دو مقام امنیتی غربی و یک مقام منطقه‌ای که خواستند نامشان فاش نشود، جمعه نهم مه در گفتگو با خبرگزاری رویترز، بدون ارائه جزییات بیشتر، از تحویل قریب الوقوع پرتابگرهای موشک‌ فتح-۳‬۶‬۰ از سوی جمهوری اسلامی به روسیه خبر دادند. به گفته کارشناسان، روسیه با استفاده از این پرتابگرها می‌تواند فشار بر اوکراین را در جنگی که بیش از سه سال از آغاز آن میگذرد، افزایش دهد.

ایالات متحده سپتامبر گذشته اعلام کرده بود که ایران موشک‌های فتح-۳‬۶‬۰ را با ۹‬ کشتی حامل پرچم روسیه -که پس از آن از سوی واشنگتن تحریم شدند- به روسیه تحویل داده است. سه منبع در آن زمان به رویترز گفتند که این محموله اما شامل پرتابگر موشک‌های فتح-۳‬۶‬۰ نبوده است.

تحویل پرتابگرهای موشک فتح-۳‬۶‬۰، در صورت وقوع، حمایت جمهوری اسلامی از روسیه در جنگ اوکراین را نمایان تر کرده و تاکیدی بر تعمیق روابط امنیتی موجود میان مسکو و تهران خواهد بود.

به گفته تحلیلگران، موشک فتح-۳‬۶‬۰ که بردی ۱۲۰ کیلومتری دارد، سلاح جدیدی جهت هدف قرار دادن نیروهای اوکراین در خط مقدم و همچنین اهداف نظامی و غیر نظامی نزدیک به مرز با روسیه را در اختیار مسکو قرار می‌دهد. بر این اساس، دریافت پرتابگرها و در نتیجه استقرار موشک‌های فتح-۳‬۶‬۰ می‌تواند به روسیه اجازه دهد موشک‌های پیشرفته‌تر خود را برای حملات دوربرد به زیرساختهای حیاتی، از جمله شبکه برق، رزرو کند و به دفاع موشکی اوکراین آسیب برساند.

فابیان هینز، پژوهشگر مؤسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک، اندیشکده بریتانیایی مستقر در لندن، می‌گوید: “برای نیروهای روسی بسیار ساده‌تر خواهد بود که حمله‌ای بسیار سریعتر علیه اهدافی با ارزش بالا انجام دهند. موشک‌های فتح-۳‬۶‬۰ به آماده سازی پرتاب زیادی نیاز ندارند و زمان پرواز آنها فوق العاده کوتاه است.”

وزارت دفاع روسیه، نمایندگی ایران در سازمان ملل، شورای امنیت ملی ایالات متحده و سازمان سیا درخواست رویترز برای اظهارنظر در این مورد را بی پاسخ گذاشته‌اند. تهران و مسکو اما پیش از این، ارسال موشک‌های فتح-۳‬۶‬۰ یا هر گونه سلاح دیگری از سوی جمهوری اسلامی به روسیه جهت حمایت از این کشور در جنگ با اوکراین را رد کرده بودند.

با این وجود، مقامات آمریکایی، اوکراینی و اروپایی عقیده دارند که ایران از آغاز جنگ اوکراین به این سو، هزاران پهپاد و مهمات توپخانه را در اختیار روسیه قرار داده است.

چرا پرتابگرها به همراه موشک‌ها ارسال نشدند؟

دریافت پرتابگرها و در نتیجه استقرار موشک‌های فتح-۳‬۶‬۰ توسط روسیه می‌تواند تلاش‌های دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، در راستای دستیابی به آتش‌بس در مذاکرات صلح اوکراین و همچنین رسیدن به یک توافق جداگانه با ایران برای محدود کردن برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی را پیچیده‌تر کند.

بنا بر گزارش رویترز، مذاکرات غیرمستقیم هسته‌ای ایران و آمریکا که با میانجیگری عمان انجام می‌شود از جمله “دلایل متعدد” تاخیر در تحویل پرتابگرها بوده است. ایران روز جمعه اعلام کرد که با برگزاری دور چهارم مذاکرات در روز یکشنبه در عمان موافقت کرده است.

در همین حال، جک واتلینگ، پژوهشگر ارشد انستیتوی خدمات متحد سلطنتی، اتاق فکر دفاعی و امنیتی مستقر در لندن، عقیده دارد که مقامات ایرانی موضوع ارسال تسلیحات به روسیه را جدا از مذاکرات هسته‌ای در نظر خواهند گرفت و “اینکه ایرانی‌ها در حال مذاکره درباره مسائل هسته‌ای با آمریکا هستند، با آنچه ممکن است در همکاری با روس‌ها انجام دهند، مرتبط تلقی نمی‌شود”.

احتمال دیگری که تحلیلگران درباره علت تاخیر در تحویل پرتابگرها مطرح می‌کنند این است که ایران باید کامیون‌های تجاری ساخت اروپا را جهت نصب پرتابگرهای موشک فتح-۳‬۶‬۰ اصلاح کند و اعمال چنین تغییراتی زمان می‌برد.