افغانستان به احتمال تنها کشور جهان است که موسیقی در آن ممنوع شده است

نیروهای طالبان در انستیتوی ملی موسیقی افغانستان در کابل -WAKIL KOHSAR / AFP

وقتی هنوز پرچم طالبان در افغانستان به اهتزاز درنیامده بود، با گذر از خیابان «بادمرغان» هرات، صدای موسیقی گوش عابران را نوازش می‌کرد، اما اینک ورق برگشته و دفتر آوازخوانان و نوازندگان مسدود و یا به کسبه‌ دیگر سپرده شده است. بسته شدن دفترهای (مغازه‌های) موسیقی روایتگر اختناق و ممنوعیت موسیقی است که طالبان اعمال کرده‌اند.  

محمدرضا ۲۴ سال دارد و در یکی از دفترهای پیشین گروه‌های موسیقی نفت‌فروشی باز کرده است. او به ایندیپندنت فارسی گفت که پس از سکوت مطلق در دنیای موسیقی این مغازه را کرایه کرده است تا از این راه خانواده پنج نفری‌اش را تامین کند.  

او افزود: «در حکومت سابق وقتی از خیابان بادمرغان می‌گذشتی، دفاتر آوازخوانان و نوازندگان موسیقی بود، اما حالا این‌طور نیست و بیشتر این دفاتر بسته است. تعدادی از مغازه‌های هنرمندان را مردم کرایه کرده‌اند و در آنجا به نفت‌ فروشی، تعمیر موتورسیکلت و نانوایی مشغول‌اند.» 

محمدرضا یکی از علاقه‌مندان موسیقی است و اطمینان می‌دهد که اگر فعالیت اهالی موسیقی دوباره آزاد شود این مغازه را دوباره به فعالان هنری می‌سپرد.  

هرات به شهر «علم و فرهنگ» در افغانستان مشهور است و از همین رو تا پیش از روی کار آمدن طالبان  اهالی موسیقی در این استان فعال بودند و آموزشگاه‌های موسیقی و کارگاه‌های ساخت رباب، دوتار و طبله باز و مشغول کار بودند.

در نزدیک «چوک سینما» در مرکز شهر هرات، چندین کارگاه ساخت دوتار و رباب و یک آموزشگاه موسیقی فولکور فعال بود، اما از ترس طالبان بر در این کارگاه‌ها و آموزشگاه قفل زده شده است. 

غلام نبی ۵۵ ساله یکی از کارگاه‌های ساخت رباب را در این منطقه مدیریت می‌کرد و فرمایش (سفارش) رباب را از شهروندان افغان ساکن آمریکا و اروپا می‌پذیرفت، اما اینک هیچ خبری از غلام نبی نیست. روزنامه ایندیپندنت فارسی سراغ غلام نبی را از چندین مغازه‌دار جویا شد اما نتوانست با او تماس بگیرد.  

غلام نبی مانند ده‌ها سازنده ابزار موسیقی از ترس طالبان پنهانی زندگی می‌کند و نمی‌تواند هنرش را، که چندین دهه به آن مشغول بوده است، دنبال کند.  

شماری از اهالی موسیقی هم به کارهای سخت روی آورده‌اند و در «بدترین» وضعیت اقتصادی به سر می‌برند و هیچ افق روشنی برای آینده و برگشت دوباره به حرفه‌شان ندارند.  

حکومت طالبان در چندین مورد آلات موسیقی را آتش زده و تاکید کرده است که موسیقی نباید نواخته شود. طالبان به رادیو و تلویزیون داخلی افغانستان هم دستور داده‌اند که موسیقی را به هیچ عنوان پخش نکنند. در دو دهه گذشته تلویزیون‌های افغانستان بر تولید برنامه‌های موسیقی سرمایه‌گذاری کرده بودند و تولید موسیقی افزایش یافته بود و برخی از ترانه‌های قدیمی هم بازخوانی و ویدیو کلیپ برای آنها ساخته شده بود.  

طالبان با نابود کردن نوار، ابزار موسیقی و وسایل پخش موسیقی در دهه‌ ۹۰ میلادی افغانستان را به کشوری عاری از موسیقی بدل کردند و در رادیو «صدای شریعت طالبان» هم سرودها بدون ساز پخش می‌شد.  

اهالی موسیقی افغانستان پیش از فروپاشی حکومت بارها هشدار داده بودند که اعتماد به طالبان اشتباه است، چراکه به آزادی‌های فردی و اجتماعی «احترام» نمی‌گذارند و «دشمنی» آنان با موسیقی پایان نیافته است.  

با روی کار آمدن مجدد طالبان، این گروه در نخستین اقداماتش، پخش موسیقی را در رسانه‌های این کشور ممنوع کرد و آوازخوانی و نوازندگی هم منع شد.  

بسیاری از اهالی موسیقی افغانستان از سیطره طالبان فرار کرده‌اند و در اروپا، آمریکا و کشورهای منطقه به سر می‌برند. شماری دیگر از اهالی موسیقی نیز کوشیدند افغانستان را ترک کنند. رژیم طالبان «بزرگ‌ترین» ضربه را به موسیقی وارد کرده است و جبران آن سال‌ها طول خواهد کشید.  

افغانستان به احتمال زیاد تنها کشور در سطح جهان است که موسیقی در آن ممنوع شده است. طی دو دهه نظام جمهوریت مورد حمایت کشورهای غربی، موسیقی در افغانستان رشد پیدا کرده بود و روزبه‌روز بر شمار علاقه‌مندان آن افزوده می‌شد و رفته‌رفته دختران افغان هم به موسیقی و آوازخوانی علاقه‌مند شده بودند. اکنون اما ورق به شکلی فاجعه‌بار برگشته است. 

از: ایندیپندنت