گروه جامعه ایرنا – یوزپلنگ، گربه سان ارزشمندی است که به شدت در معرض انقراض قرار دارد. زمانی بیشتر مناطق آفریقا و گستره وسیعی از آسیای مرکزی و شبه قاره هند جولانگاه این حیوان زیبا بود اما امروزه جمعیت آن به شدت کاهش یافته است؛ به طوری که گونه آسیایی آن فقط در ایران یافت می‌شود؛ از این رو، به آن یوزپلنگ ایرانی می‌گویند البته این موضوع علاوه بر خوشحالی، مسوولیت ما را صدچندان می‌کند چون حفاظت از این حیوان زیبا بر عهده ما گذاشته شده است.

اکنون پارک ملی توران بزرگترین زیستگاه یوزپلنگ ایرانی است. این پارک از جنوبی‌ترین قسمت استان گلستان آغاز و تا منتهی‌الیه شرقی استان سمنان و در جنوب‌ شرقی شهرستان شاهرود جای دارد و قسمتی از بخش شرقی آن در شهرستان سبزوار قرار گرفته‌ است. این منطقه در سال ۱۳۵۱ به عنوان منطقه حفاظت‌ شده زیر نظر مدیریت سازمان محیط زیست قرار گرفت و در سال ۱۳۵۵ قسمتی از آن به عنوان پناهگاه حیات وحش انتخاب شد. در همان سال، مجموعه توران از طرف یونسکو عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره را نیز دریافت کرد؛ سپس در سال ۱۳۸۱ قسمت‌های مرکزی این مجموعه به پارک ملی ارتقا یافت. در توران ۴۱ گونه پستاندار، ۱۶۷ گونه پرنده، ۴۲ گونه خزنده و ۲ گونه دوزیست شناسایی شده‌اند که شاخص‌ترین آنها یوزپلنگ آسیایی است.

بر اساس آخرین اعلام سازمان حفاظت محیط زیست، اکنون ۱۷ قلاده یوزپلنگ در پارک ملی توران زندگی می‌کنند اما چندی پیش زمزمه‌هایی مبنی بر جابه‌جایی یوزهای در اسارت سایت تکثیر توران شنیده می‌شد که معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست، در این باره به خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: بر اساس پایش انجام شده در سال گذشته، هفت یوزپلنگ ماده، ۲ یوزپلنگ نر و هشت توله یوز ثبت شده که نشان می‌دهد حداقل ۱۷ قلاده یوز در زیستگاه توران زیست می‌کنند.

حسن اکبری افزود: با توجه به اهمیت حفاظت از یوزپلنگ‌ها در زیستگاه‌های طبیعی، از ۲ سال گذشته فعالیت‌ها و اقداماتی در این زمینه آغاز شد که منجر به افزایش پایش شده است. بر این اساس، بعد از بررسی نتایج درباره نگهداری یوزهایی که اکنون در سایت توران هستند، تصمیم‌گیری می‌شود اما فعلا تمرکز بر روی همین سایت است.

وی درباره اینکه آیا برنامه‌ای برای جابه‌جایی یوزپلنگ‌های سایت توران دارید، گفت: بارها گفتم هر تصمیمی که بخواهیم در سایت توران بگیریم بعد از برگزاری چندین جلسه فنی و کارشناسی خواهد بود، هنوز در جلسات کارشناسی به این جمع بندی نرسیدیم که سایت جدیدی ایجاد کنیم.

اکبری ادامه داد: اگر چه در آینده در صورتی که زادآوری در سایت توران وجود داشته باشد و توله‌ها زیاد شوند، از نظر فنی و کارشناسی ضرورت دارد که سایت تکثیر را یا در همان استان یا استان دیگری توسعه دهیم؛ این امر اجتناب ناپذیر است اما هنوز در کارگروه‌های تخصصی هیچ تصمیم کارشناسی مبنی بر اینکه در استان دیگری سایت تکثیر ایجاد کنیم، گرفته نشده است.

وی اظهار داشت: فرض کنید یوزهای ماده مانند آذر و توران که اکنون در سایت توران هستند، بعد از بزرگ شدن به ناچار باید از هم جدا شوند و اگر زادآوری داشته باشند و تعداد آنها زیاد شود باید حتما به سایت دیگری منتقل شوند و کار تکثیر به دلیل مسائل فنی و کارشناسی در سایت جداگانه دنبال شود، بر این اساس اگر در آینده روند تکثیر در سایت توران موفقیت‌آمیز باشد باید در چند مرحله و مکان‌های جداگانه کار دنبال شود اما در شرایط کنونی کار در توران دنبال می‌شود.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: در سایت توران، سرمایه‌گذاری زیادی صورت گرفته تا فضایی مناسب برای تکثیر و نگهداری توله‌های احتمالی به دنیا آمده فراهم شود؛ بنابراین این سایت همیشه برقرار خواهد بود.