انفجار روز شنبه توجه را به اهمیت اقتصادی و تجاری و نقش حیاتی بندر شهید رجایی در صادرات و واردات جلب کرده است.

بر اساس آخرین آمار رسمی، بندر شهید رجایی مهم‌ترین بندر صادراتی ایران است و به لحاظ واردات هم بعد از بندر امام خمینی، دومین بندر بزرگ است.

این بندر بزرگترین بندر کانتینری هم محسوب می‌شود و بر اساس آمارها نزدیک به هشتاد درصد تخلیه و بارگیری کانتینرها در این بندر ایران انجام می‌شود.

بر اساس اطلاعات منتشره در سالنامه سازمان بنادر و دریانوردی ایران (آمار مربوط به ۱۴۰۲)، سالانه حدود ۴۵ میلیون تن کالا از این بندر صادر و حدود ۱۰ میلیون تن کالا در سال هم وارد می‌شود.

به لحاظ واردات، فقط بندر امام خمینی با ۱۷ میلیون تن کالا در سال (آمار سال ۱۴۰۲) واردات بیشتری از بندر شهید رجایی دارد.

مطابق آخرین آمار سازمان بنادر و دریانوردی ایران، در سال ۱۴۰۳ حدود ۸۰ میلیون تن کالا در منطقه ویژه شهید رجایی تخلیه یا بارگیری شده‌ است.

منطقه ویژه اقتصادی بندر رجایی بیش از ۲ هزار هکتار وسعت و ۱۹ هکتار انبار مسقف دارد و به گفته فرزانه صادق، وزیر راه که در پی این حادثه به منطقه سفر کرده، فعالیت آن به «۱۴ زون» تقسیم می‌شود که فقط یکی از این قسمت‌ها دچار حادثه شده است.

خانم صادق در مصاحبه‌ای که از محل این بندر تجاری انجام داد، در حالیکه تخلیه و بارگیری کشتی‌ها پشت سرش دیده می‌شد، سعی کرد به مردم و فعالان تجاری اطمینان بدهد که مشکلی سر راه فعالیت دیگر اسکله‌های بندر رجایی وجود ندارد و فعالیت عادی در آنها از سر‌گرفته شده است.

پس از انفجار روز شنبه، فعالیت صادرات و واردات در کل این بندر متوقف شد و گمرک ایران از کلیه شرکت‌های طرف قرارداد خواست ارسال محموله‌های تجاری به این بندر را متوقف کنند.

این توقف دستکم یک روز ادامه داشت و روز یکشنبه حوالی ظهر به وقت محلی اعلام شد که «با حضور فرود عسگری، معاون وزیر اقتصاد و رییس کل گمرک ایران به همراه تیم فنی و پشتیبانی گمرک در گمرک شهید رجایی» عملیات ترخیص کالاها از گمرک بندر رجایی بار دیگر از سر‌گرفته شده است.

با وجود این مشخص نیست چند درصد از ظرفیت بارگیری و نگهداری کالاها در این بندر بر اثر انفجار روز شنبه دچار آسیب شده است.

از میزان خسارت انفجار به محموله‌های تجاری موجود در بندر هم تاکنون برآوردی منتشر نشده است.

نقش بندر رجایی در تامین «کالاهای اساسی»

تصاویری که بعد از وقوع انفجار در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی منتشر شده طیف گسترده‌ای از کالاها را نشان می‌دهند که در انفجار دچار آسیب شده‌اند: از خودرو و کالاهای الکترونیکی تا گوشت و مرغ و ماهی در کانتینرهای یخچال‌دار.

به لحاظ ارزش دلاری، بیشترین میزان واردات ایران در سال ۱۴۰۳ مربوط به دانه‌های روغنی، ذرت، روغن‌های خوراکی، برنج، گندم، جو، کودهای شیمیایی، شکر، کاغذ و گوشت بود که بخشی از آن‌ها از طریق بندر رجایی وارد شده‌اند.

بر اساس آماری که رسانه‌های ایران منتشر کرده‌اند، در سال گذشته حدود دو میلیون تن کالای اساسی از این بندر وارد ایران شده است. بر اساس آمارها، حجم کل واردات کالاهای اساسی به ایران حدود ۲۰ تا ۲۵ میلیون تن در سال است.

بندر رجایی شش اسکله ویژه تخلیه کالاهای اساسی دارد و بخشی از واردات کالاهایی مانند گندم، برنج، روغن، کنجاله سویا و دانه‌های روغنی که همگی در زمره کالاهای اساسی محسوب می‌شوند، از این بندر انجام می‌شود.

با وجود این مقام‌های ایران تلاش کردند نقش این بندر در «تامین کالاهای اساسی» را کمرنگ جلوه دهند و گمرک ایران هم ساعاتی بعد از حادثه اعلام کرد «گزارشی مبنی بر وجود کانتینرهای حاوی کالاهای اساسی» در محل حادثه وجود ندارد.

البته انفجار در ناحیه‌ای (محوطه بندری و کانتینری سینا) اتفاق افتاده که عمدتا محل تخلیه و بارگیری کانتینرها بوده است و بخشی از کالاهای اساسی که فله‌‌ای وارد می‌شوند، احتمالا در بخش دیگری از بندر نگهداری می‌شوند.

بی بی سی