ساری- ایرنا- تابستان رو به پایان است و در همین روزهایی که آخرین موج سفرها به مازندران انجام می‌شود، قرار است به رسم و روال هر ساله یک سفر طولانی به مازندران آغاز شود؛ سفر «امید» از غرب سیبری به «اوجاکله» در فریدونکنار. تک‌درنای گله غربی سیبری که به احتمال زیاد سفرش به مازندران را آغاز کرده، امسال قرار است با استقبالِ «رویا» در اوجاکله فرود بیاید.
به گزارش خبرنگار ایرنا، گله غربی درناهای سیبری از ۱۶ سال پیش تا کنون، قبیله‌ای یک نفره است. درنایی که پس از مرگ یا به عبارتی بهتر ناپدید شدن جفت خود تنها شد تا تراژدی دنیای درنای تنها به بخشی از حافظه محیط زیست مازندران سنجاق شود. در این ۱۶ سال گام‌هایی برای رها شدن «امید» از تنهایی برداشته شد که هیچ کدام نتیجه مطلوب و مد نظر نداد.
تنها دستاورد این اقدامات همین بود که «امید» چند هفته را با یک دوست در زیستگاه زمستان‌گذرانی‌اش سپری کند. دوستانی که همراهِ مسیر طولانیِ بازگشت «امید» به سیبری نشدند و تا نیمه‌های راه درنای سیبری را همراهی کردند. آخرین مورد از این همراهی‌های نیمه‌کاره نیز زمستان پارسال رقم خورد؛ زمانی که درنای بلژیکی ۲۰ اسفند و در همان ابتدای سفر بازگشت به سیبری همراه با «امید» از پرواز خسته شد و در عباس‌آباد فرود آمد.
اما این بار قرار است برای امید در زمان ورودش به تالاب سرخرود و فرودش در «اوجاکله» اتفاق تازه‌ای رخ دهد. به گفته رئیس اداره نظارت بر حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران برنامه‌ریزی‌ها بر این است که در صورت فراهم بودن شرایط، درنای بلژیکی که با نام «رویا» معروف شده، پیش از فرود «امید» در اوجاکله در همین زیستگاه رهاسازی شود و به نوعی به استقبال تک‌درنای به جا مانده از گله غربی سیبری برود.
برنامه‌ریزی برای رهاسازی «رویا» در زیستگاه
کوروس ربیعی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا اظهار می‌کند: طبق تقویم مهاجرت درنای امید، این پرنده حدود ۴۰ روز دیگر به مازندران می‌رسد. معمولا هر سال در یکی از روزهای هفته نخست آبان شاهد فرود «امید» در فریدونکنار هستیم. امسال تصمیم گرفته‌ایم که با توجه به حضور درنای بلژیکی در همین منطقه و شرایط خوبی که این پرنده دارد، چند روز پیش از ورود «امید» به زیستگاه زمستان‌گذرانی یا همان روز فرودش در این منطقه، «رویا» را در زیستگاه رها کنیم تا «امید» از همان ابتدای ورودش به تالاب زمستان‌گذرانی را با «رویا» آغاز کند.
وی درباره زمان رهاسازی درنای بلژیکی در تالاب و شرایط طبیعی می‌گوید: هنوز در این زمینه زمان دقیقی را مشخص نکرده‌ایم. چون همه چیز به شرایط تغذیه‌ای و زیستی تالاب بستگی دارد. اگر پیش از فرود «امید» در «اوجاکله» شرایط تغذیه‌ای و تالابی این محدوده فراهم باشد، از اوایل آبان و چند روز زودتر از رسیدن تک‌درنای سیبری رهاسازی «رویا» را انجام می‌دهیم.
این مسئول زیست‌محیطی خاطرنشان می‌کند: در حال حاضر دامگاه فریدونکنار منتظر آبگیری است و برخی زمین‌های اطراف هنوز زیر کشت قرار دارد. البته جمعیتی از خوتکاها وارد منطقه شدند، اما با توجه به خشک بودن محدوده دامگاه هنوز شاهد ورود پرندگان به این محدوده نیستیم. پیش‌بینی می‌کنیم با بارش‌هایی که در پیش داریم شرایط این زیستگاه تالابی شود و کم‌کم گروه‌های پرندگان مهاجر مانند حواصیل‌ها و باکلان‌ها در منطقه حضور یابند. به نظر می‌رسد تا ۲۰ روز دیگر شرایط تغذیه‌ای برای درنا و سایر پرندگان در اوجاکله فراهم شود.
حال «رویا» خوب است
رئیس اداره نظارت بر حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران شرایط جسمی و روند نگهداری درنای بلژیکی را نیز مناسب توصیف می‌کند و می‌گوید: درنای بلژیکی که اوایل بهمن پارسال وارد مازندران شد، اکنون بیش از ۲۳۰ روز است که به مازندران آمده و از ۲۰ اسفند که در عباس‌آباد فرود آمد تا کنون نیز در یک محوطه حفاظت شده جنگلی با فاصله حدودا ۱۰۰ متری از زیستگاه زمستانی تحت نظر قرار دارد.
ربیعی می‌افزاید: خوشبختانه طی این مدت نگهداری درنا در مازندران هیچ مشکلی برای این پرنده پیش نیامده است. برای جلوگیری از بیمار شدن «رویا» طی این مدت ارتباطی با سایر پرندگان یا جانواران نداشته و غذا هم به صورت کنترل شده داده می‌شود. درنای بلژیکی در مازندران دوران نگهداری در اسارتِ خوب، ایمن و سالمی را سپری کرده و اکنون با توجه به در پیش بودن پاییز و مناسب بودن وضعیت هوا برای حضور پرندگان مهاجر در مازندران، این شرایط بهتر نیز می‌شود.
وی خاطرنشان می‌کند: در حال حاضر منتظریم تا شرایط تالابی برقرار شود و به زمان ورود «امید» به مازندران نزدیک شویم تا برای رهاسازی «رویا» در زیستگاه اقدام کنیم. امسال یک بار دیگر به درنای بلژیکی فرصت داده می‌شود که با «امید» هماهنگ و همراه شود و امیدواریم با توجه به این‌که زمان زمستان‌گذرانی این دو درنا امسال طولان‌تر از پارسال است شاهد همسفری‌شان از فریدونکنار تا سیبری در پایان زمستان باشیم.
تلاش برای حفظ مسیر پروازی درناهای غربی سیبری
درنای سیبری به سه جمعیت اصلی شرقی، غربی و مرکزی تقسیم می‌شود. جمعیت مرکزی این گونه منقرض شده و جمعیت غربی هم به گفته کارشناسان محیط زیست در صورت مرگ «امید» به طور قطعی منقرض خواهد شد.
تک‌درنای به جا مانده از گله غربی درناهای سیبری آخرین بار در زمستان سال ۱۳۸۶ همراه با جفت خود به مازندران سفر کرد و بهمن همان سال پس از این‌که در یک شب سرد و توفانی جفتش ناپدید شد، روزگار تنهایی‌اش را آغاز کرد. از آن زمان تا کنون این درنا که تنها بازمانده گله غربی درناهای سیبری است هر سال مسیر ۳ هزار و ۶۰۰ تا ۴ هزار کیلومتری زیستگاهش در سیبری تا فریدونکنار را به تنهایی بال می‌زند و پس از حدود ۴۰ روز تا دو ماه پرواز به زیستگاه زمستانی‌اش می‌رسد.
«امید» در مسیر رسیدن به مازندران دو توقف کوتاه نیز دارد؛ ابتدا در تالاب «نارزون» قزاقستان فرود می‌آید و چند روز استراحت می‌کند و سپس در حاشیه دهانه رود ولگا نیز چند روزی را می‌گذراند.
تا کنون به منظور شناسایی حفظ این مسیر پروازی تلاش‌های متعددی در قالب همراه کردن درناهای پرورشی با درنای «امید» انجام شده که هیچ کدام موفق نبود. انتقال جوجه درناهای پرورشی به ایران پیش از این از دو مرکز تکثیر در آمریکا و روسیه انجام شده بود. نخستین مرحله سال ۱۹۹۷ با انتقال دو قطعه درنای پرورشی از بنیاد بین‌المللی درنا (ICF) در آمریکا بود که به دلیل رهاسازی دیرهنگام، جوجه‌ها درناهای پرورشی با درناهای وحشی جفت نشدند و مهاجرت نکردند. یکی از آن درناهای پرورشی سر از قزوین در آورد که بعد به پارک پردیسان منتقل شد و سال ۱۳۸۳ (۲۰۰۴) زندگی‌اش به طور طبیعی در پارک پردیسان تمام شد.
سال ۲۰۰۳ دوباره سه قطعه درنای پرورشی از مرکز «اوکا (OKA) » در روسیه به فریدونکنار انتقال یافت که روی یکی از آن‌ها ردیاب ماهواره‌ای هم نصب شد. این درنای پرورشی در زمان مهاجرت برگشت به سیبری، پرواز را آغاز کرد و تا داغستان روسیه هم رفت. اما پس از آن جدا شد و دیگر دیده نشد. یک درنا هم در مازندران زمینگیر شد و درنای دیگر تا انزلی به سفرش ادامه داد. این درناها نیز مانند «رویا» به مازندران برگردانده شدند و تا سال بعد که «امید» و جفتش به مازندران آمدند ماندند تا زمستانی دیگر نیز در کنار هم باشند. اما این تلاش هم نتیجه‌ای نداشت.
مجموعا تا پیش از ورود «رویا» به فریدونکنار، طی چهار مرحله هشت قطعه درنای پرورشی به فریدونکنار انتقال یافت که موفقیت‌آمیز نبود.
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید