خبرگزاری هرانا – حق بر محیط زیست و مبانی فلسفی آن، از قواعد حقوق بشر و حقوق طبیعی نشأت گرفته شده است. ابتدایی ترین حق طبیعی انسان در این کره خاکی، «حق حیات» است. اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت دچار صدماتی شده است. گزارش پیش رو حاصل ثبت ۵۲ واقعه محیط زیستی ایران است که در هفته اخیر منتشر و به هدف آگاهی سازی گردآوری شده است.
به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، در هفته ای که گذشت ۵۵ شکارچی غیرمجاز و قاچاقچی چوب بازداشت و به مراجع قضائی معرفی شدند. از سوی دیگر شاخص کیفی هوا دستکم در ۱۴ شهر ناسالم و خطرناک اعلام شد. از دیگر اخبار مرتبط با محیط زیست میتوان به تلف شدن دو خرس قهوه ای در سمنان و مشاهده یک گونه کمیاب گربه کاراکال اشاره کرد؛ در گزارش پیش رو به برخی از آنها پرداخته شده است.
آسیب رسانی به جنبه های مختلف محیط زیست در ایران کماکان ادامه دارد. از طرفی شهروندانی وجود دارند که به دلیل عدم آموزش یا نیازهای مالی دست به تخریب و آسیب رسانی به محیط زیست می زنند و از سوی دیگر نهادهای متولی در تلاش هستند تا از حجم این آسیب ها بکاهند، هر چند این تلاش ها قابل تقدیر است اما به نظر نمی آید میزان آن با شرایط محیط زیستی ایران تطبیق داشته باشد.
حیات وحش
حیات وحش به کلیه جانداران از قبیل پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان و تمام گیاهانی گفته می‌شود که به صورت وحشی و طبیعی بدون دخالت یا کمک انسان بر روی کره زمین زندگی کرده و آب و خوراک خود را خود تأمین میکند. اما دخالت و تصرف انسان در زیستگاه های طبیعی و مصرف بی‌رویه منابع طبیعی بسیاری از گونه های حیاط وحش را در معرض انقراض قرار داده است.
در تاریخ سوم آبان‌ماه ۲ قلاده خرس نر و ماده قهوه‌ای در باغ‌های اطراف مجن در استان سمنان بر اثر شلیک گلوله و خونریزی شدید تلف شدند. اما چندی بعد سرپرست اداره حفاظت محیط‌زیست شاهرود ضمن رد ادعای اولیه مبنی بر تلف شدن دو قلاده خرس قهوه‌ای در این شهرستان براثر اصابت گلوله، دلایل دیگری را به‌عنوان علت مرگ این حیوانات برشمرد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی نیز از مشاهده چهار قلاده پلنگ ایرانی در ارتفاعات شهرستان مرزی خواف در این استان خبر داد.
در هفته ای که گذشت، یک قلاده خرس قهوه‌ای که در استخر آب کشاورزی گرفتار شده بود با تلاش نیروهای اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش منطقه شمیرانات نجات یافت.
رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست شهرستان اردستان از شناسایی گونه نادر، کمیاب و حائز اهمیت گربه کاراکال برای نخستین بار در منطقه حفاظت شده خارو کوه بزرگی و کهیاز این شهرستان خبر داد.
از سوی دیگر، غلامرضا ابدالی، مدیرکل دفتر مدیریت و حفاظت حیات وحش سازمان محیط زیست گفت: تعداد میش مرغ در بوکان به ۲۴ قطعه و یوزپلنگ ایرانی ۲۰ قلاده باقی مانده و این یک بحران است، ما نیازمند ایجاد سایت تکثیر برای این گونه ها هستیم.
همچنین، بخشدار لوداب از توابع شهرستان بویراحمد در استان کهگیلویه و بویراحمد از تلف شدن ۲۵ گوسفند بدلیل صاعقه‌های شدید در روز سه شنبه نهم آبان ماه، در روستای بلوط بلند این بخش خبر داد.
افزون بر این، رئیس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش، موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی حفاظت محیط زیست استان اصفهان گفت: توله پلنگی که در یکی از شهرستان‌های خراسان رضوی از متخلفی کشف شده بود به مرکز بازپروری و تیمار حیات وحش استان اصفهان منتقل شد.
امید، تنها بازمانده از جمعیت غربی درنای سیبری است که تا ۱۶ سال قبل با “آرزو” همسرش برای زمستان گذرانی به تالاب فریدونکنار در مازندران می آمد، تاکنون خبری از آمد او ثبت نشده است.
بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیستی
یکی از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگل‌ها، حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از منابع طبیعی، و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی می‌شود. بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.
طی یک هفته اخیر با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، بیش از سی و نه تن چوب قاچاق در استان های تهران، آذربایجان غربی و کرمانشاه ضبط و در این راستا دو متهم بازداشت شدند. همچنین طی این مدت دستکم ۵۳ شکارچی غیرمجاز در استان های ایلام، کهگیلویه و بویراحمد، آذربایجان شرقی، لرستان، فارس، خراسان جنوبی، مازندران، چهارمحال و بختیاری، نوشهر، خراسان شمالی، تهران، خراسان رضوی، مرکزی و اردبیل بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند.
از سوی دیگر، رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری بوکان گفت: ماموران یگان حفاظت این اداره از ابتدای سال جاری ۲۷ محموله چوب قاچاق را در این شهرستان کشف و ضبط کردند.
دادستان عمومی و انقلاب جزیره کیش از توقیف یک فروند شناور متخلف صید ترال و دستگیری ۶ متهم در این رابطه خبر داد.
یگان حفاظت محیط زیست شهرستان قیروکارزین از بازداشت دو صیاد غیر مجاز ماهی در دریاچه سد سلمان فارسی خبر داد و گفت: از متخلفین ۱۹ ماهی صید شده کپور و سرخه به همراه ادوات صید کشف و ضبط شده است.
در هفته ای که گذشت، رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان پاسارگاد از کشف یک قبضه اسلحه دو لول ساچمه‌زنی مجاز و ۳۴ عدد فشنگ و لاشه دو قطعه کبک وحشی شکار شده توسط یگان حفاظت محیط زیست این شهرستان خبر داد.
حق تنفس و هوای پاک
براساس گزارش‌ها، سالانه تعداد پرشماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیون‌ها و قراردادهای بین‌المللی در این زمینه ندارد.
طی هفته ای که گذشت شاخص کیفی هوا در شهرهای تهران ۱۳۰، مشهد ۱۱۵، اهواز ۱۶۲، سوسنگرد ۱۷۱، بجنورد ۱۴۹، اصفهان ۱۷۰، اندیمشک ۱۵۸، رامهرمز ۱۱۲، شوشتر ۱۶۴، ماهشهر ۱۱۷، دزفول ۱۵۷، خرمشهر ۱۸۸، دشت آزادگان ۱۰۹ و شادگان ۱۵۵ ناسالم برای گروه های حساس، ناسالم برای تمام گروه ها، بسیار ناسالم و یا خطرناک اعلام شد.
معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز روز پنج‌شنبه ۱۱ آبان، گفت: به دلیل شدت آلودگی هوا، در طی ۷۲ ساعت گذشته بیش از یک هزار نفر به مشکلات قلبی و تنفسی ناشی از آلودگی هوا به مراکز درمانی مراجعه کرده‌اند.
سرعت طوفان گرد و غبار در سیستان به ۱۰۱ کیلومتر در ساعت رسید و گردوغبار حاصل از آن شعاع دید افقی را به ۶۰۰ متر کاهش داد.
علاوه بر این، سیدمحمدرضا رضوی، مدیرکل هواشناسی مازندران با بیان اینکه مازندران در مرز و لبه آلودگی قرار دارد، گفت: آلودگی در برخی روزها به اوج می‌رسد و روز گذشته شاهد اتفاقاتی در استان بودیم و دید افقی در بابل به کمتر از ۲۰۰ متر رسیده بود.
براساس اعلام سازمان هواشناسی استان تهران، تا روز دوشنبه در نواحی پرتردد شهری غبار محلی و افزایش نسبی آلاینده های جوی پیش‌بینی شد.
شاخص کیفی هوا از صفر تا ۵۰ هوای پاک، ۵۱ تا ۱۰۰ هوای سالم، ۱۰۱ تا ۱۵۰ ناسالم برای گروه‌های حساس، ۱۵۱ تا ۲۰۰ ناسالم برای عموم، ۲۰۱ تا ۳۰۰ بسیار ناسالم و ۳۰۱ تا ۵۰۰ خطرناک است.
شاخص کیفی هوا ( Air Quality Index ) معیاری است که غلظت ترکیبات مختلف آلاینده موجود در هوا نظیر مونوکسید کربن، دی اکسید گوگرد، ترکیبات نیتروژن دار، اوزون و ذرات معلق ( ذرات کوچک‌تر از ۱۰ میکرومتر و ذرات کوچک‌تر از ۲.۵ میکرومتر) را که دارای حدود مجاز متفاوت با واحدهای مختلف است به یک عدد بدون واحد تبدیل میکند و وضعیت آلودگی هوا را نمایش می‌دهد.
به طور کلی جنگل‌ها در نتیجه عمل کربن گیری مرتباً گاز کربنیک هوا را که در اثر تنفس موجودات زنده و فعل و انفعالات شیمیایی و آلودگی های محیط زیست وارد هوا می‌شود جذب کرده و گاز اکسیژن را پس می‌دهد. از این رو باید مورد توجه ویژه ای قرار گیرند.
در هفته ای که گذشت، درختان منطقه جنگلی مختار برای بهره‌برداری از میدان گازی قطع شدند. به گفته رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان بویراحمد این اقدام بدون مجوز نهایی و با نقض قوانین منابع طبیعی کشور انجام شده است.
گفتنی است، برداشت چوب برای تهیه ذغال، چرای بی‌رویه دام و کشاورزی در زیر اشکوب در کنار هجوم آفت ها و بیماری‌ها امکان زادآوری در این عرصه پهناور جنگلی را از بین برده و درختان زاگرسی را پیر و ضعیف کرده و یک پنجم مساحت این عرصه پهناور جنگلی را در معرض نابودی قرار داده است.
افزون بر این، پیکانکاران معدن طلای تفتان همچنان در حال قطع درختان منطقه به کمک عوامل محلی خود هستند و بدون توجه به نگرانی های مردم محل و فعالین محیط زیست اقدام به حفاری و راه سازی در این منطقه بکر نموده و درختان کهن سال (بنه، گواتام) را در روستای بیداشتر خارستان قطع کرده اند.
عضو کارگروه تخصصی فرونشست اصفهان گفت: بخش اعظم دلایل خشکی زاینده رود ناشی از سوء مدیریت است که با فرونشستِ زمین، پایداری شهر اصفهان و میراثِ فرهنگی ملموس و ناملموس آن را تهدید میکند.
فقدان مدیریت بارش های حداقلی؛ خشکسالی و از بین رفتن منابع آبی
خشکسالی می‌تواند باعث عدم توازن در میزان آب و در نتیجه آن کمبود آب، نابودی گیاهان، کاهش عمق آب‌های سطحی و خاک مرطوب شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که تبخیر سطحی و تبخیر آب از گیاهان از حد معمول در مدت معین بیشتر شود. عدم مدیریت صحیح منابع آبی در کشور، اثرات جبران ناپذیر این مهم را عمیقتر میکند.
تنها دریاچه آب شیرین جهان که در شهرستان مریوان واقع شده، در چند دهه گذشته به دلیل بی مبالاتی مسئولان ارشد استان و مدیران کل محیط زیست کردستان، دستخوش تغییراتی شده و این روزها حال و روز خوشی ندارد و راهکارهای کارگروه نجات بخشی این دریاچه نیز روز به روز وضعیت آن را وخیم تر کرده و با توجه به ورود فاضلاب روستاهای اطراف این دریاچه، در حال حاضر بیشتر از آن که به یک دریاچه زیبا شبیه باشد، به یک لجنزار بزرگ تبدیل شده است.
علاوه براین، تصاویری در شبکه های اجتماعی منتشر شده که این دریاچه ارومیه به صحرای نمک تبدیل شده است.
افزون بر این، رئیس ستاد مدیریت بحران سلماس با اشاره به وضعیت بحرانی دشت سلماس از کسری ۵ میلیون مترمکعبی آب در مخازن زیرزمینی شهرستان خبر داد.
مدیر کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی گفت: با نگاهی به تغییرات اقلیمی و خشکسالی های اتفاق افتاده در منطقه شاهد بروز پدیده گرد و غبار هستیم و این موضوع تهدیدی برای زیست بوم استان است.
از سوی دیگر مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران اعلام کرد: براساس آمار ادوار مختلف، دوره دوساله خشکسالی‌ها در این استان امسال برای نخستین بار به سومین سال رسید.
لازم به ذکر است، آمار بهره‌برداری از سدهای مخزنی کشور تا نهم آبان بیانگر این است که از بین سدهای مهم (شرب ـ کشاورزی) کشور، سه سد کمتر از پنج درصد و دو سد بیشتر از ۹۰ درصد آب دارد.
بحران پسماند و آلاینده های محیط زیستی
طی هفته جاری، معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی گفت: افزون بر ۱۲ تن پسماند عفونی روزانه در بیمارستانها، مطبها و مراکز درمانی کلانشهر مشهد تولید می‌شود.
همچنین، مرتضی منافی، رئیس کمیسیون خدمات‌شهری و محیط زیست شورای شهر ارومیه اعلام کرد: پیرو گزارش‌های رسیده، موضوع نفوذ شیرابه سایت زباله به آب‌های زیرزمینی، منابع زیست محیطی را در آینده دچار بحران خواهد کرد و سازمان مدیریت پسماند به طور جدی در جهت رفع آن اقدامات اساسی را انجام دهد.
افزون بر این، بخش عمده‌ای از آلاینده‌های موجود در اهواز ناشی از آلاینده‌های صنعتی هستند که بخش قابل توجهی از این آلاینده‌ها به نفت و فلرهای نفتی مربوط می‌شود که همچنان در اطراف اهواز در حال سوختن هستند.
داوود میرشکار مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان، با اشاره به اخطاریه‌های محیط زیست استان به برخی دستگاه‌ها، در این خصوص گفت: در هشت ماهه گذشته تعداد ۶۷ اخطاریه صادر کردیم که از این تعداد ۱۷ اخطاریه به شهرداری‌ها، ۱۶ اخطاریه به بیمارستانها و ۳۴ اخطاریه به صنایع استان است.
همچنین، معاون قوه قضائیه از آلایندگی مجتمع مس خاتون آباد خبر داد و اظهار داشت: حفظ و حراست از محیط زیست از اهمیت بالایی برخوردار است و باید اقدامات فوری در زمینه رفع آلایندگی مجتمع مس خاتون‌آباد صورت گیرد.
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید