معاون محیط زیست طبیعی استان گلستان از ادامه روند تخریب دامنه نیلکوه در جنگل‌های هیرکانی به دلیل فعالیت معدن سیمان «پیوند گلستان» وابسته به بنیاد مستضعفان خبر داد.

وحید خیرآبادی اعلام کرد شرکت سیمان پیوند گلستان متعهد بوده است در هر مرحله برداشت از نیلکوه آن را احیا کند. با این حال، از سال ۱۳۸۹، که مجوز بهره‌برداری صادر شده است، تا سال ۱۴۰۲ هیچ اقدامی در این زمینه صورت نگرفته و این موضوع خسارت زیادی را به بافت جنگلی و طبیعی این منطقه وارد کرده است.

این مقام محیط زیست استان گلستان، دلیل تخریب بخش جنگلی دامنه نیلکوه را، که بخشی از جنگل‌های هیرکانی و قلب محیط زیست ایران محسوب می‌شود، فعالیت کارخانه سیمان دانست و تاکید کرد: «بخشی از معدن این کارخانه که مجوز ۳۰ هکتاری از دامنه نیلکوه را از اداره کل صنعت، معدن و تجارت دریافت کرده به تعهدات خود مبنی بر احیای بخش جنگلی پس از هر مرحله برداشت عمل نکرده است.»

در ماه‌های اخیر، اعتراض اهالی بومی به ادامه‌ فعالیت این معدن در بخش جنگلی، به مذاکرات مجدد میان اداره محیط زیست استان و شرکت سیمان پیوند گلستان منجر شده است. براساس توافقات صورت‌گرفته بی آنکه روشن شود اقدام فوری شرکت پیوند گلستان برای احیای جنگل‌ها چه خواهد بود، مقرر شده مشاوری در این کارخانه مطالعات طرح احیای نیلکوه را انجام دهد و اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری و دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی بر اجرای این طرح نظارت کند.

پشت پرده تخریب جنگل هیرکانی؛ نقش بنیاد مستضعفان

اهالی منطقه گالیکش و فعالان محیط زیست از زمان آغاز فعالیت بخش معدنی کارخانه سیمان در این منطقه درمورد تبعات تخریب جنگل هیرکانی در نیلکوه هشدار داده بودند، اما با گذشت نزدیک به ۱۵ سال از فعالیت معدن، این اعتراض‌ها نادیده گرفته شده است.

برخی فعالان محیط زیست معتقدند نفوذ نهادهایی مانند بنیاد مستضعفان، مالک اصلی شرکت سیمان پیوند گلستان، یکی از دلایل اصلی بی‌توجهی این کارخانه به تعهداتش در ارتباط با احیای جنگل بوده است.

شرکت سیمان پیوند گلستان از مجموعه‌های تابعه هلدینگ کاوه پارس است که خود زیرمجموعه بنگاه‌های تجاری و اقتصادی بنیاد مستضعفان محسوب می‌شود. این شرکت با هدف تولید انواع سیمان و فرآورده‌های سیمانی در سال ۱۳۸۲ تاسیس شد و در اسفند ۱۳۸۹ به تولید کلینکر و در ابتدای سال ۱۳۹۰ به تولید سیمان خاکستری رسید.

تامین تمامی مواد اولیه کارخانه، شامل خاک رس و سنگ آهن، از دامنه نیلکوه، توسعه ظرفیت تولید این کارخانه را به افزایش سطح برداشت از این منطقه وابسته کرده که نتیجه آن نابودی دست‌کم ۳۰ هکتار از دامنه جنگلی نیلکوه بوده است.

در فهرست سهامداران شرکت سیمان پیوند گلستان، هلدینگ گسترش صنایع معدنی کاوه پارس با ۴۸.۳۷ درصد سهم، شرکت سیمان تهران با ۲۰ درصد سهم و مجموعه‌هایی چون شرکت سیمان اکباتان، شرکت فولاد شرق کاوه، شرکت بازرگانی پیشگامان گسترش افق تجارت ایرانیان و شرکت مادر تخصصی مالی و سرمایه‌گذاری سینا دیده می‌شوند. بخش مهمی از این مجموعه‌ها زیرمجموعه بنیاد مستضعفان‌اند.

در این میان، نام فریبرز مقیمی، یکی از فعالان قدیمی صنعت سیمان ایران، نیز با ۳۰ درصد سهم در میان سهامداران دیده می‌شود. مقیمی سابقه پایه‌گذاری و مدیریت شرکت‌هایی همچون سیمان اکباتان، سازند صنعتی، کوپا صنعت و سرامیک بهرنگ را در کارنامه دارد.

ارتباط مقام‌های عالی شرکت و پاسخگو نبودن به تعهدات زیست‌محیطی

هلدینگ گسترش صنایع معدنی کاوه پارس، مالک اصلی شرکت سیمان پیوند گلستان، در سال ۱۳۸۵ تاسیس شده است. در حال حاضر، افرادی مانند مصطفی اثباتی، نماینده بنیاد مستضعفان، در مقام رئیس هیئت‌مدیره، مجید ناصر، نماینده شرکت پیوند تجارت آتیه ایرانیان، نایب‌رئیس هیئت‌مدیره و مدیرعامل، و احسان باکری، از فعالان سیاسی نزدیک به جریان حامی مسعود پزشکیان در انتخابات، در فهرست اعضا هیئت مدیره آن حضور دارند.

همچنین در میان اعضای پیشین هیئت‌مدیره این هلدینگ، نام یحیی آل‌اسحاق، عضو حزب موتلفه اسلامی و وزیر بازرگانی دولت هاشمی رفسنجانی، و محمد اتابک، وزیر فعلی صنعت، معدن و تجارت، دیده می‌شود. این ارتباطات نفوذ بالای شرکت سیمان پیوند گلستان و دلیل جدی گرفته نشدن اجرای تعهدات مرتبط با احیای جنگل‌های هیرکانی را به‌خوبی نشان می‌دهد.

مصطفی اثباتی، رئیس فعلی هیئت‌مدیره هلدینگ کاوه پارس، نیز سابقه مدیرعاملی سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح را در کارنامه دارد و از مدیران باسابقه وزارت دفاع محسوب می‌شود.

در سال‌های گذشته، بارها از نقش نهادهای نظامی و نهادهای تحت نظارت رهبر جمهوری اسلامی در تخریب جنگل‌های هیرکانی سخن گفته شده است. این نهادها، به دلیل شفاف نبودن فعالیتشان و خروج از نظارت‌های مرسوم، فرصت یافته‌اند با نادیده گرفتن قوانین محیط زیستی، اقداماتی همچون قاچاق چوب، ساخت‌وساز در مناطق حفاظتی و جنگل‌خواری را بدون پاسخگویی پیش ببرند.

نفوذ بنیاد مستضعفان در اقتصاد ایران

بررسی فعالیت‌های اقتصادی بنیاد مستضعفان نشان می‌دهد که حوزه حضور این نهاد تحت امر علی خامنه‌ای، از معدن و صنعت تا حمل‌ونقل را دربر می‌گیرد. هر یک از این بخش‌ها مجموعه‌ای از شرکت‌ها و صنایع مختلف دارد که دایره فعالیت آن‌ها را به سراسر ایران گسترش داده است.

بنیاد مستضعفان، در حال حاضر دست‌کم ۲۰ هلدینگ و ۲۰۷ شرکت تجاری و اقتصادی را تحت کنترل دارد. در میان آن‌ها، شرکت‌های بزرگی چون مدیریت سرمایه‌گذاری سینا، کشاورزی و دامپروری فردوس پارس، سیاحتی و مراکز تفریحی پارسیان، عمران و مسکن ایران و صنایع غذایی سینا دیده می‌شوند.

هلدینگ کاوه پارس، علاوه بر مالکیت شرکت سیمان پیوند گلستان، در هفت حوزه مختلف صنایع معدنی سرمایه‌گذاری کرده است. این حوزه‌ها شامل فولاد، سیمان، کاشی و سرامیک، معدن، خدمات طرح و ساخت، بازرگانی و حمل‌ونقل است که در قالب ۲۳ شرکت فعالیت می‌کنند.

نابودی جنگل‌های هیرکانی؛ زنگ خطر برای آینده محیط زیست ایران

در حالی که تخریب جنگل‌های هیرکانی در ایران به نقطه‌ای بحرانی رسیده است، برخی کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند طی ۵۰ سال آینده نیمی از این جنگل‌ها نابود خواهد شد.

این جنگل‌ها که قدمت برخی مناطق آن‌ها به ۶۰ میلیون سال پیش می‌رسد و از دو عصر یخبندان جان سالم به در برده‌اند، به دلیل بی‌کفایتی مدیریتی و نگاه منفعت‌طلبانه نهادهای نظامی و دولتی جمهوری اسلامی در معرض خطر نابودی قرار گرفته‌اند.

مساحت جنگل‌های هیرکانی، که سه میلیون هکتار برآورد می‌شد، در دهه‌های اخیر به کمتر از دو میلیون هکتار کاهش یافته است. نابودی بخش مهمی از تنوع گیاهی و جانوری در این منطقه تنها یکی از پیامدهای این تخریب گسترده است.