تهرانیها ۱۴۴ روز آب دارند
روز سهشنبه سیدحسین هاشمی استاندار تهران در جلسه شورای شهر پایتخت، یکی از مشکلات اساسی سال را کمبود آب شرب تهران دانست و هشدار داد اگر شهروندان ۲۰ درصد صرفهجویی نکنند قطعا آب جیرهبندی خواهد شد. البته این نخستین بار نیست که مسئولان استانی در این خصوص هشدارهایی را میدهند. گرچه این هشدارها اغلب در ایام گرم سال شدت میگرفت اما بحران آبی پیش روی، که براساس پیشبینیها در انتظار ایران است، نگرانیها را بالا برده و مسئولان را برای استقبال از بحرانی آبی پیشرو به تکاپو انداخته است. بنابر گزارش سال آبی، حجم آب موجود در سدهای کشور تا نیمه نخست فروردین امسال بهگونهای است که بیش از یکسوم از سدهای کشور حدود ۴۰ درصد آب دارند. این در حالی است که شرکت آب منطقهای تهران، حجم آب موجود در مخزن سدهای تامینکننده آب تهران را ۲۸۷ میلیون مترمکعب اعلام کرده که در مقایسه با زمان مشابه پارسال، حدود ۴۳۱ میلیون مترمکعب کاهش را نشان میدهد.
سد امیرکبیر، لتیان، لار، طالقان و ماملو پنج مخزن تامینکننده آب تهران هستند که آب مورد نیاز مردم استان تهران را تامین میکنند. مجموع سدهای لتیان و لار در شرق استان تهران و سدهای امیرکبیر و طالقان در غرب تهران قرار دارند.
۵ سد بیآب تهران
در واکنش به این میزان کاهش، خسرو ارتقایی، مدیرعامل شرکت آب منطقهای تهران وضعیت کاهش منابع آبی را در تهران هشداردهنده عنوان میکند و به فرهیختگان میگوید: وضعیت ذخایر آب تهران نگرانکننده است و هشدارهایی که در این خصوص وجود دارد باید توسط همه جدی گرفته شود. وی ادامه میدهد: ذخیره سد طالقان از ۳۰۱ میلیون مترمکعب در سال آبی ۹۲-۹۱ به ۱۷۴ میلیون مترمکعب رسیده است که ۴۳ درصد کاهش را نشان میدهد. از سوی دیگر ذخیره آبی سد لار نیز به ۱۹ میلیون مترمکعب رسیده که کاهش محسوسی نسبت به پارسال دارد و بیش از ۵۰ درصد کاهش را نشان میدهد. همچنین آب ذخیره شده در سد لتیان از ۶۶ میلیون مترمکعب در سال آبی ۹۲-۹۱ به ۲۵ میلیون مترمکعب رسیده که این موضوع کاهش یک سومی را نشان میدهد.
ارتقایی میافزاید: میزان آب ذخیره شده پشت سد ماملو نیز با ۳۰ درصد کاهش از ۱۵۳ میلیون مترمکعب در سال ۹۲ به ۱۲۳ میلیون مترمکعب و در سد امیرکبیر نیز با ۴۰ درصد کاهش از ۱۴۶ میلیون مترمکعب به ۸۸ میلیون مترمکعب رسیده است.
وی که پیش از این نیز نسبت به قطع آب مشترکان پُرمصرف هشدار داده بود بار دیگر به این نکته اشاره میکند و میگوید: قطعا این موضوع پیگیری خواهد شد، چراکه آب سرمایهای ملی است و کسانی که نسبت به این سرمایه ملی بیتوجه باشند، باید جریمه آن را پرداخت کنند، که میتواند قطع شدن آب آن مشترکان پرمصرف باشد.
ذخیر آب برای ۱۴۴ روز
میانگین مصرف آب در شهر هشت میلیون نفری تهران که جمعیت آن در روزها، به بیش از یکسوم افزایش پیدا میکند، روزانه سه میلیون مترمکعب است. این در حالی است که امسال حجم آب موجود در مخزن سدهای تهران ۴۳۱ میلیون مترمکعب گزارش شده که با یک حساب سرانگشتی این میزان برای تنها ۱۴۴ روز تهران کفایت میکند. این به آن معنی است که اگر اتفاق خوشایندی در حوزه آبی رخ ندهد، ساکنان تهران ۲۲۱ روز را بدون آب سپری خواهند کرد.
گرچه به اعتقاد کارشناسان حوزه آب اصولا بارشهای بهاری و تابستانی تا حدودی این کمبودها را جبران خواهد کرد، اما به نظر میرسد ۲۲۱ روز بیآبی که در کمین تهرانیها نشسته موضوعی نیست که تنها با قضا و قدر بتوان آن را حل کرد و از حجم بزرگ آن به شکل قابلتوجهی کاست. شاید پیشبینی همین تهدید بود که دیماه سال ۱۳۹۲ وزیر نیروی دولت یازدهم را به شورای شهر کشاند تا از آنها برای حل مشکل آب تهران کمک بخواهد. گرچه او بحران آبی در کشور را به حدی دانسته بود که در صورت مدیریت منابع آب باز هم با کمبود آب مواجه خواهیم بود.
هدررفت در شبکههای فرسوده
میگویند تهرانیها در ۲۴ساعت یک دریاچه آب مصرف میکنند، گرچه این کلام اغراقآمیز به هیچ روی کذب نیست و مصرف آب در تهران بسیار بیش از استاندارد جهانی بوده و مصرف هر شهروند ۲۴۰ لیتر در روز است که ۱۰۰ لیتر بیشتر از یک شهروند اروپایی است. اما همه این میزان بالای مصرف را نمیتوان به گردن شهروندان تهران انداخت. شبکههای فرسوده شهری، برداشتهای غیرمجاز آب برای آبیاری و… نیز بر این آمار میافزاید که در محاسبات بار آماری مصرف آن را مردم تهران بر دوش میکشند. کمتر کسی از ما است که روزانه شاهد صحنهای مثل ترکیدگی لولههای شهری و نشتی آب از لولههای شبکههای شهری نباشد.
براساس تخمینها ۳۰ درصد از آب شرب تصفیه شده کشور از طریق شبکه فرسوده توزیع هدر میرود. این میزان را میتوان با تجهیزات خانگی مثل شیرها و فلکههای آب و… رفع کرد و این رقم را به ۴۰ درصد رساند.
آب نیست؛ تهران اما بزرگ میشود
آب یکی از مهمترین مقولات برای توسعه شهرهاست. در این میان تهران شاید در برنامههای توسعه خود کمترین توجه را به بحث منابع آبیاش داشته باشد. توسعه تهران و افزایش جمعیت آن برخلاف برنامهریزیهای گذشته نهتنها آشفتگیهایی را در ساختار شهری ایجاد کرده بلکه حال بحران آبی پیش روی در تهران نیز میتواند نتیجه این توسعه لجامگسیخته باشد. محمد ایزدی، کارشناسارشد امور آب و فاضلاب، در این خصوص به فرهیختگان میگوید: مساله آب برای تهرانیها موضوع جدیدی نیست.
بیش از ۱۵ سال است که تهرانیها در روزهای گرم سال شاهد قطع آب بودهاند. وی با انتقاد از فرهنگ اشتباه مصرف آب بین مردم ایران میگوید: سرانه مصرف آب در ایران به نسبت کشورهای توسعهیافته بالا است. این در حالی است که مشکلاتی چون هدررفت آب در شبکههای فرسوده شهری و استفاده بیش از توان پیشبینی شده برای کاربران در مناطق مختلف تهران بر فرسودگی این شبکهها افزوده است.
به گفته این کارشناس امور آب و فاضلاب تهران یک میلیون و ۷۴۰ مشترک آب دارد، که این تعداد یکچهارم تعداد مشترکان کل کشور هستند که بسیاری از آنها نتیجه افزایش بیرویه جمعیت، نامشخص بودن حریم شهر تهران و ساختوسازهایی است که در نتیجه آن جمعیت تهران را تا حدود زیادی افزایش میدهد. وی با اشاره به اینکه در این سالها شاهد رشد جمعیت بودهایم اما زیرساختها توسعه نیافته است، میگوید: ای کاش مسئولان شهری فکری به حال هدر رفت آب تهران میکردند که نتیجه این شبکههای فرسوده شهری است. اما متاسفانه در این خصوص عزم جدی دیده نمیشود. وی با انتقاد از اینکه بالا رفتن هدررفت آب افزایش مصرف کلی آب را در پی دارد میگوید: همه این آمار مصرفی از چشم مردم دیده میشود، در حالی که نباید اینگونه باشد و شهرداری نیز بابت تراکمهای نابجا در مناطق مختلف تهران که سبب افزایش جمعیت شده است باید پاسخگو باشد.
ایزدی تمرکززدایی از پایتخت را راهحل مناسبی برای غلبه بر بحران آبی تهران دانسته و میگوید: اما نمیتوان انتظار داشت که این مساله در کوتاهمدت پاسخگو باشد. فقط انتظار داریم با اجرای سیاستهایی در مدیریت منابع آب کشور اقداماتی مفید انجام شود تا بتوان از هدررفت آب؛ چه به صورت فاضلاب و چه از طریق شبکههای فرسوده جلوگیری کرد. این کارشناسارشد حوزه آب و فاضلاب اضافه میکند امیدواریم مسئولان شهری سیاستهایی را در پیش نگیرند که تهران از این چیزی که هست بزرگتر شود، چراکه نه منابع و نه زیرساختها و نه حتی مدیریت شهری این اجازه را به ما نمیدهد.
از: فرهیختگان