خبرگزاری هرانا – در روز جمعه ۸ مهرماه ۱۴۰۱، زاهدان، شهری در استان سیستان و بلوچستان، شاهد مرگبارترین حادثه اعتراضات زن، زندگی، آزادی بود که به نام “جمعه خونین” شناخته شد. در میانه جنبش وسیع زن، زندگی، آزادی و خشم فزاینده نسبت به تجاوز جنسی یک دختر محلی توسط پلیس، معترضان و عابران با برخورد مرگبار نیروهای امنیتی مواجه شدند. نیروهایی که از گاز اشک‌آور، گلوله‌های واقعی و ساچمه‌های فلزی استفاده کردند.
گلوله ها بیشتر به سر، قلب، گردن و بالاتنه قربانیان اصابت کرده بود. حکومت ادعا کرد که بسیاری از غیرنظامیان در درگیری بین مهاجمان و نیروهای امنیتی کشته شدند. با این حال، چندین گزارش و تحلیل فیلم‌ها و مستندات نشان می‌دهد که نیروهای امنیتی و ماموران لباس شخصی از پشت‌بام‌ها به سوی تجمع معترضان بصورت بی‌هدف شلیک کرده‌اند. دست کم ۱۰۰ نفر در جمعه خونین جان خود را از دست دادند، از جمله دست‌کم ۱۵ کودک.
شهروندان بلوچ و کرد شاهد خونین‌ترین سرکوب‌ها در جریان اعتراضات زن، زندگی، آزادی بودند: بیش از نیمی از کل کشته‌شدگان از استان‌های بلوچ و کرد بودند، کودکان این اتنیک ها ۶۳٪ از قربانیان کودک ثبت شده را تشکیل می‌دادند.
اکنون با گذشت دو سال پس از این رویدادهای خشونت‌آمیز، هیچ حسابرسی یا عدالتی برای قربانیان محقق نشده است. با نزدیک شدن به سالگرد این وقایع، جمعه خونین همچنان به عنوان نمادی از سرکوب گسترده باقی می‌ماند. این رویداد نه تنها آمادگی رژیم ایران برای استفاده از نیروی بیش از حد بدون پاسخگویی را برجسته می‌کند، بلکه حاشیه‌نشینی سیستماتیک اقلیت بلوچ را نیز نشان می‌دهد که با فقر اقتصادی، محرومیت سیاسی، تبعیض دینی و سرکوب فرهنگی تشدید شده است.
پروژه مستندسازی پاسداران (پی.دی.پی) مجموعه فعالان که در هفته های آینده بصورت عمومی رونمایی می‌شود، یک پایگاه داده بی‌سابقه است که جامع‌ترین داده ها از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران (سپاه) را ارائه می‌دهد و ساختار، زنجیره فرماندهی و نقض‌های حقوق بشری و قوانین بین‌المللی توسط سپاه پاسداران را مستند می‌کند. در مورد جمعه خونین، پروژه پی.دی.پی چندین تخلف را شناسایی کرده که برخی از آنها موجب پاسخگویی جنایی فردی می‌شوند و فراتر از مسئولیت دولت تحت قوانین بین‌المللی حقوق بشر هستند. انواع تخلفات اعم از:
۱ – حق حیات
۲ – آزادی تجمع و انجمن
۳ – آزادی از شکنجه و رفتار یا مجازات ظالمانه، غیرانسانی یا تحقیرآمیز
۴ – حق رهایی از تبعیض جرایم بین‌المللی احتمالی
۵ – قتل به عنوان جنایت علیه بشریت
۶ – آزار و اذیت به عنوان جنایت علیه بشریت، بر اساس دلایل سیاسی، نژادی، ملی، قومی، فرهنگی، دینی یا جنسیتی
۷ – جنایت علیه بشریت به عنوان یک اقدام غیرانسانی مشابه، عمداً ایجاد رنج شدید دخالت سپاه پاسداران پایگاه داده پی.دی.پی همچنین واحدها و پرسنل خاص سپاه پاسداران را که در وقایعی که منجر به نقض شدید حقوق بشر شده‌اند، شناسایی می‌کند، مانند جمعه خونین. با ردیابی افرادی که مسئول این وقایع هستند، پی.دی.پی تحلیل دقیق‌تری از جنایاتی مانند شکنجه و قتل‌های غیرقانونی ارائه می‌دهد و به نسبت دادن مسئولیت مستقیم کمک می‌کند. در سرکوب زاهدان، جایی که نیروهای امنیتی از گلوله‌های واقعی، گاز اشک‌آور و ساچمه‌های فلزی علیه معترضان استفاده کردند، چندین واحد سپاه پاسداران دخیل بودند، از جمله سپاه شهرستان خاش و پایگاه قدس جنوب شرق. این نیروها نقش مهمی در سرکوب خشونت‌آمیز داشتند و به سوی غیرنظامیان بی‌هدف شلیک کردند و چرخه سرکوب را تشدید کردند.
مستندسازی مداوم علاوه بر تحلیل‌های انجام شده توسط پروژه پی.دی.پی، پلتفرم ابتکار دادگستر مجموعه فعالان به طور مداوم افرادی را که مسئول نقض حقوق بشر در ایران هستند، ردیابی می‌کند. این پلتفرم افراد کلیدی دخیل در سرکوب جمعه خونین را شناسایی کرده است:
۱ – حسین مدرس خیابانی: استاندار سیستان و بلوچستان در زمان اعتراضات ۲۰۲۲ و رئیس شورای امنیت استان. او معترضان جمعه خونین را تروریست و تجزیه‌طلب نامید و مستقیماً در صدور و هدایت نقض‌های جدی حقوق بشر دخیل بود. او نظارت مستقیم بر نیروهای امنیتی ایران داشت.
۲ – احمد طاهری: رئیس نیروی انتظامی ایران در استان سیستان و بلوچستان. مانند خیابانی، او اختیار مستقیم بر نیروهای امنیتی داشت که به طور خشونت‌آمیز به اعتراضات پاسخ دادند.
۳ – محمود سعادتی: فرمانده پلیس زاهدان که دستور استفاده از سلاح‌های مرگبار علیه معترضان را صادر کرد. در ۲۷ اکتبر ۲۰۲۲، او به سهل‌انگاری برخی افسران اعتراف کرد.
۴ – محمد کرمی: فرمانده پایگاه قدس سپاه پاسداران در جنوب شرق. طبق گزارش‌های مجموعه فعالان، واحدهایی تحت فرماندهی نیروهای زمینی سپاه پاسداران، از جمله تحت فرماندهی کرمی، نقش قابل توجهی در سرکوب معترضان غیرمسلح داشتند. کرمی معترضان بازداشت شده را “مجرمان مسلح” نامید و قول داد که اعترافات آنها را پخش کند. یکی از این اعترافات تنها چند ساعت بعد منتشر شد.
۵ – احمد شفاهی: فرمانده سپاه سلمان در استان سیستان و بلوچستان. او کنترل مستقیم سپاه و بسیج را در جریان جمعه خونین در اختیار داشت. او مسئول اقدامات خشونت‌آمیز علیه معترضان مسالمت‌آمیز، از جمله کودکان، بود.
۶ – ابوذر مهدی نخعی: استاندار زاهدان و رئیس شورای امنیت. او به عنوان استاندار، مستقیماً مسئول هدایت نیروهای امنیتی در انجام اعمال خشونت‌آمیز علیه معترضان بود.
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید