این معافیت‌ها به عراق اجازه می‌داد با وجود تحریم‌هایی که از سوی ایالات متحده برای خرید انرژی اعمال شده، اما با هدف کمک به دولت عراق برای تامین نیازمندی‌هایی که فعلا جایگزینی برای آن وجود نداشت، از ایران انرژی از جمله برق و گاز وارد کند.

آمریکا معمولا این معافیت‌ها را به‌صورت موقتی و با هدف فشار به عراق برای کاهش وابستگی به ایران صادر می‌کرد اما عراق تاکنون نتوانسته جایگزینی برای واردات از ایران پیدا کند که عمدتا به‌دلیل وضعیت بحران زده دولت ایران، با قیمتی پایین‌تر به عراق فروخته می‌شد.

 خودداری دولت آمریکا از تمدید معافیت‌های عراق از تحریم‌های ایران در ادامه شروع مجدد سیاست «فشار حداکثری» دولت ترامپ بر جمهوری اسلامی ایران است.

با این‌که این معافیت‌ها به‌صورت مداوم تاکنون صادر می‌شد اما وارد کردن میلیاردها دلار پول حاصل از آن برای جمهوری اسلامی ایران، مشروط به خرید کالاهایی عراقی و بر اساس ارز ملی این کشور یعنی دینار بود.

هربار که معافیت ها صادر می‌شد، عراق می‌توانست برای ۱۲۰روز دیگر، از ایران انرژی وارد کند. به این ترتیب حداکثر تا چهار ماه آینده واردات انرژی از ایران برای دولت عراق از دید آمریکا قانونی است و پس از آن می‌تواند واردکنندگان را در معرض خطر تحریم‌های ایالات متحده قرار دهد.

معافیت توسط دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری (اوفک) و بر اساس فرمان اجرایی رییس جمهور آمریکا صادر می‌شد.

ایران گفته است که با وجود تصمیم دولت ترامپ، به صدور انرژی به عراق ادامه می‌دهد، اما مشخص نیست در شرایطی که گرفتن عواید آن حتی با وجود معافیت از تحریم تقریبا ممکن نبود، اکنون دولت جمهوری اسلامی ایران به چه عنوانی می‌خواهد به صدور انرژی به عراق ادامه بدهد.

معافیت از تحریم یعنی مجوزی که دولت آمریکا به برخی شرکت‌ها، نهادها یا دولت‌های دیگر می‌دهد تا برخلاف تحریم‌های اعمال‌شده، بتوانند با کشور تحریم‌شده تجارت کنند. این معافیت معمولا برای یک مدت مشخص و تحت شرایط خاصی صادر می‌شود که در ارتباط با واردات انرژی ایران برای عراق چهار ماهه بود.

ایران تامین‌کننده‌ اصلی گاز و برق عراق است و بدون واردات از ایران، عراق با بحران انرژی روبه‌رو می‌شود. دلایل اصلی صدور معافیت آمریکا به عراق برای ادامه‌ این خریدها نیاز شدید عراق به برق و گاز ایران بود. 

عراق زیرساخت‌های تولید برق کافی ندارد و به‌شدت به گاز ایران برای تامین سوخت نیروگاه‌های خود وابسته است. قطعی برق می‌تواند باعث نارضایتی عمومی و بی‌ثباتی سیاسی در این کشور شود و ایالات متحده مانع از این می‌شد که کمبود انرژی ثبات دولت عراق را تهدید کند.

نبود جایگزین فوری برای انرژی ایران دلیلی بود که دولت‌های مختلف آمریکا تاکنون واردات آن از ایران را از شمول تحریم‌ها برای عراق معاف می‌کردند. عراق هنوز جایگزین مناسبی برای برق و گاز ایران ندارد. ساخت زیرساخت‌های لازم برای جایگزینی این منابع سال‌ها زمان می‌برد اما دولت آمریکا امیدوار است که کشورهای دیگر، از جمله قطر موفق به پر کردن جای خالی انرژی ایران در عراق شود.

ایالات متحده پیش از این برخی از معافیت‌هایی را که برای کشورهای دیگر در ارتباط با جمهوری اسلامی ایران صادر می‌کرد، به مرور متوقف کرده است.

از جمله معافیت نوسازی راکتور آب سنگین ایران در اراک که قرار بود با همکاری کشورهای دیگر از جمله چین، پلوتونیوم کمتری تولید کند و پروژه توسعه بندر چابهار که هند طرف قرارداد آن بود، دیگر صادر نشد.

رییس جمهور آمریکا به «علی خامنه‌ای» رهبر جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد مذاکره کرده اما خامنه‌ای گفته که مذاکره با دولت کنونی ایالات متحده را «شرافتمندانه، عاقلانه و هوشمندانه» نمی‌داند.

پس از این ترامپ یک نامه رسمی به خامنه‌ای از طریق دولت امارات متحده عربی فرستاده که مفاد مذاکره پیشنهادی را در آن مکتوب کرده اما همزمان با ورود این نامه به تهران و پیش از بررسی متن نامه، خامنه‌ای در یک سخنرانی گفت که مذاکره با دولت ترامپ «گره تحریم‌ها را کورتر» می‌کند.

از: گویا