دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ میلادی، آمریکا را از توافق هستهای ایران خارج کرد و در طول مبارزات انتخاباتی نیز موضع تقابلی خود را حفظ کرد، با این حال او در اظهارات اخیر خود از تمایلش برای مذاکره با ایران گفت.
وی در دوران ریاست جمهوری خود، آمریکا را به صورت یکطرفه از توافق هستهای موسوم به برجام خارج کرده بود.
آقای ترامپ روز پنجشنبه ۲۶ سپتامبر (پنجم مهرماه ۱۴۰۳) در جریان یک نشست مطبوعاتی در شهر نیویورک، جزئیاتی در مورد اینکه در صورت انتخاب مجدد در یک توافق احتمالی چه هدفی خواهد داشت، ارائه نکرد.
با این حال، وی تاکید کرد که چنین مذاکرهای به دلیل تهدید ناشی از دستیابی ایران به تسلیحات هستهای کاملا ضروری است.
«باید توافق کنیم»
رئیس جمهوری سابق آمریکا در پاسخ به این سوال که آیا با ایران به توافق میرسد یا خیر، پاسخ داد: «معلوم است، من این کار را انجام میدهم. باید توافق کنیم، زیرا عواقب غیرقابل تحملی خواهد داشت. ما باید توافق کنیم.»
نظرسنجیها حاکی از آن است که آقای ترامپ در جریان مبارزات انتخاباتی رقابت تنگاتنگی با کامالا هریس دارد.
این اظهارات نامزد جمهوریخواهان، با توجه به رویکرد او با ایران در زمان ریاست جمهوری و نیز در دوران مبارزات انتخاباتی، از جمله اتهامات اخیر به تلاشهای ایران برای ترور او، قابل توجه است.
کارزار «فشار حداکثری»
آقای ترامپ در سال ۲۰۱۸ از توافق بین ایران و قدرتهای بزرگ جهانی خارج شد. توافقی که ایران را ملزم میکرد تا برنامه تسلیحاتی خود را در ازای لغو تدریجی تحریمها منحل کند.
دولت او به جای توافق برجام، کارزار موسوم به «فشار حداکثری» را انتخاب کرد که شامل تحریمهای سختتر بانکی و صنعت نفت ایران میشد و البته دولت دموکراتها به ریاست جمهوری جو بایدن نیز تا حد زیادی همین رویه رئیس جمهوری جمهوریخواه را ادامه داده است.
از آن زمان، ایران غنیسازی اورانیوم لازم برای تولید سلاحهای هستهای را از سر گرفته است. این موضوع میتواند تنشها را تشدید کند و به طور بالقوه باعث ایجاد یک مسابقه تسلیحاتی در اوج بیثباتی خاورمیانه شود.
به نظر میرسد ترامپ با این اظهارات خود سعی در کاهش تنش با دولت ایران دارد. این در حالی است که ستاد انتخاباتی او این هفته گفت که مقامات اطلاعاتی آمریکا وی را از «برنامههای ایران» برای ترورش مطلع کردهاند.
او خطاب به جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا گفت: «اگر من جای رئیس جمهوری مان [جو بایدن] بودم، به کشور تهدید کننده اطلاع میدادم که اگر دست از پا خطا کنند و به این فرد [ترامپ] آسیب برساند، آمریکا بزرگترین شهرهای [ایران] و خود این کشور را با خاک یکسان میکند.»
همچنین روز پنجشنبه یک هیات منصفه چندین ایرانی را به اتهامات مربوط به هک کردن کمپین ریاست جمهوری ترامپ در سال ۲۰۲۴ متهم کرد.
آقای ترامپ گفت که اگر در سال ۲۰۲۰ پیروز شده بود، آماده بود «در عرض یک هفته پس از انتخابات» با ایران به توافق برسد.
وی افزود: «ایران با ما توافق میکرد. چرا که برای آنها هم بسیار عالی بود. تنها [شرط این توافق این بود] که آنها نباید سلاح هستهای داشته باشند.»
روابط ایالات متحده و ایران دهها سال است که پرتنش است، اما تنشها در دوران ترامپ، بهویژه پس از دستور سال ۲۰۲۰ او مبنی بر کشتن قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس ایران تشدید شد.
ابراز آمادگی از سوی عراقچی
پیش از این سخنان ترامپ، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران روز دوشنبه در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک گفت که تهران آماده گفتگو درباره مذاکرات هستهای است. با این حال، او خاطرنشان کرد که تنش ها در خاورمیانه می تواند تجدید مذاکرات را پیچیده کند.
آقای عراقچی قبل از سفر به نیویورک هم گفته بود که «تلاش ما این است که دور جدیدی از مذاکرات در خصوص مذاکرات هستهای آغاز شود.»
این مذاکره کننده ارشد پیشین هستهای ایران که نقش مهمی هم در توافق هستهای برجام ایفا کرده بود، در بخش دیگری تاکید کرد در صورتی که «طرف مقابل این آمادگی را داشته باشد ایران آماده است در همین سفر شروع جدیدی از مذاکرات را آغاز کند.»