The Probabilistic- statistical nature of natural laws^۱

دکتر حسن بلوری

برلین، ۲۰۲۳٫۰۲٫۱۷

فشرده   

در مقاله‌ی ’معنای مفهوم در قوانین طبیعی‘ گفتیم که قوانین طبیعی بر اساس داده‌های عینی و مفهوم‌های مشخصی در چارچوب یک نظریه بنا می‌شوند. اما نبود مفاهیم دقیق، بنای یک نظریه‌ی بنیادی برای توصیف پروسه‌های جاری در کیهان را پیچیده و دشوار کرده است. تلاش‌ها در این جهت تاکنون منجر به ارائه‌ی دو نظریه بزرگ، یعنی فیزیک کلاسیک و فیزیک کوانتوم، شده که یکی دنیای ماکروسکوپی با قوانین دترمینیستی و دیگری دینای میکروسکوپی با قوانین احتمالی را توصیف می‌کند. به این معنا که در اولی وابستگیِ آشکاری میان حالتِ حال و آینده‌ی یک فرایند طبیعی در شکلِ علت و معلول وجود دارد در حالیکه در دومی اصولن یک چنین وابستگی غیرقابل تصور است. بی‌شک این وضعیت از یک سو ریشه در تجربیات و نگاه کاربردی ما به قوانین طبیعی و از سوی دیگر در سرشت مفهوم‌ها دارد. به‌ این معنا که اکثر مفهوم‌ها در نظریه کلاسیک و تمام آنها در نظریه کوانتوم تعریف دقیقی ندارند. از اینرو قوانین طبیعی در اصل بر اساس میانگینی از نتایج اندازه‌‌‌گیری‌ها برمفهوم‌ها، همراه با درجه‌ی مشخصی از نامعلومی بنا شده‌اند. به بیان دیگر، قوانین طبیعی دارای سرشت احتمالی ـ آماری هستند. این ویژگیِ ناشی از طبیعت کیهان، کیهان کوانتومی است.

در این مقاله می‌کوشم با توجه به ’تعریفِ مفهومِ علمی‘ و “توضیحِ سرشتِ مفهومِ علمی‘، که در مقاله‌ی^۲ بدان‌ها پرداخته‌ام سرشت احتمالی ـ آماری قوانین طبیعی را مستدل نمایم.

برای مطالعه متن کامل نوشته با فرمت پی دی اف لطفا اینجا کلیک کنید

——————————————-

1. https://www.leifiphysik.de/quantenphysik/quantenobjekt-elektron/grundwissen/statistische-deutung
2. Hassan Bolouri, The concepts in natural laws and their meaning