پس از ماجرای ادامه‌دار سرقت دریچه‌های منهول فاضلاب در نقاط مختلف ایران، حالا خبرهایی شنیده می‌شود مبنی بر اینکه برخی افراد فاضلاب خام را به‌منظور آبیاری مزارع سرقت می‌کنند. آبیاری مزارع با فاضلاب خام به‌خصوص فاضلاب بیمارستان‌ها خطر شیوع بیماری‌های عفونی را به همراه دارد و بحران زیست‌ محیطی ایجاد می‌کند؛ با این حال در سایه ناکارآمدی و غفلت مسئولان جمهوری اسلامی، در شهرهایی مانند مشهد، تهران و شیراز این مسئله به دغدغه‌ای نگران‌کننده تبدیل شده است.

محمد درویش، کنشگر محیط‌ زیست، پیش‌تر با انتشار پستی در رسانه اجتماعی اکس (توییتر) به موضوع سرقت فاضلاب خام تصفیه‌نشده در مشهد پرداخته و نوشته بود: «با چشمان خودم در اطراف کشف‌رود و قیاس‌آباد در شمال شرق مشهد دیدم که با سوراخ کردن کانال فاضلاب خام، پیش از رسیدن به تصفیه‌خانه، آن را با موتور پمپ می‌ربایند و راهی مزارع می‌کنند.»

او اضافه کرد که «روزانه ۳۰۰ تا ۴۰۰ تانکر فاضلاب‌های بیمارستانی، کشتارگاهی، صنعتی و خانگی به کشف‌رود سرازیر می‌شود».

این کنشگر محیط‌ زیست به‌تازگی در گفت‌وگو با سایت انتخاب افشا کرد که بیش از هفت هزار هکتار از اراضی کشاورزی مشهد با چنین فاضلاب به‌شدت خطرناکی زیر کشت رفته‌اند. این مزارع بخش زیادی از غذای مردم در خراسان رضوی و دیگر نقاط را تامین می‌کنند.

به گفته درویش، سرقت فاضلاب خام در مشهد پیشینه‌ای ۲۰ ساله دارد اما هیچ‌وقت به‌اندازه امروز شدید نبوده است؛ در حال‌ حاضر شرایط به‌ گونه‌ای است که حتی فاضلاب بیمارستانی را هم که فوق‌العاده خطرناک‌تر از فاضلاب شهری است، به سمت اراضی کشاورزی هدایت کرده‌اند.

درویش توضیح داد که لوله بتنی فاضلاب خامی را که به سمت تصفیه‌خانه مشهد می‌رود، با دریل سوراخ و با موتورپمپ، فاضلاب را برداشت می‌کنند. تا آنجا که مدیران تصفیه‌خانه می‌گویند فاضلاب آن‌قدر کم به ما می‌رسد که به لجن برمی‌خورند.

به گفته درویش، برخی کنشگران محیط‌ زیست در تلاش‌اند زباله‌ها را به کمپوست تبدیل کنند اما وزارت جهاد کشاورزی با اعمال سیاستی یک بام و دو هوایی، از طرفی اجازه نمی‌دهد این کمپوست در بخش کشاورزی استفاده شود اما آبیاری مزارع با فاضلاب بیمارستانی را نادیده می‌گیرد؛ در حالی‌ که این کار باعث می‌شود میلیون‌ها تن مواد غذایی حاصل از کشت روی هفت‌ هزار هکتار زمین زراعی آبیاری‌شده با فاضلاب، به خورد ایرانیان برود.

این فعال محیط‌ زیست به طرح‌های انتقال آب دولت نیز کنایه زد و گفت: «وقتی در این مملکت کانال سیمانی انتقال فاضلاب را سوراخ می‌کنند و در روز روشن می‌ربایند، چگونه انتظار دارید طرح انتقال آب رود زاب به ارومیه یا چشمه لنگان و خدنگستان سالم به مقصد برسد؟»

استفاده از فاضلاب خام برای آبیاری مزارع به مشهد محدود نیست و در دیگر شهرها از جمله تهران هم از سال‌ها پیش رواج داشته است. درویش به آبیاری مزارع جنوب تهران با فاضلاب خام اشاره کرد و افزود که داده‌های مطالعاتی سازمان تحقیقات کشاورزی ایران در دهه ۸۰ آشکار می‌کند میزان سرب موجود در پیازی که از جنوب تهران برداشت می‌شود، هشت برابر استاندارد است. در برخی محصولات کشاورزی حتی وجود اقلام ممنوعه‌ای مانند د.د.ت هم گزارش شده است.

آلودگی سبزی‌ها نیز طی سال‌های گذشته چندین بار در شهرهای تهران، فارس و اصفهان خبرساز شد و همه این‌ها در حالی است که به قول محمد درویش، مردم تصور می‌کنند دارند سبزی تازه مصرف می‌کنند.

جبرئیل برادری، رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان تهران، روز پنجم آذر از شناسایی و قلع‌وقمع ۲۷ هکتار اراضی کشاورزی آلوده به فاضلاب خام در سطح استان تهران خبر داد. پیش از آن، مسئولان استان فارس هم از شناسایی و امحای ۳۵۰ هکتار زمین‌ زراعی آلوده به فاضلاب خطرناک در شیراز خبر داده بودند. گفته می‌شود بیش از هزار هکتار از اراضی کشاورزی جنوب شرق شیراز در معرض خطر آبیاری با فاضلاب‌اند.

علی خضریان، نماینده مجلس، در تیرماه با ارائه گزارش کمیسیون اصل ۹۰ در صحن علنی، به‌صراحت گفت که ۴۸ هزار هکتار زمین‌های زراعی سراسر ایران با «آب‌های نامتعارف» زیر کشت می‌‎روند. در این گزارش آمده بود: «توسعه ناپایدار و بی‌توجهی به آمایش سرزمین در کمتر از نیم‌قرن موجب تخلیه منابع آب زیرزمینی در بسیاری از دشت‌های کشور شد و علاوه بر تبعاتی مانند فرونشست زمین، کشاورزان را با محدودیت جدی منابع آب مواجه کرد؛ به‌ طوری‌ که برای سرپا نگه‌ داشتن کشاورزی‌شان فرصت استفاده از هر نوع آبی را غنیمت می‌شمارند.»