ایرانیانی هستند که دوستانشان را دوست ندارند!؟
دهخدا به سبب علاقه‌مندی فرای به امر ایرانی‌شناسی، او را «ایراندوست» می‌نامید که فرای در امضای خود این لقب را می‌افزاید.
ایرانیانی هستند که دوستانشان را دوست ندارند!؟
علیرضا شاکر- نام آورترین ایرانشناس معاصر غربی با مرگ خود برگی دیگر بر تاریخ شرق شناسی افزود. «ایرانیانی هستند که دوستانشان را دوست ندارند!؟»* شاید اگر شرق شناس شهیر آمریکایی این آموزه را پیشتر آموخته بود ، هیچگاه وصیت نمی کرد که جسدش در ایران و در کنار زاینده رود دفن شود. با وجود اینکه ۱۰ روز از درگذشت ریچارد فرای می‌گذرد کفن و دفن وی در هاله‌ای از ابهام باقی مانده است.
جسد پیرمرد ۹۴ ساله در سردخانه موسسه کفن و دفنی در شهر واترتان ایالت «ماساچوست» منجمد شده و بر اندوه خانواده و دوستان وی افزوده است. همسر ایرانی فرای اصرار دارد به وصیت او عمل شود. به همین خاطر هر روز دوستان و نزدیکان خانواده از دفتر حافظ منافع ایران در واشنگتن پیگیر مجوز دفن فرای می‌شوند. اما هر روز با تکراری ملامت انگیز مواجه می‌شوند: «هنوز از تهران پاسخی داده نشده است.»
ممانعت ایران از انتقال جسد ایران دوست آمریکایی موجب شد تاجیکستان نمایندگانی را نزد همسر پروفسور فرای فرستاده و برای انتقال جسد وی به دوشنبه اعلام آمادگی کنند . فرستادگان دوشنبه، برگزاری مراسم باشکوه کفن و دفن را وعده داده و برای ترغیب خانواده فرای تلاش بسیاری به‌کار بسته اند. ریچارد فرای، سوئدی تبار از دانشگاه هاروارد در رشته خاور‌شناسی درجه دکترا گرفت و رساله خود را در مورد بخارا در قرون وسطی نوشت. با توجه به تسلط اتحاد شوروی بر آسیای مرکزی، فرای نیاز به دانستن به زبان فارسی برای استفاده از منابع متقن در مورد بخارا داشت. زبان فارسی را آموخت و به کلکسیون زبان‌های عربی، روسی، آلمانی، فرانسوی، پشتو، ازبکی، ارمنی و ترکی افزود. او به قول خودش از زمانی که ایران را شناخت یک ایران دوست شد. با این حال بی توجهی این‌روزهای مقامات ایران موجب شده است که تاجیک‌ها به‌دنبال مصادره دکتر فرای شوند. بخارا و سمرقند بزرگ‌ترین شهر‌های فارسی زبان ازبکستان هستند. اما خانواده فرای به تاجیک‌ها پاسخ منفی داده است . آنها همچنان به دریافت پاسخ مثبت از سوی ایران دلبسته‌اند.
همسر فرای، دکتر عدن نبی متولد ۱۹۴۲ نیز که دارای دکترای تاریخ از دانشگاه هاروارد است، متولد شهر ارومیه، کار‌شناس زبان آشوری و تاریخ آسیای مرکزی است. از این دو نفر یک پسر به نام نلسون باقی مانده که متخصص زبان چینی است. عباس ملکی معاون وزیر امور خارجه در دوران وزارت ولایتی در مطلبی که بعد از درگذشت فرای منتشر کرده به کوشش‌های فرای و همسر ایرانی اش اشاره کرده و می‌نویسد: « من این افتخار را داشتم که در دو باری که برای فرصت مطالعاتی در هاروارد و ام‌آی‌تی بودم، در خانه ریچارد در خیابان میلتون شهر کمبریج ساکن باشم. همنشینی با این استاد فرهیخته برای من همراه با آموزش بود. در این سال‌ها من شاهد زحمات بی‌نظیر خانم نبی برای حفظ سلامت ریچارد بودم. او با صبر و پشتکاری تا آخرین لحظه از همسر ایراندوست خویش پذیرایی کرد.»
همسر ریچارد فرای هم مانند شوهرش سیاست ایرانی‌ها را خوب نشناخته بود. او همچنان انتظار دارد که مجوز دفن صادر شده و به وصیت همسرش عمل شود. اما برخی محققان داخل کشور نیک می‌دانستند که در ایران قواعد متفاوت کشف نشده ای حکومت می‌کند. رسول جعفریان روحانی تاریخ پ‍‍ژوه در مطلبی دفن نشدن فرای در اصفهان را پیش بینی کرده و نوشته بود :«نه رئیس جمهور فعلی نه کسی دیگر جرأت نخواهد داشت این اقدام را انجام دهد.» او وصیت فرای برای دفن کنار آرتور پوپ را دلیل ممانعت احتمالی عنوان کرده است. جعفریان البته در ادامه این مطلب می‌نویسد:«خدا رحم کرد که افتاد به تعطیلی. جنازه آن بنده خدا را که نمی شود روی زمین نگاه داشت. ایران هم دو سه هفته تعطیل است. بنابراین هیچ کس مقصر نیست.» اما این بخش از پیش بینی محقق جوان کشورمان اشتباه از آب در آمد و هنوز جنازه فرای روی زمین مانده است.
ترویج زبان فارسی و مقابله با گسترش فرهنگ و زبان‌های ترکیه، روسیه ، پاکستان و هند در منطقه و حمایت بین المللی از نام خلیج فارس از جمله اقدامات اخیر ریچاد فرای است. فرای که از سوی احمدی ن‍‍ژاد و مشایی مورد تجلیل قرار گرفته بود از سوی محمد جواد ظریف «دوست واقعی و محقق مسائل ایران» خوانده شده و سید محمد خاتمی رئیس جمهور پیشین کشورمان دیدار با فرای را خاطره‌ای فراموش نشدنی خوانده و از سید حسین نصر تا غلامعلی حدادعادل و مصطفی محقق داماد و … از فرای ستایش کرده‌اند. در مقابل یک جریان فکری مذهبی مطالعات فرای در حوزه ایران باستان و نقش وی در جشنواره فرهنگ و هنر شیراز را دلیلی بر مقابله وی با اسلامیت تاریخ ایران ترجمه کرده اند. دیگرانی نیز او را وابسته به محافل و گروه‌های سیاسی آمریکایی خوانده و جاسوس سیا معرفی کرده‌اند. او عامل استحاله و عنصر جنگ نرم، جاعل تاریخ و اغواگراست. تیم حاکم بر وزارت اطلاعات در سال ۱۳۷۶ نیز در گزارش خود موسوم به هویت، فرای را جاسوس آشکار آمریکا خواند و کیهان در چندین کتاب او را شاه کلید انگلیسی و عنصر پیچیده و عامل هدایت‌کننده حلقه‌های مختلفی معرفی کرده است . حال باید از این مدعیان افراطی سوال کرد فردی که یکی از خادم ترین افراد به فرهنگ ایران بوده است را چگونه و با چه هدفی جاسوس معرفی کرده اند؟ آنان شاید بتوانند از دفن فرای در ایران ممانعت بعمل آورند ولی نخواهند توانست آثار و اقدامات فرهنگی را حذف کنند.
*دهخدا به سبب علاقه‌مندی فرای به امر ایرانی‌شناسی، او را «ایراندوست» می‌نامید که فرای در امضای خود این لقب را می‌افزاید.
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید