مرکز تجارت بین‌المللی مستقیماً در نزدیکی خروجی بزرگراه A52، در یک منطقه صنعتی در غرب دوسلدورف واقع شده است. در این ساختمان اداری چند طبقه به آدرس مونشاوئر اشتراسه ۱۲، شرکت “جی‌آی‌سی اینترنشنال با مسئولیت محدود” (GIC International GmbH) مستقر است. این شرکت وبسایت نسبتاً محدودی دارد. عکس‌هایی از نیروگاه‌ها و تاسیسات صنعتی را می‌تواند در آن دید.

این سایت از نفت، گاز، پتروشیمی، سیمان، فلز… می‌گوید و این‌که ۳۰ سال تجربه در تجارت بین‌المللی و شرکای تجاری در اروپا، خاورمیانه و آسیا در کارنامه خود دارد. طبق اطلاعات رسمی، این شرکت میان سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ حدود ۶۰۰ میلیون یورو درآمد داشته است.

طبق داده‌های ثبت تجاری، شرکت دوسلدورف در واقع در سال ۲۰۱۲ مستقیماً با پول از تهران تأسیس شد. پشت سر این شرکت، “هلدینگ سرمایه‌گذاری غدیر” قرار دارد؛ مجموعه‌ای که در بیش از ۱۰۰ شرکت در ایران در حوزه‌هایی مانند صنایع نفت، شیمیایی و ساختمانی مشارکت دارد و از سال‌ها پیش مورد تحریم آمریکا قرار گرفته است. به گفته مقامات آمریکایی، هلدینگ غدیر بخشی از شبکه‌ای از شرکت‌ها است که شامل ارگان‌های امنیتی دولتی ایران مانند سپاه پاسداران نیز می‌شود.

علی فتح‌الله نژاد، کارشناس علوم سیاسی و کارشناس مسائل ایران، شبکه‌های متعددی مشابه این هلدینگ را می‌شناسد و می‌گوید: «دولت سلطه عظیمی در حوزه اقتصاد ایران دارد. این دقیقا همان قدرتی است که سکان انحصاری قدرت سیاسی و اقتصادی را در دست دارد.»

تجارت با وجود تحریم‌ها؟

تحقیقات شبکه تلویزیونی غرب آلمان (WDR) و روزنامه “زوددویچه تسایتونگ” نشان می‌دهد که شرکت “جی‌آی‌سی اینترنشنال” مستقر در دوسلدورف نیز می‌تواند بخشی از شبکه‌ای از شرکت‌ها باشد که ظاهرا توسط نهادهای دولتی ایران راه‌اندازی شده است.

اسنادی که به جنبش اپوزیسیون “سازمان مجاهدین خلق ایران” درز کرده و در اختیار این دو رسانه آلمانی قرار گرفته، همچنین نشان می‌دهد که رژیم ایران احتمالاً از این شرکت مستقر در دوسلدورف و شماری دیگر از شرکت‌ها در آلمان، به‌رغم تحریم‌ها، برای ادامه معاملات تجاری بین‌المللی و خرید املاک و مستغلات استفاده کرده است.

به گزارش سایت “تاگس‌شائو” آلمان، گفته می‌شود این اسناد داخلی شرکت، شواهدی دال بر ارتباط مدیرعامل شرکت “جی‌آی‌سی” دوسلدورف با مدیریت هلدینگ غدیر در ایران ارائه می‌دهد. این دو رسانه آلمانی مذکور، اصل فارسی مدارک را ترجمه کردند و افراد، مکان‌ها و زمان‌ها را مورد بررسی قرار دادند تا صحت اسناد را راستی‌آزمایی کنند.

بر اساس محتوای این اسناد، شرکت مستقر در دوسلدورف یک “شبکه صادرات اوره” از ایران را راه‌اندازی کرده است. اوره یا کاربامید صنعتی برای تمیز کردن گازهای خروجی خودروهای دیزلی مورد نیاز است. گفته می‌شود که این امر در تهران به عنوان یک موفقیت تلقی شده است. سندی در مورد شرکت مستقر در دوسلدورف می‌گوید: «وجوه از طریق کانال‌های بانک‌های قابل اعتماد [به ایران] بازگردانده شده‌اند.»

شرکت “جی‌آی‌سی اینترنشنال” در تابستان ۲۰۲۳ در پاسخ به پرسشی در مورد انجام چنین معاملاتی، آن را به کل رد کرد و گفت: «این گمان، نادرست و بی‌اساس است.» این شرکت درخواست اخیر در این زمینه را بی‌پاسخ گذاشته است.

در کانون توجه مقامات آمریکا

از قرار معلوم فعالیت این شرکت در دوسلدورف پس از تغییر در مدیریت “هلدینگ غدیر” در سال ۲۰۲۱ مورد بررسی انتقادی قرار گرفته است. گفته می‌شود در اکتبر ۲۰۲۲ جلسه‌ای با نمایندگان تهران و دوسلدورف برگزار شده است. بر اساس صورتجلسه احتمالی، گفته می‌شود رئیس “جی‌آی‌سی” مستقر در دوسلدورف اذعان داشته است: «متأسفانه مقامات نظارتی در آلمان به ارتباط جی‌آی‌سی با هلدینگ سرمایه‌گذاری غدیر در ایران پی برده‌اند.» به همین دلیل شرکت دیگری به طور خاص تأسیس شد تا از طریق آن همچنان تراکنش‌های پرداختی به ایران ادامه یابد.

“هلدینگ سرمایه‌گذاری غدیر” از ژوئن ۲۰۱۳ مورد توجه مقامات ایالات متحده قرار گرفته بود. دولت آمریکا متقاعد شده بود که شرکت هلدینگ غدیر برای دستگاه امنیتی ایران پول‌سازی می‌کند. مقامات آمریکایی هلدینگ سرمایه‌گذاری غدیر را بخشی از سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح ایران، با اختصار “ساتا” می‌دانند. وظیفه این سازمان، ارائه خدمات سلامتی و بازنشستگی برای اعضای ارتش ایران، سپاه پاسداران و پلیس است. در نوامبر ۲۰۱۸، تحریم‌های آمریکا علیه این هلدینگ تمدید شد و گسترش یافت. بدین گونه هلدینگ سرمایه‌گذاری غدیر و شعب متعدد آن بار دیگر در کانون توجه مقامات آمریکایی قرار گرفتند.

یکی از این شعب ظاهرا “جی‌آی‌سی اینترنشنال” مستقر در دوسلدورف است. در محافل امنیتی آلمان گفته می‌شود که فعالیت این شرکت مدتی است که ازجمله در رابطه با نقض احتمالی تحریم‌ها، شناخته شده است. با این حال، تاکنون هیچ مدرک مشخصی از ارتکاب جرم وجود ندارد.

جی‌آی‌سی اینترنشنال در پاسخ به پرسشی در این زمینه، تاکید کرد که این یک شرکت بازرگانی بین‌المللی است. در یک موضع‌گیری کتبی پیشین در مورد فعالیت این شرکت گفته است: ‌«تامین‌کنندگان ما برای مواد خام و کود، در سطح بین‌المللی فعال هستند. ما در انطباق کامل با مقررات آلمان و اتحادیه اروپا عمل می‌کنیم. جی‌آی‌سی هیچ ارتباطی با هیچ سازمان دولتی ندارد.»

“شبکه‌ای گسترده برای دور زدن تحریم‌ها”

مقامات امنیتی غربی مدت‌هاست که شبکه‌های پیچیده و فرامرزی مرتبط با ایران را زیر نظر دارند. از شرکت‌های پوششی و واسطه‌ها برای تهیه مواد با کاربرد نظامی، به رغم تحریم‌ها، یا تامین مالی پروژه‌های نظامی کشور استفاده می‌شوند. شبکه‌ها ظاهراً در سطح اتحادیه اروپا گسترش یافته‌اند، اگرچه در اینجا صادرات از ایران اصولا ممنوع نیست.

فتح‌الله نژاد، کارشناس مسائل ایران می‌گوید: «این تحریم‌ها اگرچه به دلیل تحریم‌های آمریکاست، اما در سطح بین‌المللی اعمال می‌شود. این یک چالش بزرگ برای ایرانی‌ها است. به همین دلیل بر روی ایجاد شرکت‌های پوششی تکیه می‌شود.»

جواد دبیران، سخنگوی جنبش اپوزیسیون “سازمان مجاهدین خلق ایران” نیز این نظر را به نوعی دیگر تأیید می‌کند. او می‌گوید، “رژیم آخوندی” طی سال‌ها توانسته است “شبکه وسیعی برای دور زدن تحریم‌ها با سوء استفاده از سیاست مماشات‌جویانه فاجعه‌بار غرب بسازد”. دبیران خواستار آن است که اتحادیه اروپا سپاه پاسداران ایران را به عنوان یک سازمان تروریستی طبقه‌بندی کند و شاخه‌‌های اقتصادی سپاه را مورد تحریم‌های بیشتر قرار دهد.

شرکت‌های پوششی بیشتر؟

در یک نامه احتمالاً داخلی از دوسلدورف به تهران همچنین اشاره می‌شود که با کمک “جی‌آی‌سی اینترنشنال”، شرکت‌های جدید دیگری در خارج از کشور به ثبت رسیده‌اند که از طریق آنها می‌توان در آینده مواد حساس را تهیه کرد و تراکنش‌های مالی را صورت داد، برای مثال در عمان، ارمنستان، امارات متحده عربی یا چین. در این رابطه توجه شده که هیچ گونه ارتباط مستقیمی با هلدینگ سرمایه‌گذاری غدیر در ایران نباید قابل تشخیص باشد.

اسناد حاکی از آن است که در پایان سال ۲۰۲۲ ظاهراً در تهران بحث‌هایی در مورد انحلال شرکت جی‌آی‌سی اینترنشنال دوسلدورف و فروش ساختمان خیابان مونشاوئر اشتراسه وجود داشته است. گفته می‌شود این ساختمان چند سال پیش به قیمت شش میلیون یورو خریداری شده است. دلیل این ملاحظات این است که بسیاری از تراکنش‌های بانکی به دلیل تحریم‌های آمریکا دیگر امکان‌پذیر نیست و بی‌اعتمادی زیادی در مورد شرکت‌های متعلق به شبکه سرمایه‌گذاری غدیر وجود دارد.

اما در جلسه‌ای در تهران، که بر اساس صورتجلسه احتمالی، علاوه بر نمایندگان شرکت‌ها از آلمان، یک سرهنگ سپاه پاسداران نیز حضور داشته است، تصمیم گرفته شد که انحلال شرکت دوسلدورف احتمالاً توجه بیش از حدی به خود جلب خواهد کرد. به همین دلیل، به جای آن، باید روی شرکت‌های دیگری که اکنون تازه تاسیس شده‌اند تمرکز کرد.

بر اساس صورتجلسه احتمالی، سرهنگ پاسدار گفته است که این شرکت‌ها “در مسیر درستی در حال توسعه هستند” و آن‌ها “به خوبی و مطابق با قوانین مالیاتی آلمان کار می‌کنند. ما می‌توانیم در کنار این شرکت‌ها، شرکت‌های پوششی راه‌اندازی کنیم”.

شرکت “جی‌آی‌سی اینترنشنال” در پاسخ به پرسشی در این رابطه اعلام کرد که این اطلاعات نادرست است.

از: دویچه وله