواد موسوی» و «میلاد ناصری» نیز هست که همگی از زندانیان سیاسی هستند که از قبل به حبس محکوم شده و در آن زمان در زندان شیبان دوران محکومیت خود را می‌گذراندند.

 بر اساس حکم دادگاه، این ۷۰ نفر که حتی یک نفر آن‌ها، جاسم حیدری، زندانی سیاسی متهم به «بغی» در اسفند ۱۳۹۹ اعدام شده، بابت اتهام «اخلال در نظم عمومی از طریق هیاهو و جنجال»، به تحمل «هفت ماه و ۱۶ روز حبس تعزیری و ۴۰ ضربه شلاق» و ۶۰ نفر نیز بابت اتهام «تخریب و احراق عمدی وسایل عمومی و دولتی»، به تحمل «۶ ماه و یک روز حبس تعزیری» و تمامی آن‌ها به پرداخت شش میلیون و صدهزار تومان جزای نقدی محکوم شده‌اند.

دادگاه اعلام کرده که تمامی متهمان این پرونده از اتهام «تسبیب قتل ۴ مرد مسلمان» و بقیه ردیف‌های اتهامی به‌دلیل نبود ادله کافی، تبرئه شده‌اند.

اما، فرد مطلعی که با ایران‌وایر گفتگو کرده می‌گوید که از تعداد ۳۰۰ و اندی زندانی بند ۵ شیبان اهواز که از طرف وزارت اطلاعات در این پرونده تحت تعقیب قرار گرفته بودند، ۱۰۱ نفر متهم شناخته شده‌اند و پرونده بعضی، از جمله «سید جابر آلبوشوکه»، زندانی سیاسی و فعال عرب اهوازی محکوم به حبس ابد، از بابت اتهام «افساد فی‌الارض» به دادگاه انقلاب اهواز ارسال شده است.

او تاکید می‌کند که جان جابر به این‌دلیل که پیش‌تر در پرونده موسسه فرهنگی «الحوار»، با اتهام «محاربه» و مجازات اعدام روبرو شده بوده و بعدا حکم اعدام او در دیوان عالی کشور شکسته، در خطر است. به گفته این فرد آگاه، «حتی خود جابر هم نمی‌داند که دادگاه قرار است چه زمانی برگزار شود.»

این احکام در ۲۸ دی ۱۴۰۱ صادر شده است ولی بر اساس دادنامه، «بدوی» است و متهمان ۲۰ روز فرصت اعتراض به حکم خود را دارند.

از: ایران وایر