گروه جامعه ایرنا – یوزپلنگ آسیایی گربه سانی در خطر انقراض است به طوری که بر اساس آخرین اعلام سازمان حفاظت محیط زیست، در نتیجه پایش های انجام شده، ۷ یوزپلنگ ماده، ۲ یوزپلنگ نر و ۸ توله یوز در منطقه توران ثبت شده که نشان می‌دهد حداقل ۱۷ قلاده یوز در زیستگاه توران زندگی می‌کنند، این عدد بسیار نگران کننده است و برای افزایش آن باید اقدامات عاجل و سازنده ای صورت گیرد که سازمان حفاظت محیط زیست اقداماتی را در توران و مناطق اطراف آن به ویژه در بخش هایی از شمال، شرق و جنوب شرق توران آغاز کرده که با نتیجه دادن این اقدامات، می توانند مناطق امنی برای یوزها باشند، یکی از بکرترین مناطق در این محدوده به پل ابریشم معروف است که یوزهای زیادی در آنجا تردد می کنند که با ارتقاء حفاظت در آنجا می تواند منطقه امنی برای این گربه سان باشد.

یوزپلنگ گونه‌ای قلمرو طلب است؛ از این رو به طور مرتب از زیستگاه های خود خارج و در مناطق آزاد و حفاظت نشده رفت و آمد می کند. در ایران نیز در چند سال گذشته تعداد زیادی یوز به همراه توله در مناطق خارج از زیستگاه توران مشاهده شده اند که البته خطراتی هم متوجه آنها به ویژه توله هایشان خواهد بود، از این رو سازمان حفاظت محیط زیست اقداماتی حفاظتی را در این مناطق در قالب حفاظت مشارکتی اجرا کرده که نتایج بسیار خوبی به همراه داشته است.

البته مساله اصلی زیستگاه های اطراف توران که غالبا آزاد و خارج از مناطق حفاظت شده هستند، تهدیداتی مانند ناامنی و کمبود طعمه است که معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست چندی پیش دراین باره به خبرنگار ایرنا گفته بود: خیلی مهم است که بتوانیم فضاهای امن مناسبی را خارج از منطقه حفاظت شده توران برای یوزها ایجاد کنیم، برای این کار تلاش های زیادی صورت گرفت که یکی از آنها همکاری با بخش خصوصی است بر این اساس برای بخشی از محدوده های جنوب شرقی توران تفاهم نامه ای را با بخش خصوصی امضا کردیم و آنجا تعدادی نیرو را بخش خصوصی جذب کرده و حفاظت را تقویت کردیم.

حسن اکبری اظهار داشت: برای جبران کمبود طعمه در این منطقه نیز اقداماتی انجام دادیم از جمله آنها، در منطقه جنوب شرق توران برنامه تکثیر طعمه یوزها مانند آهو، قوچ و میش را با همکاری بخش خصوصی در دست اجرا داریم که امیدواریم به زودی طعمه هایی که با اصول محیط زیستی و تحت نظارت سازمان محیط زیست در شرایط تقریبا نیمه وحشی تکثیر می شوند، در طبیعت رها سازی شوند تا وضعیت جنوب شرقی توران هم برای یوزپلنگ امن شود و هم طعمه مناسبی در اختیارشان قرار گیرد که بتواند یک بخشی از جمعیت گونه به آن سمت برود، البته فکر می کنم روند حفاظتی که در آن منطقه آغاز شده با همین جدیت پیش برود یک تا دو سال زمان می برد تا منطقه برای یوز امن شود.

وی ادامه داد: در سمت شمال توران هم اقداماتی را آغاز کرده ایم، در قالب یک تفاهم نامه با استانداری های خراسان شمالی و سمنان و دو اداره کل محیط زیست این استان ها و بخش خصوصی، قرار شد حداقل ۸ نیرو در قالب همیار محیط بان با امکانات مناسب در محدوده زیستگاه های آزاد شمال توران و جنوب غرب میاندشت در منطقه یوزکنام پل ابریشم مستقر شوند و کار حفاظت را انجام دهند، منطقه بسیار مهمی است و بخش زیادی از مشاهدات یوزپلنگ در آنجا بوده است.

محدوده حفاظت مشارکتی یوزکنام پل ابریشم با وسعتی بالغ بر ۴۰۰ هزار هکتار، منطقه ای غیرحفاظت شده است که بین ذخیره گاه زیستکره توران، پناهگاه حیات وحش میاندشت و منطقه حفاظت شده خوش ییلاق در پهنه جغرافیایی استان های سمنان، خراسان شمالی و خراسان رضوی قرار دارد، با توجه به اینکه این منطقه یکی از مهم ترین محدوده های حال حاضر حیات و زادآوری گونه در معرض خطر انقراض یوزپلنگ به شمار می آید، از زمستان سال قبل انجمن صنفی حفاظتگاه‌های خصوصی حیات وحش پس از انعقاد توافق‌نامه رسمی با سازمان حفاظت محیط زیست و استانداری های سمنان و خراسان شمالی، حفاظت این محدوده را عهده دار شد.

گزارش ها و مستندات ثبت شده در چند ماه گذشته، حاکی از چندین بار مشاهده یوزپلنگ در این محدوده است که این موضوع موجب دلگرمی کارشناسان و علاقمندان به حیات وحش و یوزپلنگ ایرانی به بقای این گونه به شدت در معرض تهدید شده است.

امروز ۳۱ مرداد ماه سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرد که یوزپلنگ هلیا با ۲ توله حدودا ۶ ماهه در یوزکنام پل ابریشم دیده شده است.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست در این باره گفت: یک قلاده یوز ماده به همراه ۲ توله دوشنبه شب ۲۹ مرداد ماه در محدوده حفاظت مشارکتی یوزکنام پل ابریشم توسط محیط‌بان منطقه توران مشاهده شده است.

حسن اکبری افزود: معظمی، رییس هیئت مدیره انجمن صنفی کارفرمایی حفاظتگاه‌های خصوصی حیات وحش که عهده دار حفاظت از محدوده یوزکنام پل ابریشم در قالب طرح مشارکت در حفاظت هستند، بعد از دریافت خبر مشاهده یوزپلنگ در منطقه، همیاران انجمن را با هماهنگی محیط‌بانان منطقه به محدوده‌ای که گزارش شده بود اعزام کردند و طی روزهای آتی حفاظت فیزیکی محدوده‌های اطراف تقویت خواهد شد.

وی اضافه کرد: به احتمال زیاد این یوزپلنگ و توله هایش همان یوزهایی هستند که در تاریخ ۶ مرداد ماه توسط ساکنان محلی مشاهده و گزارش شده بودند.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: از زمستان سال قبل انجمن صنفی حفاظتگاه‌های خصوصی حیات وحش پس از انعقاد توافق‌نامه با سازمان حفاظت محیط‌زیست و استانداری‌های سمنان و خراسان شمالی، حفاظت مشارکتی محدوده یوزکنام پل ابریشم را بر عهده گرفته است.

اکبری گفت: به واسطه حفاظت صورت گرفته و ایجاد امنیت در زیستگاه از زمستان ۱۴۰۲ تاکنون ۱۰ فقره مشاهده مستقیم یوز توسط همیاران مستقر در منطقه و یا مردم محلی گزارش شده و این اتفاق و خبر خوبی برای حفاظت از این گونه ارزشمند محسوب می‌شود.