رسانه‌ها می‌گویند که دستور جلسه مجمع باشگاه استقلال برای آنچه مدیران جدید این باشگاه «تغییر نام شرکت» خوانده‌اند، مطابق بند چهارم از ماده ۹ قرارداد واگذاری باشگاه استقلال به «هلدینگ خلیج فارس» است. هواداران باشگاه و حتی برخی هواداران رقیب می‌گویند این تصمیمات، در راستای اهداف «ضد ملی» و «ملیت زدایی» از فرهنگ ایرانیان است.

چرا مدیران جدید باشگاه استقلال از زمان ورود به این مجموعه در تلاش برای تغییر دادن نام و هویت این باشگاه هستند؟

***

از تلاش برای تغییر نام استقلال چه می‌دانیم؟

این نخستین بار نیست که تلاش می‌شود نام یکی از ریشه‌دارترین و اصیل‌ترین باشگاه‌های فوتبال ایران، از زمان روی کار آمدن جمهوری اسلامی تغییر کند.

خبرگزاری «ایسنا»، دوشنبه ۱۰اردیبهشت۱۴۰۳ در گزارشی،به نقل از «عبدالعلی علی عسکری»، مدیرعامل گروه صنایع پتروشیمی، از «قطعی شدن تغییر نام باشگاه استقلال» خبر داد.

ایسنا نوشته بود که آقای علی‌ عسکری گفته است تغییر نام استقلال به استقلال خلیج فارس، «گامی مهم برای اصلاح ساختارهای اقتصادی» و مقدمه‌ای برای «سود ده شدن» این باشگاه خواهد شد.

علی عسکری  ادعا کرده بود که تصمیم برای اضافه کردن نام «خلیج فارس» به اسم باشگاه استقلال ایران، «در راستای حفظ وحدت رویه» و «سیاست حاکمیت شرکتی» در مجموعه هلدینگ خلیج فارس است.

به‌عبارتی قرار بود نام باشگاهی که قدمتش به سال ۱۳۲۴ خورشیدی می‌رسد، به «استقلال خلیج فارس ایران» تغییر کند. ۱۹اردیبهشت۱۴۰۳، خبرگزاری‌های ایران از منتفی شدن تغییر نام استقلال توسط هلدینگ خلیج فارس خبر دادند، اما باز هم تصمیم گرفته شده که بخشی از هویت جغرافیایی این باشگاه برداشته شود.

آیا قانون می‌گوید نام «ایران» باید حذف شود؟

خبرگزاری «تابناک» نوشته است که مطابق آگهی واگذاری استقلال و پرسپولیس، خریدار برای «آزادسازی سهام شرکت فرهنگی ورزشی این دو باشگاه توسط سازمان خصوصی‌سازی، خریداران باید پسوند «ایران» را از انتهای نام آن‌ها حذف کنند.

برخی رسانه‌ها در ایران گفته‌اند که این اقدام در راستای «قوانین ثبت شرکت‌ها» است و مدعی شده‌اند که وجود «نام ایران» در اسم شرکت‌های مورد تایید جمهوری اسلامی، خلاف مقررات است.

با نگاهی به قوانین انتخاب اسامی در قوانین ثبت شرکت، مشخص می‌شود که نشانی از ممنوعیت استفاده از نام ایران به چشم نمی‌خورد. آنچه برای نام‌گذاری شرکت‌های تجاری به‌عنوان «ممنوعیت» در استفاده از نام کشور وجود ندارد.

در قانون ثبت شرکت‌های تجاری تاکید شده که «اسامی باید ریشه فارسی داشته باشند»، «غیر لاتین باشند»، «با شئونات انقلاب اسلامی ایران هیچ منافاتی نداشته باشند»، «نام انتخابی تکراری نباشند»، «دارای نام خاصی باشد»، «به‌صورت حروف نوشته شده باشند و از اعداد به‌صورت ریاضی در آن استفاده نشود»، «از عناویت ایثارگران و شاهد و امثال آن که انحصارا تحت نظارت سازمان بنیاد شهید و امور ایثارگران است، استفاده نشود» و «از عناوین شعرا، دانشمندان و کاشفان در عصر حاضر استفاده نشده باشد.»

اما آنچه از بیانیه رسمی باشگاه که توسط رسانه‌های داخل کشور نیز منتشر شده برمی‌آید این است که سازمان خصوصی‌سازی، موضوع حذف نام ایران از اسم باشگاه استقلال را به‌عنوان یک پیش‌شرط برای انتقال این باشگاه قرار داده بود.

در حقیقت، باشگاهی با بیش از ۲۰ میلیون هوادار در داخل و خارج از کشور را با قراردادی که جزییات و بندهای واگذاری آن برای عموم هوادارانش مشخص نیست، به مجموعه‌ای منتقل کرده‌اند که مهم‌ترین اهدافش از زمان در دست گرفتن باشگاه استقلال، اضافه کردن یک عنوان یا حذف کردن نام ایران بوده است.

از تاج تا آزادی و استقلال

تغییر مالکیت باشگاه‌ها در فوتبال جهان نه غریب است و نه مختص کشورهای توسعه‌نیافته در فوتبال.

«مالکوم گلیزر» سال ۲۰۰۵، ابتدا ۲۸.۷درصد از سهام باشگاه منچستریونایتد را خرید و حالا مالکیت ۹۹ درصد از سهام این باشگاه را در اختیار دارد. سال ۲۰۰۸، گروه یونایتد ابوظبی (ADUG) مالکیت باشگاه منچسترسیتی را به‌صورت کامل خریداری کرد. باشگاه پاریسن‌ژرمن نیز سال ۲۰۱۱ به «سازمان سرمایه‌گذاری قطر» فروخته شد.

نه این سه باشگاه، که هیچ یک از باشگاه‌هایی که تاکنون مالکیت خود را تغییر داده‌اند، با بحران تغییر نام یا تغییر هویت روبه‌رو نشده‌اند.

استقلال پیش‌از این نیز بارها گرفتار تغییر نام شده بود. ۲۳بهمن۱۳۵۷ یعنی تنها یک روز پس از آنکه حکومت جدید با رهبری «روح‌الله خمینی» جانشین نظام پهلوی شد، نشریات داخل ایران از جمله «آیندگان«، «رستاخیر»، «اطلاعات« و «کیهان»، از نام «آزادی» به‌جای نام «تاج» استفاده کردند.

تاج، باشگاهی بود که پیش‌از انقلاب به قهرمانی لیگ تخت جمشید و جام باشگاه‌های آسیا دست یافت. اما تنها یک روز پس از ۲۲بهمن۱۳۵۷، نام این تیم بدون دستور از سوی یک مقام حکومتی یا بخشنامه‌ای رسمی، به آزادی تغییر کرد.

«حسین شاه‌حسینی»، معاون «مهدی بازرگان» در دولت موقت، فروردین۱۳۵۸ در نامه‌ای به برخی چهره‌ها ازجمله «عنایت آتشی»، سرپرست موقت تیم تاج، خواهان «پیدا کردن فوری» یک نام جدید برای این باشگاه و حذف عنوان تاج و آزادی می‌شود.

روزنامه اطلاعات، ۱۹فروردین۱۳۵۸ در بخش آگهی‌های خود، خبری از تغییر رسمی نام باشگاه ورزشی تاج به باشگاه استقلال را منتشر می‌کند. تیر همان سال، فدراسیون جهانی فوتبال نیز نام تاج را به استقلال تغییر داد. تا این زمان، تغییر نام باشگاه تاج، به‌صورت عمومی و در اخبار اطلاع‌رسانی نمی‌شد.

حالا قرار است در روزی که دربی تهران میان استقلال و پرسپولیس برگزار می‌شود، نام ایران را از اسم استقلال جدا کنند.