مهین افشار نخستین زن تاجر ایرانی
«ایران‌وایر»، اولین جلد از کتاب «زنان تاثیرگذار ایران» را منتشر کرد. این کتاب، روایت صد زنی است که بر پیرامون خود، جامعه، علم، هنر، سیاست، فرهنگ، ورزش، اقتصاد و تکنولوژی تاثیر گذاشته‌اند، از موانع نظام نابرابر جنسیتی نهراسیده‌اند و مسیری را برای رشد و دستیابی زنان ایران به حق برابر انسانی خویش هموار کرده‌اند. انتخاب‌کنندگان این فهرست، مخاطبانی هستند که باور دارند از این زنان تاثیر گرفته‌اند.
ما در جلدهای بعدی، به خدمات دیگر زنان ایرانی که در این مبارزه سهم داشته‌اند هم می‌پردازیم. شما هم می‌توانید در این انتخاب سهیم شوید، نظرات خود را برای ما بفرستید و اگر اطلاعات بیشتر و دقیق‌تری دارید، با ما در میان بگذارید. این نسخه دیجیتال است و تاثیر نظرات و پیشنهادات خود را می‌توانید در نسخه چاپی که در ماه آبان منتشر خواهد شد، ببینید.
به‌علاوه، جلد دوم کتاب با نام‌هایی بیشتر در دست تهیه است. اگر نام زنی که به‌نظر شما تاثیرگذار بوده است را در این فهرست نمی‌بینید، نام و دلیل آنکه او را تاثیرگذار می‌دانید را برای ما به ایمیل info@iranwire.com بفرستید.
فراموش نکنید که مجموعه کتاب‌های «زنان تاثیرگذار ایران»، برپایه انتخاب‌های شما گردآوری می‌شوند و منتخبان‌تان می‌توانند در هر عرصه‌ای، از فرهنگ، علم، آموزش، پژوهش و کنشگری گرفته تا هنر، ورزش، فعالیت‌های خیریه، سیاست، تکنولوژی، کارآفرینی، نوآوری، اقتصاد و ادبیات، گام‌های موثری برداشته باشند.
«کتاب زنان تاثیرگذار ایران را می‌توانید از این لینک دانلود کنید»
***
«مهین افشار» بخش زیادی از جهیزیه‌ای را که از خانه اجدادی «ملک‌التجار» به خانه شوهر آورده بود، فروخت تا توانست ۴۰ هزار تومانی را که برای گرفتن نمایندگی‌های فرنگی لازم داشت، تامین کند؛ سرمایه‌ای که خیلی زود با دریافت «کارت بازرگانی» از اتاق بازرگانی ایران، باعث شد تا نام او به صورت رسمی به عنوان نخستین زن بازرگان در ایران ثبت و میراث‌دار زنانی شود که پیش از او وارد عرصه اقتصادی شده بودند. افشار راه را برای زنان بازرگان و تاجری که بعد از او آمدند، باز کرد.
با آن که به استناد مدارکی که در اتاق بازرگانی وجود دارد، خانم افشار به عنوان نخستین زن تاجر ایرانی دارای کارت بازرگانی ثبت شده است؛ اما نمی‌دانیم کی به دنیا آمده است و درباره پیشینه خانوادگی او هم اطلاعات زیادی در دست نیست. همین قدر می‌دانیم که نوه ملک‌التجار بوده و در مدرسه «ژاندارک» که توسط مسیونرهای فرانسوی اداره می‌شد، تحصیل کرده است. او در ۲۸ سالگی با مهندس «افشار» که کارمند پتروشیمی بود، ازدواج کرد.
مهین افشار که منشی گروه «زنان ملیون» بود، کمی بعد از ازدواج تصمیم گرفت برای خود کسب و کاری راه بیندازد و وارد کار تجارت شود؛ کاری که بسیاری از زنان پیش او انجام داده و توانسته بودند موفق شوند.
براساس آمار رسمی موجود و بر مبنای منابع تاریخی، زنان حتی در دوره پرده‌نشینی نیز در عرصه اقتصادی وارد شده و بسیاری از آن‌ها سودهای کلانی را به دست آورده بودند. آمار «احصاییه دارالخلافه» تهران در دوران ناصرالدین شاه نشان می‌دهد، زنان زیادی در آن زمان دارای ملک و املاک بودند؛ زنانی چون «همدم‌السلطنه»، همسر «ظل‌السلطان» که دختر کوچکتر امیرکبیر بود. او صاحب کاروانسرای ارامنه بود.
اما شاید مهم‌ترین منبعی که درباره آمار زنان تاجر وجود دارد، نتایج سرشماری جمعیت ایران در سال ۱۲۴۸ باشد که توسط «نجم‌الملک» تهیه و به تفکیک جنسیت و وضعیت اقتصادی منتشر شده است. در این آمار از جمعیت ۱۴هزار و ۲۵۶ نفری تهران، چهار هزار زن صاحب ملک بودند که بخشی از این زنان خودشان کاسب و تاجر به شمار می‌رفتند.
«انیس‌الدوله»، همسر ناصرالدین شاه تنها در بازار ۹ دهنه دکان داشت. زنی به نام «فاطمه‌سلطان» نیز کاروانسرایی داشت که در آن به تجارت مشغول بود. «حاجی مریم» هم زنی بود که ۲۶ دهنه دکان در محله دولت تهران داشت که گفته می‌شود خودش هر ماه برای جمع‌آوری عوایدش می‌رفت. «نجم‌السلطنه»، مادر دکتر محمد مصدق نیز زمین‌های زیادی داشت و بیشتر در کار خرید و فروش زمین بود. نامه‌های نجم‌السطلنه به برادرش «فرمانفرما»، مشکلاتی را که او در کار تجارت خود داشت، نشان می‌دهند. او در سال‌های پایانی عمر، نمایندگی آسانسورهای «دیبا» را به ایران آورد.
«فخرالدوله امینی»، دختر مظفرالدین شاه و مادر «علی امینی» نیز علاوه بر این که خود در کار تجارت وارد شده بود، با وارد کردن نخستین تاکسی‌ها به تهران، سیستم تاکسی‌رانی را به راه انداخت.
مهین افشار در چنین فضایی بود که با همان سرمایه اندک وارد تجارت شد. او بخشی از جهیزیه‌ای را که به خانه همسرش برده بود، فروخت و آن را سرمایه زندگی کرد. در آن زمان جهیزیه زنان اهمیت زیادی داشت و هر دختری که می‌خواست به خانه بخت برود، هزینه بالایی برای جهیزیه هزینه می‌کرد. مهین نیز از این قاعده مستثنی نبود و با جهیزیه‌ای بالا به خانه بخت رفت؛ جهیزیه‌ای که سرمایه کارهای آینده او شد.
از آن جایی که او نوه ملک‌التجار بود، درس تجارت را به خوبی می‌دانست و با سرمایه اندک خود و با اتکا به تجارب حرفه‌ای قبلی، به عنوان اولین زن مؤسس شرکت حمل و نقل، از سال ۳۶ کسب‌وکار خود را در مکانی اجاره‌ای (حدود ۳۰ متر مربع) شکل داد. افشار نمایندگی شرکت‌هایی مانند «یورماستر اندون و یوخ» دانمارک و کارخانه‌های «آرو»، «سارازن»، «ساژ» و «اوهاندو بر» آلمان را هم گرفت. او همچنین مدیریت شرکتی را داشت که در کار وارد کردن موتورهای دیزل، ژنراتور برق و ماشین‌های بزرگ و کوچک جوشکاری بود.
مهین افشار خیلی زود توانست با توسعه کارش در پنج بندر بزرگ دنیا مانند «آمستردام»، «نوتردام»، «لندن»، «نیویورک» و «آنتورپ» کارگزاری حمل و نقل دایر کند. گسترش کارهای تجاری مهین افشار باعث شد تا او به فکر دریافت کارت بازرگانی از اتاق بازرگانی بیفتد؛ او کارت خود را در سال ۱۳۳۶ دریافت کرد و به عضویت اتاق بازرگانی تهران درآمد.
مهین افشار همچنین زمانی تصمیم گرفت تا به عنوان نماینده به مجلس وارد شود. او علاوه بر کار تجارت، در دکوراسیون نیز مهارت داشت و عتیقه‌دار بزرگی بود. فعالیت‌های گسترده اقتصادی او باعث شد در آستانه انقلاب اسلامی به قهر انقلابی دچار شود. اموال مهین افشار در ابتدای انقلاب توقیف شد.
از: ایران وایر
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید