رییس انجمن جامعه‌شناسی ایران روز شنبه ۱۵ فروردین‌ماه با انتقاد از بی‌توجهی مسئولان جمهوری اسلامی به تبعات اجتماعی تصمیم‌ها و سیاست‌های‌شان، هشدار داد که نتیجه افزایش فاصله جامعه از حکومت و پافشاری برای حفظ حجاب اجباری به تکرار هرچه بیشتر خیز‌ش‌های سراسری ختم می‌شود.

سعید معیدفر، در گفت‌وگو با وب‌سایت جماران گفت: «هر روز جامعه از سبک زندگی که حکومت می‌خواهد اعمال کند، فاصله بیشتری می‌گیرد. یعنی هر روز فاصله و شکاف‌های عمیق‌تری بین ارزش‌ها و هنجارهای حاکمیت با مردم می‌بینیم. نتیجه چیست؟ سال ۱۴۰۱ به‌طور جدی نتیجه‌اش را دیدیم، اما به نظر می‌رسد که یک نوع فراموشی در بخش‌هایی از حاکمیت وجود دارد. واقعا نمی‌دانم ما برای چه کسی صحبت می‌کنیم. مخاطب من هم حکومت نیست، چون اصلا کاری به ابعاد اجتماعی برنامه‌ها و سیاستی که اجرا می‌کنند ندارند.»

این جامعه‌شناس افزود: «افراد حاضر در اعتراضات مدتی سبک زندگی خودشان را نشان دادند، اما امروز تصمیمی که دوباره حاکمیت گرفته این است که اوضاع را به شرایط قبل از نیمه دوم ۱۴۰۱ برگرداند. این امر به نظر می‌رسد که امکان‌پذیر نیست، چراکه به لحاظ جامعه‌شناختی می‌گوییم یک هنجار یا قاعده‌ زمانی می‌تواند شایع و محقق شود که از یک پشتوانه قوی وجدان جمعی یا حمایت مردم برخوردار باشد. یک‌دست‌سازی، پروژه‌ای است که حکومت‌های ایدئولوژیک دنبال کرده‌اند و تلاش داشتند که همه مردم را یک مدل ببینند و دیگر تنوع فرهنگی، ارزشی، هنجاری و سبک زندگی را نبینند.»

معیدفر در ادامه توضیح داد که پروژه «یک‌دست‌سازی» در حکومت‌های ایدئولوژیک مانند جمهوری اسلامی که می‌خواهد «با تمام قوا، زور و فشار از بالا» آن را اجرا کند، هیچ‌گاه موفقیت‌آمیز نبوده است و نخواهد بود.

رییس انجمن جامعه‌شناسی ایران همچنین با اشاره به اینکه «اکنون در خیابان‌ها کسانی که سبک پوشش متفاوتی دارند مورد اعتراض مذهبی‌ها هم قرار نمی‌گیرند و یک نوع همزیستی مسالمت‌آمیز بین آن‌ها ایجاد شده است»، ادامه داد: «جالب است که در کشور خود ما، حداقل این را در سال ۱۴۰۱ تجربه کردیم و دیدیم که نمی‌شود. چقدر دردسر برای حکومت ایجاد کرد و چقدر خسارت به مردم وارد شد. روی شرایط اقتصادی و ثبات کشور در عرصه بین‌المللی هم تاثیر گذاشت، اما باز درس گرفته نمی شود و دوباره می‌خواهند آن را تکرار کنند.»

در همین حال، این جامعه‌شناس معتقد است که اگر همچنان مداخله حکومت در عرصه‌های دینی ادامه پیدا کند و پافشاری بر اجرای قوانین حکومتی مانند حجاب اجباری ادامه یابد، مردم ایران در سال‌های آینده بیش از حالا «دین‌گریز» خواهند شد.

معیدفر توضیح داد: «وقتی یک جامعه دارای فرهنگ خاص و تنوع فرهنگی، ارزشی و هنجاری باشد، شما نمی‌توانید او را عوض کنید. سال‌ها است در آموزش‌وپرورش و صداوسیما با تمام امکانات و ابزارها و با بودجه‌های بسیار هنگفت تلاش شده که جامعه را به سمت ارزش‌های خاص خودشان بکشانند. اگر موفق شده بودند مسلما دست به زور نمی‌زدند. بنابراین شیوه‌های نرم هم دیگر جواب نمی‌دهد. یعنی جامعه ما مختصاتی پیدا کرده و با برخی مختصات حاکمیت ما سازگار نیست.»

در همین رابطه و همزمان فاضل لنکرانی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، نیز اعلام کرد که میان گروه‌های وابسته به نظام جمهوری اسلامی مانند روحانیون و اساتید حوزه‌های علمیه نیز «امید درحال از بین رفتن است» و خبر داد که به‌دلیل فاصله گرفتن جامعه از مسائل دینی و نهادهای حکومتی، برای مثال تعداد شاگردان یک روحانی معروف از ۱۰۰ نفر به ۱۰ نفر رسیده است.

او که در رسانه‌های رسمی ایران با عنوان «آیت‌الله فاضل لنکرانی» خطاب می‌شود، در مراسم تجلیل از اساتید منتخب «مرکز فقهی ائمه اطهار» گفت: «حدود ۱۵۰ استاد در سال گذشته تدریس داشتند، اما در سال جاری بعضا تا دو ماه از تدریس محروم بوده‌اند. استادی که سالیانی حدود ۱۰۰ شاگرد در درس خود داشت، تعداد شاگردانش در سال جاری به ۱۰ نفر رسیده است. در حالی که علمیت این استاد ثابت شده است. مراجع، رهبری و مسئولین حوزه باید به این مسائل توجه کنند. اساتید باید از جهت معیشت تامین شوند.»