خبرگزاری هرانا – حق بر محیط زیست و مبانی فلسفی آن، از قواعد حقوق بشر و حقوق طبیعی نشأت گرفته شده است. ابتدایی ترین حق طبیعی انسان در این کره خاکی، «حق حیات» است. اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت دچار صدماتی شده است. گزارش پیش رو حاصل ثبت ۷۳ واقعه محیط زیستی ایران است که در هفته اخیر منتشر و به هدف آگاهی سازی گردآوری شده است.

حیات وحش

حیات‌ وحش به کلیه جانداران از قبیل پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان و تمام گیاهانی گفته می‌شود که به صورت وحشی و طبیعی بدون دخالت یا کمک انسان بر روی کره زمین زندگی کرده و آب و خوراک خود را خود تأمین می‌کند. اما دخالت و تصرف انسان در زیستگاه های طبیعی و مصرف بی‌رویه منابع طبیعی بسیاری از گونه های حیات وحش را در معرض انقراض قرار داده است.

در هفته‌ای که گذشت، معاون سازمان حفاظت محیط زیست درباره تهدید سلامت دلفین‌ها در آب‌های جنوب کشور هشدار داد. به گفته وی: “توسعه بی‌رویه فعالیت‌های صنعتی و سازه‌ای در سواحل و دریا، سلامت دلفین‌ها در آب‌های جنوب کشور را تهدید کرده است”. همزمان لاشه کوچک‌ترین نهنگ دریایی در ساحل بندر ملو کشف شد. این گونه شباهت زیادی به دلفین‌ها دارد، اما جثه‌ای کوچکتر، پوزه‌ای کوتاه و باله پشتی مثلثی دارد. گفته می‌شود علت تلف شدن این گونه برخورد با شناورهای دریایی بوده است.

همچنین رئیس اداره حفاظت و مدیریت حیات‌وحش اداره کل حفاظت محیط‌زیست اصفهان از انتقال سه قلاده توله خرس سیاه بلوچی به مرکز بازپروری پارک پردیسان تهران خبرداد. دو قلاده از آنها پیشتر در ایست بازرسی نائین از قاچاقچیان حیات‌وحش کشف و ضبط شده بود و یک قلاده نیز در شرایطی مشابه توسط محیط‌زیست استان فارس از قاچاقچیان گرفته شده است.

از سوی دیگر رییس حفاظت محیط‌زیست کرج گفت: در پی دریافت گزارش مبنی بر نگهداری غیرمجاز یک قلاده گرگ در مغازه‌ای در منطقه‌ای از کرج، بلافاصله موضوع در دستور کار مأموران محیط زیست شهرستان کرج قرار گرفت. پس از هماهنگی‌های لازم و اخذ دستور قضایی، مأموران با همراهی یگان حفاظت محیط زیست استان البرز با حضور در محل، این حیوان را کشف و آن را به مرکز درمانی انتقال دادند.

علاوه بر این، رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست شهرستان کرج از کشف و نجات یک قلاده میمون که به‌صورت غیرقانونی در منزل شخصی در منطقه مهرشهر نگهداری می‌شد، خبر داد.

افزون بر این، سرپرست معاونت محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی حفاظت محیط زیست استان تهران از اجرای طرح سرشماری پستانداران در مناطق تحت مدیریت این اداره کل طی پاییز و زمستان ۱۴۰۳ خبر داد و گفت: نتایج این سرشماری حاکی از افزایش چشمگیر جمعیت آهو و جبیر و کاهش جمعیت کل و بز در برخی مناطق بدلیل شرایط آب و هوایی و محدودیت‌های دسترسی در مقایسه مدت مشابه سال ۱۴۰۲ است.

بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیستی

یکی از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگل‌ها، حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از منابع طبیعی، و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی می‌شود. بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.

طی یک هفته اخیر با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، ۷ شکارچی و صیاد غیرمجاز و قاچاقچی چوب درشهرهای مهاباد، نظرآباد، سمنان،سراوان، ابرکوه و کیار بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند. در این میان بیش از ۳۳۱ تن چوب قاچاق توسط قرقبانان کشف و ضبط شد.

از سوی دیگر ابوالفضل شعبانی فرمانده یگان حفاظت محیط زیست استان خراسان رضوی از دستگیری ۴۸ متخلف شکار و صید و کشف ۲۰ قبضه اسلحه شکاری در ایام تعطیلات عید نوروز خبر داد.

همچنین مدیرکل حفاظت محیط زیست استان قزوین از دستگیری ۳۲۳ متهم و تشکیل ۲۷۰ پرونده تخلف زیست‌محیطی طی سال گذشته در این استان خبر داد.

سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی نیز در خصوص بازداشت متخلفین گفت: سال گذشته ۱۶۸ متخلف در حوزه شکار و صید دستگیر و به مراجع قضایی معرفی شدند که نسبت به سال قبل آن حدود ۱۵ درصد رشد داشته است.

افزون بر این، رییس دادگستری شهرستان اسکو از دستگیری و رسیدگی به پرونده قضایی فردی متهم به قطع تعداد ۱۷ هزار اصله نهال در اراضی این شهرستان خبر داد.

حق تنفس و هوای پاک

براساس گزارش‌ ها، سالانه تعداد پر شماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیون‌ها و قراردادهای بین‌المللی در این زمینه ندارد.

طی هفته ای که گذشت شاخص کیفی هوا در شهرهای، هندیجان ۱۵۲، مشهد ۱۶۴، ساوجبلاغ ۱۰۸، خواف ۱۵۲، اندیمشک ۱۰۶، بهبهان ۱۹۲، هویزه ۱۶۴، سوسنگرد ۱۱۲، شوشتر ۱۱۲، مسجدسلیمان ۱۱۰، نهاوند ۲۳۳، رامهرمز ۱۲۹، ساوه ۱۵۲، ایلام ۱۲۸، تهران ۱۰۷، کاشان ۱۳۹ و نظرآباد ۱۱۷، ناسالم برای گروه های حساس، ناسالم برای تمام گروه ها، بسیار ناسالم اعلام شد. همچنین در برخی از روزهای هفته گذشته شاخص آلودگی هوا در همدان، کرمانشاه، مهران، کنگاور، اراک، شازند، خرم آباد، پلدختر، کوهدشت، رومشکان، معمولان، چگنی، کبودرآهنگ، اهواز، حمیدیه، آبادان، ماهشهر، دزفول، امیدیه، دهلران، بندر دیلم، گچساران و کرج، خطرناک گزارش شد.

از سوی دیگر روز سه شنبه هفته گذشته شاخص کیفی هوای استان زنجان بر روی عدد ۵۰۰ قرار گرفته که این وضعیت برای تمامی گروه‌های سنی خطرناک است.

همچنین در برخی از روزهای هفته گذشته، آلودگی هوا ادارات، بانک‌ها، دستگاه‌های اجرایی، مدارس و دانشگاه‌ها را در استان‌های خوزستان، هرمزگان، کهگیلویه و بویراحمد، لرستان، همدان، مرکزی، ایلام، کرمانشاه و جزیره کیش تعطیل کرد.

علاوه بر این، یک کارشناس محیط‌زیست در خصوص آلودگی هوا در کشور می‌گوید: حدود ۱۵٪ از مرگ‌های طبیعی در ایران، ناشی از آلودگی هواست و بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، سالانه بیش از ۴۰ هزار نفر در ایران به دلیل آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. هم‌چنین این آلودگی در افزایش بیماری‌های تنفسی، قلبی و سرطان‌ها نیز سهیم است.

شاخص کیفی هوا از صفر تا ۵۰ هوای پاک، ۵۱ تا ۱۰۰ هوای سالم، ۱۰۱ تا ۱۵۰ ناسالم برای گروه‌های حساس، ۱۵۱ تا ۲۰۰ ناسالم برای عموم، ۲۰۱ تا ۳۰۰ بسیار ناسالم و ۳۰۱ تا ۵۰۰ خطرناک است.

شاخص کیفی هوا ( Air Quality Index ) معیاری است که غلظت ترکیبات مختلف آلاینده موجود در هوا نظیر مونوکسید کربن، دی اکسید گوگرد، ترکیبات نیتروژن دار، اوزون و ذرات معلق ( ذرات کوچک‌تر از ۱۰ میکرومتر و ذرات کوچک‌تر از ۲.۵ میکرومتر) را که دارای حدود مجاز متفاوت با واحدهای مختلف است به یک عدد بدون واحد تبدیل می‌کند و وضعیت آلودگی هوا را نمایش می‌دهد.

فقدان مدیریت بارش های حداقلی؛ خشکسالی و از بین رفتن منابع آبی

بحران پسماند و آلاینده های محیط زیستی

 آلودگی دریای خزر به یکی از مشکلات نواحی شمالی کشور تبدیل شده است. به گفته نماینده رشت در مجلس: “آلودگی دریای خزر از خطرات جدی است که آن را تهدید میکند. حتی شنا کردن هم در این دریا به‌خاطر آلودگی ممنوع شده است.”

معاون آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست نیز در این خصوص اظهار کرد: ۳۰ درصد رودخانه های شمال کشور به شیرابه‌های ناشی از دفن زباله آلوده است و طبق برآوردها آلودگی ناشی از زباله‌های پلاستیکی در سواحل خزر سالانه دو هزار میلیارد ریال خسارت بویژه به صنعت گردشگری وارد می‌کند.

علاوه بر این رییس کمیسیون عمران شورای اسلامی شهر اهواز نیز با انتقاد از نخاله ریزی در این شهر، گفت:۷۰ تا ۸۰٪ نخاله ریزی در شهر اهواز توسط خودروهای دارای مجوز از سوی شهرداری انجام می‌شود. هر چند روی این خودروها GPS (مسیر یاب) نصب شده اما راننده GPS را خارج یا دستکاری می‌کنند.

از سوی دیگر رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان قروه از آلودگی رود چم شور خبر داد و افزود: مقادیر زیادی پسماند بیمارستانی در حاشیه رود چم شور در این شهرستان به طور غیربهداشتی رهاسازی شده بود که این مسئله تهدیدی برای سلامت مردم و محیط زیست است.

همچنین رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست قرچک از اجرای ۲۸۲ مورد گشت و پایش محیط زیستی در سال ۱۴۰۳ خبر داد که به شناسایی ۱۰۹ واحد جدید، صدور ۱۰۱ اخطاریه و پلمب ۱۷ واحد آلاینده در این شهرستان منجر شد.

از دیگر اخبار مرتبط با محیط زیست میتوان تداوم قطع درختان پارک چیتگر در تهران اشاره کرد. طبق وعده‌‌ شهردار منطقه‌‌ ۲۲ تهران، قرار بود همه‌‌ درختان خشک و آفت‌زده‌ را قبل از رسیدن سال نو از پارک خارج کنند تا درختان دیگر آلوده نشوند. مسئولان شهری حتی گفته بودند ‌تا شب عید بالای ۲۰ هزار اصله درخت در چیتگر کاشته می‌شود اما آنچه اکنون به چشم ساکنان می‌آید، ادامه‌‌ قطع درختان از سه سال پیش تا امروز است.

 

 

 

---

به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید