در جهان چیزی مهم تر از صلح وجود ندارد، برای برقراری، حفظ و تحکیم صلح بکوشیم. جنگ و تروریسم محصول قدرت طلبی، سلطه گری و برتری جوئی است، سکوت و بی تفاوتی در تداوم و گسترش جنگ و تروریسم نقش دارد.

مبارزه و تلاش برای برقراری صلح و ساختن جهانی که قانون بین المللی آن صلح باشد، مسئولیت اخلاقی روشنفکران و کنشگران سیاسی و فرهنگی دموکراسی خواه ست.

۱

سکوت و بی تفاوتی یاری رساندن به جنگ افروزی و تروریسم است. همه ما مسئولیم.

روبرت اپنهایمر، شاگرد “ماکس بورن” ( فیزیکدان و برنده جایزه نوبل) نقشی اساسی در تهیه بمب اتم داشتند. اپنهایمر بعد از فجایعی که استفاده از بمب اتم بر جای گذاشت، پشیمان از تلاش خود در راه ساختن بمب اتم ، با سیاسمداران امریکایی همکاری نکرد و اطلاعاتش را در اختیار آن ها قرار نداد، بهمین خاطر نیز مورد خشم موجودی مثل ” مک کارتی” و مک کارتیسم قرار گرفت.

اپنهایمرگفته بود:«من بی‌گناهم و از اینکه در ساخت و تهیۀ بمب اتمی کمک کردم عذر می‌خواهم»، برتولت برشت در این رابطه می گوید: ” عذر خواهی اپنهایمر به آن قضیه ای می ماند یک نفر از افراد قبیلۀ آدم‌خوار انتقاد شد که شکار و خوردن انسان کار پسندیده‌ای نیست. او در پاسخ گفت: من هنگام شکارِ انسان در جستجو و جمع‌آوری هیزم برای دیگی بودم که شکار در آن پخته می‌شد، من در شکار انسان دست نداشتم.”

۲

چرا جنگ؟

“عشق و فرهنگ سازی و تکامل فرهنگی” می توانند عامل برقراری صلح باشند.

کتاب «چرا جنگ؟» نامه‌نگاری آلبرت آینشتاین و زیگموند فروید که خسرو ناقد ترجمه کرده و نشر نی انتشار داده است را بخوانید.
آینشتاین در بخشی از نامه از فروید می‌پرسد: «آیا هدایت رشد روان انسان در جهتی که توان مقابله با جنون نفرت و نابودی را داشته باشد امکان‌پذیر است؟ منظورم در این‌جا فقط به اصطلاح مردمان عادی و عامی نیستند، بلکه بنا بر تجربیات زندگی، درست همین به اصطلاح “روشنفکران”‌ اند که به‌سادگی تحت تأثیر جنون و تلقینات توده‌ای قرار می‌گیرند؛ زیرا اینان بلاواسطه از تجربه‌های زندگی روزمره خود الهام نمی‌گیرند، بلکه به راحتی و به طور کامل جذب و مسحور آن چیزهایی می‌شوند که بر روی کاغذ نقش بسته است.”
به نظر فروید انگیزه‌های غریزی پشت جنگ پیچیده‌تر از آن است که بتوان به قطع و یقین به جلوگیری از وقوع جنگ در آینده امید داشت و راه حلی ساده و قابل اجرا برای آن پیدا کرد. فروید با اشاره به وجود غریزه تخریب در انسان، از عواملی صحبت می‌کند که می‌توانند تأثیری در پیشگیری از جنگ داشته باشند اما آنچنان با امید قاطع از این عوامل سخن نمی‌گوید:” عشق اگرچه می‌تواند عاملی مهم برای برقراری صلح باشد اما ادعایی است آسان که به کار بستن آن دشوار است”، ” ولی شاید امیدی واهی و خیال‌بافی نباشد اگر به تأثیر دو عامل که در آینده‌ای نه‌چندان دور به جنگ و جنگ‌طلبی خاتمه خواهند داد امید ببندیم: یکی نگرش فرهنگی و دیگری ترس موجّه از تأثیرات و پیامدهای جنگ آتی. نمی‌توان حدس زد که این راه از چه پیچ‌وخم‌هایی خواهد گذشت. در این میان فقط می‌توان گفت هر آن‌چه به تکامل فرهنگی یاری رساند و آن را تقویت و تسریع کند، بی‌گمان کاربردی مثبت علیه جنگ دارد.”

*****

سایت بنوبوک

کتاب چرا جنگ؟ اثر آلبرت آینشتاین (bennubook.com)

چرا جنگ؟ | مطالعه آنلاین (taaghche.com)

از: گویا