تصویری از تجمعات مخالفان تصویب لایحهٔ افایتیاف که در طول سالهای اخیر بارها تکرار شده است
وزیر امور اقتصادی و دارایی ایران میگوید که علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی با بررسی مجدد لوایح مربوط به پروندهٔ «افایتیاف» در مجمع تشخیص مصلحت جمهوری اسلامی «موافقت» کرده است.
در شرایطی که در آستانهٔ آغازبه کار دولت دوم دونالد ترامپ، رئیسجمهور منتخب آمریکا، نرخ ارز در ایران به طور کم سابقهای در حال جهش است و انتظارات تورمی افزایش یافته، عبدالناصر همتی با انتشار یک پست در شبکهٔ اجتماعی ایکس (توییتر سابق)، به نقل از مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ایران نوشت که خامنهای با طرح مجدد لوایح «پالرمو و سیافتی» در مجمع تشخیص مصلحت موافقت کرده است.
«گروه ویژه اقدام مالی در پولشویی» یا به اختصار افایتیاف، نام یک سازمان بین دولتی است که توصیهنامههایی را در قالب استانداردهای بینالمللی برای مبارزه با «پولشویی و تأمین مالی تروریسم» ارائه میدهد. بسیاری از دولتها، مؤسسات مالی و بانکی این توصیهها را به شکل داوطلبانه اجرا میکنند و تاکنون تنها ایران و کرهشمالی در لیست سیاه این سازمان قرار دارند.
بعد از اینکه دو لایحه موسوم به «پالرمو و سیافتی» در دهمین دورهٔ مجلس شورای اسلامی به تصویب نمایندگان رسید، شورای نگهبان آن را تأیید نکرد و از آن زمان تاکنون این دو لایحه در مجمع تشخصی مصلحت نظام ماندهاند.
برخی از کاربران فضای مجازی، توییت همتی را «خبردرمانی» و «ترفند دولت برای جلوگیری از رشد نرخ دلار» در شرایط بحرانی اقتصاد ایران ارزیابی کردهاند.
برخی دیگر به شکل طنزآمیزی گفتهاند که هربار دلار گران میشود دولت سعی میکند با استفاده از خبر آزادشدن ارزهای بلوکه شده ایران و موافقت خامنهای با بررسی افایتیاف، هیجانات را کنترل کند. گروه بانکی در بازار سهام ایران نیز پس از انتشار پست همتی «پرتقاضا» معامله میشود.
این اولینبار نیست که مسئولان دولتی از موافقت رهبر جمهوری اسلامی با بررسی مجدد افایتیاف خبر میدهند. لعیا جنیدی، معاون حقوقی وقت رئیس جمهور ایران ۲۴ آذرماه سال ۱۳۹۹ گفته بود که رهبر جمهوری اسلامی با درخواست دولت حسن روحانی برای تمدید مهلت بررسی لوایح گروه ویژه اقدام مالی، افایتیاف، در مجمع تشخیص مصلحت نظام موافقت کرده است.
برخی اعضای این مجمع در مخالفت با توصیههای مبارزه با پولشویی آن را «ابزار نفوذ» و یا «خلاف مصلحت نظام» توصیف میکنند. از جمله غلامرضا مصباحیمقدم، عضو مجمع که تصویب این لایحه را مانع دورزدن تحریمها میداند. محسن رضایی، دیگر عضو مجمع نیز تصویب این لایحه را «دخالت یک گروه خارجی در مسائل داخلی ایران» عنوان کرده بود.
مخالفان تصویب این لوایح در ایران میگویند در صورت تصویب آنها، کمکهای مالی ایران به گروههای شبهنظامی وابسته به ایران مانند حزبالله لبنان با مشکل مواجه خواهد شد.
با این حال شرایط اقتصادی ایران، آغاز به کار دوبارهٔ دوران ریاستجمهوری دونالد ترامپ و آسیبدیدن جدی گروههای نیابتی جمهوری اسلامی در منطقه، شرایط جدیدی را بر ایران و مقامات آن تحمیل کرده است.
این دو لایحه پس از تصویب در مجلس به موضوع یک کشمکش طولانیمدت در جمهوری اسلامی تبدیل شده است. هرچند پس از شکست مذاکرات احیای برجام در دولت ابراهیم رئیسی به نظر میرسید تصویب لایحه افایتیاف نیز از دستور کار خارج شده اما رئیسجمهور فعلی ایران میگوید در شرایط دشوار فعلی چارهای جز پذیرش توصیهنامههای مبارزه با پولشویی وجود ندارد.
آقای پزشکیان در نخستین نشست مطبوعاتی خود گفته بود که برای برداشتن تحریمها چارهای جز حل مسئله افایتیاف نداریم و برای صحبت دربارهٔ سرنوشت نهایی پروندهٔ پیوستن به این سازمان به مجمع تشخیص مصلحت نظام نامه خواهد نوشت؛ نامهای که ارسال آن بلافاصله از سوی مصطفی میرسلیم، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام تکذیب شد.
هرچند برخی از اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام از موافقان تصویب لوایح محسوب میشوند اما مخالفان تعداد بیشتری دارند.
بسیاری از مخالفان تصویل لایحهها را گروههای تندرو و حامیان علی خامنهای تشکیل میدهند هرچند رهبر جمهوری اسلامی به شکل علنی با تصویب این لایحه مخالفت نکرده است اما گفته میشود ارادهٔ او در این تصمیمگیری مهمترین عامل است.
علی خامنهای ۱۵ مهر ۱۳۹۷ در روزی این که دو لایحه در مجلس تصویب شد، در پاسخ به نظرخواهی علی لاریجانی، رئیس وقت مجلس دربارهٔ لایحهها اعلام کرده بود که «با بررسی این لوایح در مجلس مخالفتی ندارد».
گروه ویژه اقدام مالی، افایتیاف، روز جمعه هشتم تیرماه یک بار دیگر به باقی ماندن جمهوری اسلامی ایران در «فهرست سیاه پولشویی» این نهاد رأی داد. این نهاد هشدار داده است تا زمانی که جمهوری اسلامی ایران کمبودهای موجود را رفع نکند همچنان در فهرست سیاه باقی خواهد ماند.
رادیو فردا