آیا بازرسان قادر خواهند بود تاسیسات کوچک غنی‌سازی را که گاهی شاید «در ابعاد یک سوپرمارکت» باشند، شناسایی کنند؟
دولت بایدن مشغول گفت‌و‌گوهای دوجانبه غیرمستقیم با جمهوری اسلامی است و امیدوار است دست‌کم بتواند برنامه هسته‌ای تهران را مهار کند، به حملات نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی به نیروهای آمریکایی در سوریه پایان دهد و در ازای دسترسی محدود ایران به میلیاردها دلار از دارایی‌های بلوکه‌شده‌اش، سه شهروند آمریکایی زندانی در ایران آزاد شوند.
به گفته مقام‌های آمریکایی، اروپایی و منطقه‌ای، این گفت‌و‌گوها از چند ماه پیش آغاز شده و برای احیای برجام نیست.
پس از آن‌که در ماه جاری خبر توافق قریب‌الوقوع میان آمریکا و ایران اولین بار در رسانه‌های اسرائیلی منتشر شد، مقام‌های دولت بایدن سعی کرده‌اند این تلاش دیپلماتیک را محدود و کم‌اهمیت جلوه بدهند. اما گزارش رسانه‌ها به انتقاد صریح دولت اسرائیل و برخی قانون‌گذاران آمریکایی منجر شده است.
یک دیپلمات ارشد اروپایی که نامش فاش نشده است به واشنگتن‌پست گفت شرکای اروپایی آمریکا از حدود و چشم‌انداز گفت‌و‌گوهای جاری کاملا مطمئن نیستند اما متذکر شد «روشن است که می‌دانند اگر برنامه هسته‌ای ایران با سرعت تمام ادامه پیدا کند، بحران اجتناب‌ناپذیر است».
افزایش نگرانی‌ها در مورد زمان «فرار هسته‌ای»
واشنگتن‌پست در ادامه می‌نویسد مقام‌های آمریکایی اصرار دارند که در مقابل پیشرفت گفت‌و‌گوها در زمینه برنامه هسته‌ای و جبهه سوریه، به طرف ایرانی هیچ وعده و پیشنهادی غیر از خودداری از تلافی‌جویی و چشم‌انداز مذاکرات دیپلماتیک بیشتر و بنیادی‌تر نداده‌اند.
به گفته یک منبع آگاه، گفت‌و‌گوها «قرار است برای کاهش تنش‌ها باشد». او در ادامه به واشنگتن‌پست گفت در حالی که آمریکا به انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴ نزدیک می‌شود، «هیچ‌کس در دولت نمی‌خواهد در یک سال و نیم آینده اتفاق بدی بیفتد».
ایران در چارچوب برجام، پذیرفته بود غنی‌سازی اورانیوم را در حد ۳.۶۷ درصد نگه دارد. گزارش‌های اطلاعاتی امریکا حاکی از آن بود که این اقدام می‌تواند دستیابی جمهوری اسلامی به مواد موردنیاز برای ساخت بمب هسته‌ای یا به‌اصطلاح «فرار هسته‌ای» را دست‌کم یک سال به تعویق بیندازد.
از زمان خروج آمریکا از برجام، جمهوری اسلامی به غنی‌سازی و ذخیره اورانیوم با خلوص ۶۰ درصد ادامه داده است. اکنون برآورد می‌شود بازه زمانی فرار هسته‌ای به چند هفته کاهش یافته است.
اولی هاینونن، سرپرست پیشین تیم بازرسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از برنامه هسته‌ای ایران و عضو اندیشکده مرکز استیمسون، معتقد است محدودیت‌های هسته‌ای مطرح‌شده در گفت‌و‌گوهای جاری و پذیرش توقف غنی‌سازی در محدوده ۶۰ درصد بعید است بتواند مانع دستیابی جمهوری اسلامی به سلاح هسته‌ای شود. او در ادامه به واشنگتن‌پست گفت با توجه به ذخیره فعلی اورانیوم و سانتریفیوژهای زیرزمینی گسترده، بازه زمانی جمع‌آوری اورانیوم کافی با غلظت بالا همچنان کوتاه است و تشخیص این‌که جمهوری اسلامی تصمیم گرفته است سلاح هسته‌ای بسازد یا نه شاید ناممکن باشد.
به عقیده هاینونن، بدون همکاری کامل جمهوری اسلامی و نظارت کامل آژانس، این سوال همچنان باقی است که آیا بازرسان قادر خواهند بود تاسیسات کوچک غنی‌سازی که گاهی شاید «در ابعاد یک سوپرمارکت» باشند، شناسایی کنند.
نوسان خطرناک تشدید تنش‌ها
بر اساس گزارش‌ها، مذاکرات چند هفته پس از حمله پهپادی به نیروهای آمریکایی در سوریه در ماه مارس آغاز شد. در جریان این حمله یک پیمانکار آمریکایی کشته شد و سپس چند ساعت بعد، در حمله هوایی تلافی‌جویانه آمریکا به یکی از تاسیسات ایران در سوریه، چند نیروی نیابتی سوری کشته شدند. پس از آن بود که جمهوری اسلامی نشانه‌هایی فرستاد که مایل به گفت‌و‌گو است.
تاکنون، دو جلسه میان مقام‌های جمهوری اسلامی و برت مک‌گورک، مسئول امور خاورمیانه در شورای امنیت ملی آمریکا، در عمان برگزار شده است. به گفته منابع آگاه، مک‌گورک به تهران گفته است مسیر کنونی جمهوری اسلامی‌ــ غنی‌سازی ۶۰ درصدی اورانیوم و مانع‌تراشی در بازرسی از تاسیسات هسته‌ای‌ــ به دیپلماسی و کاهش تحریم‌ها منجر نخواهد شد.
به گزارش واشنگتن‌پست، مذاکرات در مورد شهروندان آمریکایی زندانی در ایران جداگانه و از طریق مقام‌های سوییسی در جریان است.
اما مک‌گورک تصریح کرده است تا وقتی شهروندان آمریکایی زندانی آزاد نشوند و جمهوری اسلامی در مورد ناپدید شدن رابرت لوینسون، مامور بازنشسته اف‌بی‌آی، در سال ۲۰۰۷ توضیح ندهد، پیشرفت واقعی در سایر مسائل ممکن نخواهد بود.
گزارش‌ها و مقام‌های منطقه‌ای از پیشرفت مذاکرات در مورد شهروندان زندانی خبر داده‌اند.
بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان، در مصاحبه با المانیتور گفت دو طرف به توافق در این زمینه نزدیک شده‌اند و آزادی شهروندان آمریکایی زندانی به آزادسازی بخشی از دارایی‌های بلوکه‌شده ایران بستگی دارد.
بمب ساعتی سیاسی
بخشی از دارایی‌های مورد بحث ۷ میلیارد دلاری است که در دو بانک کره جنوبی بلوکه شده‌اند. هرچند دولت بایدن می‌تواند با آزادی شهروندان آمریکایی زندانی برای خود اعتبار بخرد، آزادسازی دارایی‌های بلوکه‌شده ایران با مخالفت‌های سیاسی جدی هم در آمریکا و هم در اسرائیل مواجه خواهد شد.
به گزارش واشنگتن‌پست، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، هفته گذشته در جلسه با کابینه دولت، با اشاره به تماس تلفنی اخیرش با وزیر خارجه آمریکا، گفت: «من موضع همیشگی‌مان را تکرار کردم که بازگشت به توافق هسته‌ای با ایران برنامه هسته‌ای ایرانی‌ها را متوقف نخواهد کرد و فقط به ایران امکان می‌دهد به سازمان‌های تروریستی تحت حمایتش در خاورمیانه و اطراف مرزهای اسرائیل پول برساند.»
با وجود این، گزارش‌ها حاکی از آن است که نخست‌وزیر اسرائیل در جلسه‌های محرمانه تاثیر احتمالی گفت‌و‌گوهای جاری در عمان را کم‌اهمیت می‌داند. به گزارش رسانه‌های اسرائیلی به نقل از افراد حاضر در نشست روز سه‌شنبه کمیته دفاع و امور خارجه کنست که پشت درهای بسته برگزار شد، نتانیاهو این توافق احتمالی را در مقایسه با برجام پذیرفتنی‌تر توصیف کرد و گفت «این توافق هسته‌ای نیست، توافقی کوچک است. می‌توانیم از پس آن بربیاییم».
از: ایندیپندنت
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید